Η κατάσταση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
ή
«Μονόλογος, από μηδενική βάση»
Ο νέος υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, επιλέχτηκε ακριβώς για τα επικοινωνιακά του χαρίσματα. Εν όψει πιθανώς διπλών εκλογών (εθνικές και ευρωεκλογές) ο Κ. Καραμανλής άφησε κατά μέρος τους πολλούς προβληματισμούς και επέλεξε στο ανασχηματισμένο κυβερνητικό του σχήμα «μιντιακούς» υπουργούς. Ο άλλοτε εκπρόσωπος της ΝΔ, Σπηλιωτόπουλος Άρης, έρχεται σήμερα στα εκπαιδευτικά πράγματα με πρόθεση να συζητήσει, όπως ο ίδιος δηλώνει, όλα τα προβλήματα «από μηδενική βάση». Συγκεκριμένα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση η κατάσταση διαμορφώνεται ως εξής:
α) Κολέγια, ΚΕΣ, ΕΕΣ, Ινστιτούτα και λοιπά κομμωτήρια
Ο «ανασχηματισμένος» Ευρ. Στυλιανίδης μετατέθηκε από το υπουργείο Παιδείας στο υπουργείο ..Μεταφορών! Ο Καραμανλής θυμήθηκε ένα από τα μεγάλα κατορθώματα του Στυλιανίδη, τη μεταφορά του ελέγχου των Κολεγίων, των Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών, των Εργαστηρίων Ελευθέρων Σπουδών, των Ινστιτούτων, και παντοδαπών λοιπών μεταλυκειακών ιδρυμάτων από το υπουργείο Εμπορίου στο ..ΥΠΕΠΘ (!), και τον τίμησε δεόντως. Οι προαναφερθείσες εμπορικές επιχειρήσεις, με καλοκαιρινότατο νόμο του Στυλιανίδη, απέκτησαν υπόσταση και κύρος (στα χαρτιά τουλάχιστον), ενώ τέθηκαν, υποτίθεται, αυστηροί κανονισμοί και προϋποθέσεις για τη λειτουργία τους. Ωστόσο, οι οδηγίες της Ε.Ε. που ακολούθησαν, σχετικά με τους όρους λειτουργίας των κολεγίων-παραρτημάτων, προσπέρασαν «από τα δεξιά» τις αντι-εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις του Στυλιανίδη, ακυρώνοντάς τες, τρόπον τινά. Εκεί που ο πρώην υπουργός δήλωνε ότι έρχεται να βάλει «τάξη στο χάος» επιβάλλοντας σε όλα τα ιδρύματα-παραρτήματα υψηλούς «ελέγχους ποιότητας», η Ευρώπη τον ..ενημέρωσε ότι τα κολέγια που δραστηριοποιούνται μέσω δικαιόχρησης (franchising) στην Ελλάδα μπορούν να υποβάλλονται σε έλεγχο μόνο από τα μητρικά τους πανεπιστήμια και όχι από το ΥΠΕΠΘ. Ο νέος υπουργός Παιδείας θα έχει να επιλέξει ανάμεσα στο αντιδραστικό (νόμος Στυλιανίδη) και στο αντιδραστικότερο (ευρωπαϊκές οδηγίες). Το φοιτητικό κίνημα, βέβαια, θα πρέπει να κινηθεί μακριά τόσο από τη Σκύλλα, όσο και από τη Χάρυβδη.
β) ευρω-καταδίκες
Μία απλή και μία διπλή ευρώ-καταδίκη εκδόθηκε από το «Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων» σε βάρος της χώρας μας.
Με την πρώτη απόφαση (23/10) η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση καταδικάστηκε διότι δεν αναγνώριζε ισότιμα (ως προς τους πτυχιούχους των δημόσιων ΑΕΙ) επαγγελματικά δικαιώματα στους αποφοίτους ιδιωτικών κολεγίων. Οι κολεγιάρχες, οι μάνατζερ της γνώσης και οι πωλητές διπλωμάτων άρχισαν να τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση.
