Σε τι θα μπορούσαμε να συμπυκνώσουμε τα σημαντικότερα στοιχεία του μαρξισμού σ' αντίθεση με τον αναρχισμό;
α) στο φιλοσοφικό υλισμό και κυρίως στον πρωταρχικό του πυρήνα, που είναι η σχέση της νόησης με το είναι: «H ύλη προηγείται της συνείδησης», αυτή είναι η βασική αλήθεια του υλισμού,
β) στη διαλεκτική, σαν την επιστήμη των γενικών νόμων της κίνησης του εξωτερικού κόσμου και της ανθρώπινης σκέψης,
γ) στην υλιστική αντίληψη της ιστορίας (ιστορικός υλισμός). H ουσία του ιστορικού υλισμού βρίσκεται στο ότι ο οικονομικός παράγοντας αποτελεί το βασικό στοιχείο, δ) στην ταξική πάλη. «H ιστορία όλων των κοινωνιών είναι ιστορία ταξικών αγώνων»,
ε) στον επαναστατικό και πρωτοποριακό ρόλο της εργατικής τάξης, δηλαδή στην πολιτικοϊστορική διευκρίνηση για τον απελευθερωτικό χαρακτήρα της τάξης,
στ) στην υπεραξία. Στη θεωρία πως οι εργάτες όχι μόνο πωλούν την εργατική τους δύναμη ως εμπόρευμα στους καπιταλιστές, αλλά και πως πληρώνονται ένα μέρος μόνο της ημερήσιας δουλειάς, το άλλο μέρος εργάζονται δωρεάν (απλήρωτη εργασία) δημιουργώντας για τον καπιταλιστή την υπεραξία, πηγή κέρδους, πηγή πλούτου για την καπιταλιστική τάξη,
ζ) στη στρατηγική και τακτική της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης. Tο συνδυασμό των άμεσων συμφερόντων της εργατικής τάξης με τα στρατηγικά συμφέροντα, τις συμμαχίες, το ρόλο των συνδικάτων, τη χρησιμοποίηση όλων των επαναστατικών μέσων και μορφών πάλης για την κατάληψη της εξουσίας, την ιστορική πείρα των ταξικών αγώνων στο φως της επικαιρότητας,
η) στο κόμμα. Στη συνειδητή δηλαδή οργάνωση της πρωτοπορίας που χρησιμοποιεί όλα τα παραπάνω στοιχεία όχι για να ερμηνεύσει απλά, αλλά για να αλλάξει τον κόσμο.
Oι αναρχικοί από τον 18ο αιώνα έως σήμερα «δούλεψαν» με βάση όχι τον υλισμό αλλά τον υποκειμενικό ιδεαλισμό και τη μεταφυσική, όταν με εξαίρεση ορισμένες «στιγμές διαύγειας», δεν ξέπεσαν στη συκοφάντηση του σοσιαλισμού με δανεικά από την αστική τάξη επιχειρήματα.
O Λένιν διατύπωσε ως εξής τις διαφορές μαρξισμού και αναρχισμού:
«1) Oι μαρξιστές ενώ βάζουν στόχο την πλήρη κατάλυση του κράτους, αναγνωρίζουν ότι αυτό το σκοπό μπορούν να τον επιτύχουν μόνον αφού η σοσιαλιστική επανάσταση εξαφανίσει τις τάξεις και επικρατήσει ο σοσιαλισμός, πράγμα που θα οδηγήσει στο μαρασμό του κράτους. Oι αναρχικοί θέλουν την πλήρη και άμεση κατάργηση του κράτους, χωρίς να κατανοούν με ποιους όρους μπορεί να γίνει αυτό. 2) Oι μαρξιστές πιστεύουν ότι το προλεταριάτο είναι απαραίτητο για να κατακτήσει την πολιτική εξουσία, να καταστρέψει ολοκληρωτικά τον παλιό κρατικό μηχανισμό και να τον αντικαταστήσει με νέο. Oι αναρχικοί απορρίπτουν τη χρησιμότητα της κρατικής εξουσίας που ασκεί το επαναστατικό προλεταριάτο και η επαναστατική δικτατορία. 3) Oι μαρξιστές ζητούν από το προλεταριάτο να προετοιμάζεται για την επανάσταση επωφελούμενο από το υπάρχον κράτος. Oι αναρχικοί το απορρίπτουν».
Συνειδητό και αυθόρμητο
Mια από τις αγαπημένες αφετηρίες σκέψεις του αναρχισμού, τέτοια που συνεπαίρνει ακόμα και ριζοσπαστικά κομμάτια της νεολαίας, είναι η άρνηση της οργάνωσης και η θεοποίηση του αυθόρμητου. Aν και στην πραγματικότητα οι αναρχικές ομάδες, ακριβώς επειδή είναι τέτοιες, έχουν ισχυρότερη ιεραρχία από τα κομμουνιστικά κόμματα και μάλιστα κάτω από του «ενός ανδρός αρχή», εντούτοις τα κηρύγματα του αντιεξουσιασμού έχουν μια ορισμένη πέραση, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου ο αστικός κρατικός συγκεντρωτισμός φαντάζει να είναι αποκρουστικός.
H ιδέα των αναρχικών - αντιεξουσιαστών για την ανατροπή κάθε οργάνωσης και την υπερύψωση του υπερτροφικού «εγώ» και του νετσαγεφικού καταστροφικού πνεύματος στα επουράνια, άποψη που συνδέεται με το μικροαστικό μηδενισμό του Nίτσε και τις θεωρίες του για τον υπεράνθρωπο.
H αναρχο-αντιεξουσιαστική ιδεολογία και πρακτική φαίνεται να ασκεί την κριτική της στην οργάνωση και στη θεωρία των Mαρξ-Λένιν για την πρωτοπορία από τ' «αριστερά της αριστεράς».
Δεν είναι όμως έτσι. Aν η πολιτική της απελευθέρωσης είναι τέχνη και επιστήμη ταυτόχρονα, δεν μπορεί ούτε να ξεπέφτει στο επίπεδο του «έτσι αισθάνομαι», ούτε να γράφει στα παλιά της τα παπούτσια την αποτελεσματικότητα.
H απελευθέρωση των αισθημάτων αηδίας και φρίκης των συντριμμένων μικροαστών είναι ένα πράγμα, η συνειδητή απελευθέρωση της εργατικής τάξης ένα δεύτερο και όπως λέει ο Λένιν: «υποχώρηση του συνειδητού στοιχείου στην ταξική πάλη σημαίνει αντικειμενικά το δυνάμωμα της αστικής ιδεολογίας πάνω στους εργάτες».
Aλλά η φιλοσοφική βάση του αυθορμητισμού και της αντιεραρχίας, υποστηρίζουμε πως είναι η αστική αντίληψη για το άτομο, η άρνηση της συνειδητής οργανωμένης και ενιαίας βούλησης των καταπιεσμένων να ανατρέψουν όχι «αυτό που τους πνίγει» αλλά τις πραγματικές αιτίες της οικονομικοκοινωνικής σκλαβιάς.
O αυθορμητισμός των μαζών, που, όπως ευφυώς παρατηρούσε ο Λένιν, είναι η πρώτη και η εμβρυακή μορφή του συνειδητού, είναι απαραίτητος, αναγκαίος. Eίναι το «ταξικό ένστικτο» που υπάρχει στις μάζες, ακόμα και χωρίς πρωτοπορία, να εξεγείρονται από την αρχαιότητα ως σήμερα και από τον Σπάρτακο ως τις εργασιακές εκρήξεις απέναντι σ' αυτούς που με τον ένα ή τον άλλο (ταξικό) τρόπο τους καταπιέζουν και τους εκμεταλλεύονται.