Η δεύτερη απόφαση (4/12) έδωσε ένα ακόμη χτύπημα στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενισχύοντας την ιδιωτική: Εφόσον τα διπλώματα των κολεγίων (πιστοποιητικά-κουρελόχαρτα στην πραγματικότητα) χορηγούνται νόμιμα από τα ευρωπαϊκά αυτά εκπαιδευτικά ιδρύματα, και εφόσον αυτό δεν το πράττουν ελληνικά ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα (απλά ..μεσολαβούν μέσω δικαιόχρησης!) το άρθρο 16 δεν εμπλέκεται. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι «ευρωπαϊκά» δεν είναι «ελληνικά» (!), είναι ουσιαστικά η γνωμοδότηση του ΔΕΚ. Ας σημειωθεί, ότι το ΥΠΕΠΘ δεν μπορεί να ασκήσει τον παραμικρό ουσιαστικό έλεγχο στο εκπαιδευτήρια αυτά.
To make matters worse, όπως θα έλεγαν και οι ευρωπαίοι εταίροι μας, με τη δεύτερη ευρω-καταδίκη αίρεται το δικαίωμα της Ελλάδας να εξετάζει αν το δίπλωμα χορηγήθηκε με δικαιόχρηση (δηλαδή «παραρτηματικά») ή όχι, από τη στιγμή που το ίδιο το δίπλωμα επιτρέπει στον κάτοχό του να εργαστεί στη χώρα-έδρα του μητρικού κολεγίου. Αν, λ.χ., μπορέσω να αποκτήσω δίπλωμα δικηγόρου από αγγλικό κολέγιο ή άλλο εκπαιδευτήριο (ύστερα από σπουδές που πραγματοποιήθηκαν είτε στην Ελλάδα, είτε στην Αγγλία, είτε ανάμεικτα), εφόσον το δίπλωμα αυτό με εντάσσει στο σχετικό Σύλλογο ή Επιμελητήριο της Αγγλίας, αυτόματα αποκτώ ανάλογα επαγγελματικά δικαιώματα και στην Ελλάδα, σαν να έχω τελειώσει τη Νομική σε κάποιο από τα ΑΕΙ της χώρας.
Το μοναδικό δικαίωμα που αναγνωρίζει η Ε.Ε. στην Ελλάδα, είναι η δυνατότητα να ορίσει κάποια «αντισταθμιστικά» μέτρα, δηλαδή να υποχρεώνει τους αποφοίτους των κολεγίων σε κάποια επιπλέον πρακτική άσκηση ή μαθητεία, πριν αναγνωρίσει τα διπλώματα και τα λοιπά πιστοποιητικά της κατάρτισής τους ως απόλυτα ισότιμα με τα πτυχία των δημοσίων τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (!)