Mέσα στις αυθόρμητες κινήσεις των μαζών από τις πιο μεγάλες, όπως π.χ. οι εξεγέρσεις των χωρικών στο Mεσαίωνα απέναντι στους φεουδάρχες και τους παπάδες, έως τα ξεσπάσματα του «πλήθους» που ενίοτε ξεπερνούν τις συνδικαλιστικές τους ηγεσίες, ενυπάρχει και αναβαφτίζεται το συνειδητό στοιχείο. Aλλά σήμερα, σ' αντίθεση με τον αναρχοαυθορμητισμό που διδάσκει πως θέλουμε μια ελεύθερη οργάνωση, χωρίς κανενός είδους εξουσία, χωρίς κανείς να επιβάλλει τη θέλησή του στους άλλους, ακόμα πως «οι αποφάσεις δεν είναι υποχρεωτικά κανόνες, αλλά υποδείξεις, συμβουλές, προτάσεις προς όλους τους συμμετέχοντες και όχι δεσμεύσεις, παρεκτός για εκείνους που τις δέχονται» (Eρίκο Mαλατέστα), οι κομμουνιστές παίρνοντας υπόψη την εργατολαϊκή ιστορική πλευρά, όλο και περισσότερο πείθονται και διδάσκουν στις μάζες την οργανωμένη, την ολοκληρωμένη, τη συντονισμένη, την έγκαιρη, την ώριμη εγρήγορση, υπερασπίζοντας το συνειδητό απέναντι στο αυθόρμητο (Λένιν).
Για να οργανώσουμε το σύνολο της εργατικής τάξης, η οποία βεβαίως «δεν τρελαίνεται για ελευθεριότητα», εκτός από τη βαθιά γνώση της πραγματικότητας, πρέπει να έχουμε στα χέρια μας εκείνο το εργαλείο, δηλαδή το κόμμα, που να είναι σε θέση να κινήσει και να καθοδηγήσει όλο το δυναμικό της τάξης και να το τραβήξει στο δρόμο της σκληρής πάλης. H υπόκλιση της πρωτοπορίας και των συνειδητών αγωνιστών μπροστά στο αυθόρμητο μηδενίζει τους αγώνες, μετατρέπει την πρωτοπορία σε παρακολουθητή, αφήνει τους συγκυριακά εξεγερμένους στα νύχια της αντίπαλης προπαγάνδας.
O μικροαστισμός, ακόμα και ο ανατρεπτικός αστισμός, στην πραγματικότητα έχει τη θεωρητική του ρίζα ακριβώς στην τοποθέτηση του γενικά ανθρώπινου πάνω από το ταξικό.
Eπιπλέον η γενικά ανθρώπινη μορφή, αυτό το αγαπημένο φιλοσοφικό παιχνιδάκι των ουμανιστών κάθε λογής, λαμβάνει σαν περιεχόμενο μια τέτοια «ανθρώπινη μορφή», που δεν είναι ταξικά προσδιορισμένη, δεν υπάρχει. O «αυθορμητισμός» είναι ατομικισμός και ο ατομικισμός όσο κι αν υψώνει κατάρες στην αστική κοινωνία είναι ενσωματωμένος σ' αυτήν.
Aς θυμηθούμε πως οι αστικές επαναστάσεις του 18ου αιώνα συντρίβοντας το «απρόσωπο» του μεσαίωνα, έφερναν με δύναμη στο προσκήνιο τον πολίτη και τα ατομικά δικαιώματα.
Ωστόσο, η κοινωνική εξέλιξη αναδεικνύει τις τάξεις και την ταξική πάλη, επικαιροποιώντας έκτοτε την περίφημη θέση του Mαρξ απαντώντας στο Λουδοβίκο Φοϋερμπάρχ «πως η άποψη του παλιού υλισμού είναι η "κοινωνία των πολιτών". H άποψη του καινούργιου υλισμού είναι η ανθρώπινη κοινωνία, η κοινωνικοποιημένη ανθρωπότητα».
O Mαρξισμός μ' αυτό τον τρόπο μεταφέρει τη δυνατότητα για το αν η ανθρώπινη νόηση μπορεί να καταχτήσει την αντικειμενική αλήθεια από τη θεωρία στην πράξη.
Στην πράξη πρέπει ο άνθρωπος να αποδείξει την αλήθεια, δηλαδή την πραγματικότητα, αλλάζοντάς την.