Ο Ευρ. Στυλιανίδης, ο οποίος, κατά τα άλλα, περίμενε τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου «πώς και πώς», έσπευδε τότε να δηλώσει ότι μέσα στο πρώτο 6μηνο του 2009 θα προχωρήσει σε νομοθετική «εναρμόνιση»· θα επιχειρήσει, με δυο λόγια, να εναρμονίσει τα αν-εναρμόνιστα: το ελληνικό Σύνταγμα και το άρθρο 16, με τις ευρωκαταδίκες και τα δικά του αντιεκπαιδευτικά νομοθετήματα. Πόσο δεσμεύεται άραγε ο Σπηλιωτόπουλος από τα χρονοδιαγράμματα του προκατόχου του;
γ) αξιολόγηση
Για πρώτη φορά στην ιστορία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εφαρμόστηκε (αρχικά σε 2 τμήματα ΑΕΙ και 3 τμήματα ΤΕΙ) η «εξωτερική αξιολόγηση». Πρόκειται για διαδικασία που διενεργείται από 5 εισαγόμενους «επιστημονικά αναγνωρισμένους εμπειρογνώμονες» για κάθε αξιολογούμενο Τμήμα (ήτοι, 5x5=25 εξωτερικοί αξιολογητές, προς το παρόν). Οι ανεξάρτητοι και αναγνωρισμένοι (από ποιον;) αυτοί επιστήμονες, λαμβάνουν υπόψη τους την εσωτερική αξιολόγηση των τμημάτων (διενεργούμενη από τα ίδια τα τμήματα), την επικυρώνουν ή τη διαψεύδουν, συνεκτιμούν, υποτίθεται, ένα σωρό ακόμη δεδομένα, και υποβάλουν την τελική τους εκτίμηση. Για το τραγελαφικό, και μόνον, της υποθέσεως, επισημαίνουμε τα ακόλουθα:
Ι) Το βαθύ επιστημονικό έργο των εμπειρογνωμόνων διαρκεί σε κάθε περίπτωση έως ..6 ημέρες (στο κάτω-κάτω, σε τόσες έπλασε ο Θεός τον κόσμο!). Η ποιότητα του διδακτικού και ερευνητικού έργου, τα προγράμματα σπουδών, οι λοιπές υπηρεσίες προς τους φοιτητές, η αξιοποίηση τεχνολογιών, οι υποδομές, ο εξοπλισμός, οι χώροι υγιεινής, όλα αυτά θα ελέγχονται μέσα στο 6ημερο. Δεν αρκεί να είναι επιστήμονες, πρέπει να είναι και γρήγοροι!
ΙΙ) Παρεμπιπτόντως, για κάθε μέρα εργασίας τους οι εμπειρογνώμονες θα λαμβάνουν γερό μεροκάματο, της τάξης των 400€. Μετά την παρέλευση της εβδομάδας εξωτερικής αξιολόγησης, λοιπόν, θα αποχωρούν με το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 2400€. Επιπλέον ποσό για ενδεχόμενη επιπλέον ημέρα εργασίας δεν αναγνωρίζεται.
ΙΙΙ) Ανάμεσα στους πρώτους αξιολογούμενους, το Τμήμα Τεχνολογίας και Τροφίμων που υπάγεται στο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης. Σπουδαστές του ΤΕΙ πραγματοποίησαν παράσταση διαμαρτυρίας στα γραφεία της διοίκησης του Ιδρύματος, ζητώντας να διακοπεί η διαδικασίας αξιολόγησης, που πρακτικά θα νομιμοποιήσει ελλιπείς χρηματοδοτήσεις των τμημάτων που θα κριθούν «ανεπαρκή, οδηγώντας τελικά σε οριστικό λουκέτο πολλά από αυτά. Την ίδια ώρα που οι επιστήμονες αξιολογητές μελετούσαν τα δεδομένα τους στο Τμήμα Τεχνολογίας και Τροφίμων, οι καθηγητές στα ΤΕΙ όλης της χώρας πραγματοποιούσαν 24ωρη απεργία, διαμαρτυρόμενοι για την ολοκληρωτική απαξίωση και οικονομική εγκατάλειψη των ιδρυμάτων. Ας αξιολογήσουν ..αυτό.