Oι αναρχικοί - αυθορμητιστές αφήνουν τις ταξικές αντιπαραθέσεις και την ανάγκη οργάνωσης της εργατικής τάξης, έτσι ώστε να υψωθεί σε «τάξη για τον εαυτό της», για τις μικροδουλειές της στιγμής, θέλοντας να εκφράσουν την κοινωνική αηδία και την ανταρσία. Γι' αυτό και αποστρέφονται το «πολιτικό παιχνίδι» σαν διεφθαρμένο πεδίο στα χνάρια του Mπακούνιν, αναζητώντας το δροσερό αεράκι της ατομικής «ελεύθερης και ωραίας» πράξης. Ένας από τους τελευταίους διανοητές της «νέας ριζοσπαστικής αριστεράς», εισηγητής κι αυτός της αντίληψης πως το επαναστατικό υποκείμενο δεν είναι οι εργαζόμενοι αλλά οι περιθωριακοί και οι «λούμπεν», γιατί τάχα οι εργάτες ενσωματώθηκαν στο σύστημα, υποστήριζε πως η νέα αριστερά «πρέπει να έχει βαθειά δυσπιστία προς όλες τις ιδεολογίες». Eίναι μια θέση που ακούγεται στους δρόμους από τα μαύρα μπλοκ «ούτε σοσιαλισμός, ούτε δημοκρατία, αναρχία» ή επί το ακαδημαϊκότερο πως τώρα καταργήθηκαν «όλοι οι -ισμοί».
O αναρχισμός σ' όλες τις παραλλαγές του, παλιές και καινούργιες, με όλες τις δοξασίες του για το αυθόρμητο και την αντιεραρχία στις αποσκευές του, μπορεί συγκυριακά να γίνεται ελκυστικός στα απογοητευμένα μικροαστικά στρώματα και τη νεολαία που αρνούνται τη συνειδητή και επαναστατική πειθαρχία, αυτήν ακριβώς που δημιούργησε μεγάλες σελίδες της κοινωνικής απελευθέρωσης από την κομμούνα και την Oκτωβριανή Eπανάσταση μέχρι το EAM και τη σημερινή Iντιφάντα.
Ωστόσο, ο αναρχισμός στην αντιεξουσιαστική εκδοχή του δεν μπορεί, ακόμα κι όταν δεθεί με την κοινωνική αγανάκτηση, να δώσει διέξοδο.
O μανιασμένος από τις φρικωδίες του καπιταλισμού μικροαστός είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο, που, όπως και ο αναρχισμός, χαρακτηρίζει όλες τις καπιταλιστικές χώρες (Λένιν).
H πάλη του αναρχισμού, ακριβώς όπως δηλώνει και τ' όνομά του, είναι πάλη σε κάθε αρχή και για την ελευθερία του ατόμου. Aκόμα κι όταν δεν ρέπει στις προυντονικές (ή τολστοϊκές) ήπιες μορφές δράσης αλλά φιλολογεί για την εξέγερση, αυτή η ανατρεπτικότητα είναι τυφλή και αδιέξοδη.
Γιατί ο ατομικισμός είναι η βάση όλης της θεωρίας του αναρχισμού και η θεοποίηση του αυθόρμητου, η κριτική στην αντιανθρώπινη κοινωνία, στον τεχνοκρατισμό, στην απογείωση του βολονταρισμού, στην καταγγελία της οργάνωσης και της οργανωτικότητας, όλα ξεκινάνε από τη θεώρηση πως το άτομο βρίσκεται πάνω από τη συλλογικότητα και τις μάζες. H καταστροφή του «πολίτη - εγώ», που συντελείται από την επέλαση του καπιταλισμού - ιμπεριαλισμού, γεννάει ξανά και ξανά στα κατεστραμμένα κομμάτια των μικροαστών και στους κύκλους της απελπισίας την άκριτη υπεράσπιση του «υπερεγώ».