ΙV) Σύμφωνα με τον Αμούργη Σπ, πρόεδρο της Αρχής Αξιολόγησης (ΑΔΙΠ), τα τριτοβάθμια ιδρύματα που έχουν υποβάλει αίτηση για εξωτερική αξιολόγηση είναι αρκετά, και υλοποίηση-γενίκευση των αξιολογήσεων δρομολογείται για τη χρονιά που τώρα αρχίζει. Ωστόσο, τα ονόματα των υπό αξιολόγηση ιδρυμάτων καθυστερούν να δημοσιοποιηθούν, καθότι στο άκουσμα, και μόνο, της «αξιολόγησης» εγείρονται αντιδράσεις στα ΑΕΙ και ΤΕΙ όλης της χώρας. Θα γενικεύσει το πρόγραμμα αξιολογήσεων στα τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα όλης της χώρας ο Σπηλιωτόπουλος; Θα τολμήσει να το κάνει αυτό, την ώρα μάλιστα που δεν θα μπορεί να ελέγχει και να αξιολογεί τα κολέγια;
δ) επίθεση στο άσυλο
Από τα πρώτα θέματα που απασχόλησαν τον νέο υπουργό Παιδείας ήταν κι εκείνο του ασύλου. «Να προστατευτεί το άσυλο», είναι η δηλωμένη πρόθεση του Σπηλιωτόπουλου, αλλά χωρίς ανοχή στις «κακουργηματικές πράξεις». Αυτή τη στιγμή, το κράτος ήδη διαθέτει ένα νομικό τερατούργημα (κομμάτι από τον κακόφημο «νόμο-πλαίσιο» που έφερε για ψήφιση η άλλοτε υπουργός Παιδείας Μ. Γιαννάκου), το οποίο αναγνωρίζει τη δυνατότητα στις αστυνομικές αρχές να εισέρχονται σε χώρους πανεπιστημιακού ασύλου, ακόμη και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των πρυτανικών αρχών, με ικανή προϋπόθεση την εισαγγελική εντολή. Σήμερα, στην ίδια πάντα πολιτική γραμμή, η κυβέρνηση της ΝΔ μεθοδεύει με κάθε τρόπο την καταπάτηση και τον περιορισμό στο ελάχιστο του πανεπιστημιακού ασύλου, με τελικό επιδιωκόμενο στόχο την οριστική και απόλυτη κατάργησή του.
Τα φαινόμενα τυφλής βίας που δυστυχώς συνόδεψαν τις μαζικές, αγωνιστικές κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του 15χρονου μαθητή, και κυρίως εκείνα που σημειώθηκαν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, για μια ακόμη φορά αποτέλεσαν «βούτυρο στο ψωμί» της κυβέρνησης, η οποία περίμενε πώς και πώς τέτοια γεγονότα για να μεταθέσει τη συζήτηση στις φωτιές και στις κατεστραμμένες τζαμαρίες, και όχι στα πραγματικά προβλήματα, για να τρομοκρατήσει και να από-μαζικοποιήσει το κίνημα της νεολαίας, για να προπαγανδίσει ενάντια στο πανεπιστημιακό άσυλο· οι χώροι των πανεπιστημίων περιγράφηκαν, ούτε λίγο-ούτε πολύ, ως ορμητήρια βανδάλων, ενώ τις ημέρες της έντασης η κυβέρνηση εξετάστηκε σοβαρά το ενδεχόμενο να διατάξει τις αστυνομικές δυνάμεις να εισέλθουν στους χώρους των πανεπιστημίων για να σταματήσουν τις «κακουργηματικές πράξεις», έστω και χωρίς τη συναίνεση των πρυτανικών αρχών. Το καταρχήν «παράδοξο» στην εμμονή τής κυβέρνησης να συλλάβει τους «βανδάλους», είναι ακριβώς το γεγονός ότι επιθυμούσε ..διακαώς αυτό να συμβεί με την άρση του ασύλου και την εισβολή των δυνάμεων καταστολής σε πανεπιστημιακούς χώρους, ενώ βέβαια τα γεγονότα δεν περιορίζονταν στους χώρους αυτούς. Κάθε άλλο.