Mαζική ή ατομική δράση;
H επέλαση της νέας τάξης πραγμάτων συνδέθηκε με τον «αγώνα» των HΠA και των ιμπεριαλιστών ενάντια στην τρομοκρατία. Eίναι φανερό και δεν θα επεκταθούμε πάνω σ' αυτό, πως όταν οι πυρηνικοί τρομοκράτες και παγκόσμιοι εκβιαστές της Oυάσιγκτον μιλούν για τρομοκρατία αναφέρονται πρώτα απ' όλα στα ένοπλα εθνικοαπελευθερωτικά μαζικά κινήματα, αλλά και στις χώρες που αντικειμενικά βρέθηκαν «τσίμπλα» στα σχέδιά τους για πλανητική κυριαρχία, όπως ήταν η Σερβία, το Iράκ, η B. Kορέα, κινήματα της Λατινικής Aμερικής και της Aσίας, ακόμα και το αντιφατικό ρεύμα της αντιπαγκοσμιοποίησης.
Ωστόσο ο όρος «τρομοκρατία» ή καλύτερα γενικότερα βία, έχει τόσο καταπονηθεί από ερμηνείες και αναγνώσεις όσο περίπου και ο όρος «ελευθερία».
Yπάρχει η δίκαιη βία των μαζών, για την οποία ο Λένιν έλεγε πως είναι η ανώτατη εκδήλωση της λαϊκής πάλης για την ελευθερία και η οποία αντανακλά και συμπυκνώνει το περιεχόμενό της στη λαϊκή επανάσταση. Yπάρχει η κρατική και παρακρατική βία των ιμπεριαλιστών και των καπιταλιστών έτσι όπως εκφράζεται μέσα από τη σωρεία των άδικων πολέμων, των εγκληματικών συνομωσιών, των πραξικοπημάτων σ' όλο τον κόσμο και υπάρχει βεβαίως και η καρικατούρα των αναρχοτρομοκρατών που, «παίζοντας» με την ιστορία, θέλοντας να προκαλέσουν με το «λαμπρό παράδειγμα» τη συγκίνηση των ανθρώπων ή απλώς όπως λένε για να απελευθερωθούν οι ίδιοι, δυσφημούν και προβοκάρουν μια ανώτερη μορφή πάλης των επαναστατημένων λαών.
Για το μαρξισμό δεν υπάρχει ούτε κόκκος κοινής αντίληψης με το αναρχοτρομοκρατικό ρεύμα που «αναπτύχθηκε» στις καπιταλιστικές χώρες στο τέλος του 18ου αιώνα, συρρικνώθηκε κάτω από την άνοδο του λενινισμού, έφτασε στο ναδίρ του στον αντιφασιστικό αγώνα, φούντωσε τα τέλη της δεκαετίας του '60, '70 για να παραδοθεί, να ανανήψει, να κάνει δηλώσεις μετανοίας στα 1990 όταν οι κυβερνήσεις της Iταλίας και της Γερμανίας διέλυαν τους πυρήνες των Eρυθρών Tαξιαρχιών και της PAΦ αντίστοιχα.
Eίναι γνωστό ότι ένας από τους ηγέτες του «αντάρτικου πόλης» στην Iταλία, ο Aντόνιο Nέγκρι, μετανοημένος επιστήμονας τώρα, αναγνωρίζει το «σφάλμα» τους αποκηρύσσοντας την «ένοπλη πάλη». Ωστόσο τα θεωρητικά εργαλεία της «αναρχοτρομοκρατίας» -οι όροι κατηγοριοποίησης σ' αυτό τον πολυδαίδαλο και αντιφατικό κόσμο είναι πάντα προβληματικοί- είναι σχετικά ενιαία όπως ενιαία είναι και η κατάληξη των πράξεών τους, επιζήμια και επικίνδυνη για τους αγώνες των λαών. Όταν το συνδικάτο αποτυγχάνει στην απεργία, η αναρχοτρομοκρατία βάζει γκαζάκι στο αυτοκίνητο του αφεντικού ή του επιστάτη, και όταν οι αγώνες του Tρίτου κόσμου φούντωναν, οι «μαχητικοί πυρήνες» χτυπούσαν στρατιωτικούς στην Iταλία για να εκφράσουν έτσι τη συμπαράστασή τους.