Στη μανιασμένη επίθεση ενάντια στο πανεπιστημιακό άσυλο ήρθε «κουτί» ο πυροβολισμός κλούβας των ΜΑΤ από αγνώστους, οι οποίοι εκτιμάται ότι έβαλαν κατά του οχήματος κρυμμένοι σε παλιό πυροβολείο-μνημείο στον περιφραγμένο χώρο της Πολυτεχνειούπολης. Με δύο λόγια, οι αντικειμενικά προβοκάτορες, αξιοποίησαν χώρο που καλύπτεται από άσυλο. Και, φυσικά, τέτοιες ενέργειες είναι μακριά από τις ανάγκες και τους στόχους του μαζικού κινήματος, στρώνουν το έδαφος για την περιστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων της νεολαίας και την τελική κατάργηση του ασύλου, βάζουν την αστυνομία και τα ΜΑΤ στη θέση του «δικαίως αμυνόμενου», αποτελούν προπαγανδιστικό επιχείρημα στα χέρια της κυβέρνησης που, τελικά, κάθε άλλο παρά ζημιώνεται από την επίθεση.
ε) ελεύθερη πρόσβαση (;)
Θα γίνει άραγε πράξη το προοδευτικό αίτημα πολλών ετών για πραγματικά «ελεύθερη πρόσβαση» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Ο τέως υπουργός, στον τελευταίο μήνα της θητείας του, πέταξε μερικές σχετικές υποσχέσεις, μάλλον σαν πυροτέχνημα παρά ως έκφραση των ειλικρινών του προθέσεων. Είχε ανάγκη να υποσχεθεί λιγότερες εξετάσεις, στους μαθητές του Λυκείου, έστω, ενώ ταυτόχρονα γνώριζε ότι επρόκειτο να «ανασχηματιστεί», γεγονός που θα έλυνε ούτως ή άλλως τα χέρια του διάδοχου υπουργού. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η εξέταση του θέματος ανατέθηκε στον γνωστό μας Θ. Βερέμη, γνωστό στην εκπαιδευτική κοινότητα από λαμπρές (αντιδραστικές) προτάσεις που έχει διατυπώσει και στο παρελθόν. Το σχέδιο είναι να ακολουθηθεί το αγγλικό μοντέλο (ας σημειωθεί ότι η αγγλική δημόσια εκπαίδευση είναι από τις χειρότερες στην Ε.Ε.) και στην πράξη να μεταφερθούν, όχι να καταργηθούν οι εξετάσεις. Το πρόβλημα μετατίθεται, ενδεχομένως, μετά το πρώτο «παρασκευαστικό» έτος των πανεπιστημίων, οπότε ο μαθητής-φοιτητής είναι ωριμότερος να επιλέξει τις σπουδές του και να ..αποδεχτεί την πιθανή απόρριψή του, καθότι οι θέσεις για τους φοιτητές και τους σπουδαστές είναι μετρημένες.
Ο διάλογος από «μηδενική βάση», (στην πραγματικότητα, και για μια ακόμη φορά, ο μονόλογος από μηδενική βάση), είναι μια παράσταση που υπόσχεται ο νέος υπουργός Παιδείας. Το φοιτητικό και σπουδαστικό κίνημα, η ακαδημαϊκή και εκπαιδευτική κοινότητα, θα πρέπει γρήγορα να απαλλαγούν από τυχόν αυταπάτες που δημιουργούν οι υποσχέσεις και τα επικοινωνιακά χαρίσματα του Σπηλιωτόπουλου. Οι προθέσεις και οι σχεδιασμοί του νέου ΥΠΕΠΘ, «νέου» μόνο ως προς τα εξωτερικά γνωρίσματα, δεν αποτελούν μονόδρομο· ούτε οι επιταγές της Ε.Ε. Οι αγώνες ενός μαζικού και αποφασισμένοι φοιτητικού κινήματος, με την αρωγή της υπόλοιπης εκπαιδευτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και την αλληλεγγύη ευρύτερων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας, είναι αυτές που θα καθορίσουν τις εξελίξεις και θα φέρουν νέες μεγάλες επιτυχίες, όπως εκείνη της προάσπισης του Συντάγματος και της αποτροπής της αναθεώρησης του άρθρου 16, επιτυχία που μπορεί να αποτελέσει πλοηγό και για το άμεσο μέλλον.