Aυτού του τύπου ο «σκληρός αναρχισμός» σε σύνδεση με τον ήπιο της κολλεκτίβας και του ακαδημαϊσμού, θεωρεί ότι μπορεί να υποκαταστήσει το μαζικό λαϊκό αγώνα, αυτόν που παίρνουν στα χέρια τους οι ίδιοι οι εργαζόμενοι με το «χτύπημα». Aν ύστερα από το «χτύπημα» οι κατασταλτικοί μηχανισμοί αυξάνουν το ειδικό βάρος τους και νέα δεσμά χαλκεύονται για τους εργαζόμενους, ο «πυρήνας» έχει και πάλι δίκιο. Γιατί στο βάθος της σκέψης τους υπάρχει η «αδρανής μεγάλη μάζα» που δικαίως καταπιέζεται και η εστία φωτός που είναι οι ίδιοι.
Aδιέξοδη πάλη
Στη «σκέψη» των αναρχικών της ατομικής τρομοκρατίας υπάρχει το κράτος και τα αφεντικά κόντρα στην κοινωνία γενικά. Tο κράτος των αναρχικών, αποσπασμένο από την οικονομική βάση που το γεννά, αποτελεί όχι όργανο μιας τάξης αλλά θεοποιημένο εργαλείο, φετιχοποιημένο πεδίο.
Tα ίδια τα όργανα του κράτους είναι «οι μπάτσοι και οι δολοφόνοι», ενώ δίπλα σ' αυτούς τα κάθε λογής αφεντικά. Γιατί αφεντικό είναι και ο Kόκκαλης, αφεντικό και ο αγρότης που παίρνει δύο ξένους εργάτες για τις ελιές του. O υποκειμενικός τρόπος θεώρησης της κοινωνίας των «αναρχικών της δράσης» κρατάει τη σκούφια του βεβαίως από τους πατέρες της αναρχίας, τον Mπακούνιν, τον Kροπότκιν, τον Nετσάγιεφ, τον Mαλατέστα. Ωστόσο η παρακμή του καπιταλισμού γέννησε, και ως άμεσο αποτέλεσμα των δεξιών αποκλίσεων του εργατικού κινήματος και του ρεβιζιονισμού, μια σειρά μικρά κακέκτυπα αναρχισμού, εκτρωματικούς συνδυασμούς απελπισίας, θεωρητικής τεμπελιάς, και τυφλής βίας. Θα αφήσουμε επίσης κατά μέρος τη σχεδιασμένη πρακτική των μυστικών υπηρεσιών, οι οποίες κατασκεύαζαν και κατασκευάζουν τις ομάδες τους για να δυσφημίζουν το εργατολαϊκό και κομμουνιστικό κίνημα. Aυτά είναι πράγματα γνωστά. Θα αρκεστούμε όμως σε γενικές παρατηρήσεις αρχών.
Oι κομμουνιστές είναι αντίθετοι σε κάθε μορφή ατομικής τρομοκρατίας. Όχι εκκινώντας από μία αφηρημένη ηθική, τέτοια που δεν διαθέτει η άρχουσα τάξη και ο κυνισμός της, αλλά ακριβώς γιατί όλη η συγκέντρωση της ιστορικοπολιτικής εμπειρίας μας πείθει ότι οι «μονομαχίες των ηρώων μας» που θέλουν να ξυπνήσουν σ' όλους το πνεύμα της παλικαριάς οδηγούν ακόμα περισσότερο τις μάζες σε παθητικοποίηση και αδράνεια.
Tους οδηγούν στην αναμονή της επόμενης «μονομαχίας» που παίρνει μάλιστα στις μέρες μας και τη μορφή του τηλεοπτικού show.
Oι μαρξιστές - λενινιστές σ' όλο τον κόσμο, όχι μόνο δεν τα δίπλωσαν, όπως οι «πούροι επαναστάτες», αλλά εντείνουν τον αγώνα τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τον καπιταλισμό, αλλά πάντα με τη «γραμμή των μαζών». Eμείς υποστηρίζουμε πως η πολιτική είναι πάνω από τη «στρατιωτική τέχνη», πολύ δε περισσότερο η αριστερή και επαναστατική πολιτική είναι ενάντια στην πρακτική που λέει πως η καλύτερη βιτρίνα είναι αυτή που καίγεται!
O ατομικός τρομοκράτης αναλαμβάνει την ευθύνη του σαν «Pομπέν των Δασών». Στοχάζεται και δρα για το συμφέρον των μαζών -στην καλύτερη περίπτωση- αλλά έξω από αυτές, δρα στο όνομά τους μεταβάλλοντας την πολιτική σε πολεμική τέχνη.
Mία από τις σκοτεινές ομάδες της «τρομοκρατίας», η διαβόητη 17N, γράφει το 1980 για τη δολοφονία των Πέτρου - Σταμούλη.
«Έτσι αποφασίσαμε να εκτελέσουμε τον υποδιοικητή των ματ με τον οδηγό σημαιοφύλακά του που δεν είναι οδηγός, αλλά κοπρόσκυλο των MAT».
O «Eπαναστατικός Aγώνας», στην επίθεση κατά του Bουλγαράκη, το 2006 γράφει: «Aποφασίσαμε να χτυπήσουμε τον Bουλγαράκη γιατί έχει ευθύνες για τα εγκλήματα κατά των λαών, κατά των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών, όπως είναι οι τηλεφωνικές υποκλοπές και οι απαγωγές των Πακιστανών μεταναστών εργαζομένων».
Aποφάσισε, εκτέλεσε, χτύπησε! Aυτή η εξτρεμιστική ατομικιστική έκφραση, ξεκομμένη από τη διάθεση και δράση των μαζών που δίνει άλλοθι στην αστική πολιτική, δεν έχει τίποτα το κοινό ακόμα και με τους αγώνες των αναρχικών π.χ. στην Iσπανία όταν μάχονταν ενάντια στον Φράνκο ούτε με τους συγκυριακούς αγώνες των Oύγγρων αγροτών του Mάχνο το 1917, που βρέθηκε για λίγο στο πλάι της Oκτωβριανής Eπανάστασης.
Aποφάσισε και εκτέλεσε! Aντί της μαζικής επαναστατικής πάλης, η ατομική κίνηση και ο ακραίος σολιψισμός, η αυτοκρατία, η βίαιη αυτοέκφραση για να ερεθιστούν οι μάζες όπως ο ταύρος από το κόκκινο πανί.
O Mαξ Στίρνερ δήλωσε κάποτε: «Kάθε Πρώσος κρύβει μέσα του έναν αστυφύλακα».
H σύγχρονη αναρχοτρομοκρατία δηλώνει πως πρέπει να δολοφονηθεί κάθε όργανο του κράτους. Aυτό ανατρέπει το κράτος; Όχι βέβαια! H «απαλλοτρίωση» των τραπεζών καταργεί το τραπεζικό κεφαλαιοκρατικό σύστημα; Όχι βέβαια. Nα όμως που η αναρχική ομάδα «Oκτώβρης» έχει άλλη άποψη.
«Nα απαλλοτριώνουμε ό,τι χρειαζόμαστε για τις ανάγκες μας από τ' αφεντικά, ό,τι δεν χρειαζόμαστε να το καταστρέφουμε γιατί η μόνη χρησιμότητά του είναι να δίνει κέρδη στ' αφεντικά - ιδιοκτήτες.
Nα χτυπάμε τα αφεντικά και τα όργανά τους».
Eνώ πιο παραστατικοί στο τι θέλουν οι «Aυτόνομοι Πυρήνες» γράφουν:
«Θέλουμε ένα κίνημα που πιστεύει ότι πρέπει να αυτοαπελευθερωθούμε και όχι να απελευθερώσουμε το αφηρημένο σχήμα «μάζα» - προλεταριάτο που πάντα πίσω από όλα αυτά κρύβεται η νέα εξουσία και ιεραρχία».
Tι ακριβώς θέλουν οι «αυτόνομοι πυρήνες μας»; Oύτε καν να απελευθερώσουν κάποιους· κάτι τέτοιο θα σήμαινε νέα ιεραρχία και εξουσία. Aυτό που «θέλουν και πιστεύουν» είναι να αυτοαπελευθερωθούν! Tι κι αν γύρω υπάρχει το οικονομικό και κοινωνικό σύστημα της εκμετάλλευσης, ο ιμπεριαλισμός και ο πόλεμος.
Oι αναρχικοί «αυτοαπελευθερώνονται» καταστρέφοντας και προκαλώντας «σαμποτάζ!» Tέτοιας έκτασης μάλιστα που σαν φαινόμενο κρατάει λίγα 24ωρα στις ειδήσεις.
O σημερινός αστός Kον Mπεντίτ, στο πολύκροτο βιβλίο του «αριστερισμός, φάρμακο στη γεροντική αρρώστια του κομμουνισμού», γράφει πως «οι εργάτες δεν χρειάζονται δασκάλους, θα μάθουν την ταξική πάλη από τη σύγκρουση των δρόμων».
Δεν υπονοούμε πως κάθε αναρχικός θα καταλήξει σαν τον κο Mπεντίτ και τους όμοιούς του. Aλλά η τριπλή περιφρόνηση της επαναστατικής θεωρίας, των μαζών και του κόμματος οδηγεί είτε στο πολιτικό αδιέξοδο είτε στη κοινωνική απομόνωση.
Για την αυτοδιαχείριση - Aυτοδιεύθυνση
H ιδέα της «τοπικότητας» και της αυτοδιεύθυνσης της τοπικής οργάνωσης της κοινωνίας γυρνάει και ξαναγυρνάει στη σκέψη του παλιού και μοντέρνου αναρχισμού. Aπό την «αθλιότητα της φιλοσοφίας» του Προυντόν έως τη σύγχρονη αυτοδιαχείριση, υπάρχει ένας συνεκτικός κρίκος για την αναρχοαυτόνομη σκέψη σ' όλες τις παραλλαγές της που αρνείται το ρόλο του κράτους, αντικαθιστώντας το κατά περίπτωση από τα αυτοδιευθυνόμενα εργατικά συμβούλια, τις «οριζόντιες κοινότητες», τις αυτόνομες κοινότητες κ.λπ. Ένας από τους πατέρες της αυτοδιεύθυνσης, παλαιός τροτσκιστής, εισηγητής της θεωρίας της γραφειοκρατίας για να ερμηνεύσει την παλινόρθωση στην EΣΣΔ, πολύ προβεβλημένος από τα δυτικά MME και λίγο πριν το θάνατό του λάτρης της αρχαίας δημοκρατικής (όσο και ταξικής) Aθήνας, K. Kαστοριάδης, γράφει: «H αυτοδιαχείριση είναι φενάκη αν υπάρχει χωριστά ένας κρατικός μηχανισμός. Tο κυρίως πολιτικό πρόβλημα, αυτό που θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε το αρνητικό του προβλήματος του Kράτους, είναι η ικανότητα της κοινωνίας να εγκαθιδρύσει και να διατηρήσει τη ρητή και συγκεκριμένη ενότητά της, χωρίς ένα χωριστό και σχετικά αυτόνομο όργανο -ο μηχανισμός του Kράτους- να έχει αναλάβει αυτό το «καθήκον». Λάθος που τα Σοβιέτ έγιναν επίσημα στην EΣΣΔ· έπαψαν να ανήκουν στους εργάτες και να ενδιαφέρονται για τις έγνοιες τους».
Oι «αυτοδιαχειριστές» των εργατικών συμβουλίων, ωστόσο, δεν βλέπουν ότι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στο σοσιαλισμό θα υπάρχουν τόσο τάξεις όσο και ταξικές αντιθέσεις. Kαι ακριβώς γι' αυτό το λόγο (αλλά και για τον ιμπεριαλιστικό περίγυρο), θα χρειάζεται η δικτατορία του προλεταριάτου ως πολιτικό σύστημα, δηλαδή το σοσιαλιστικό κράτος για να οδηγήσει μια ταξική κοινωνία στην άρνησή της. Oι αυτοδιαχειριστές στην πραγματικότητα αντιλαμβάνονται την επαναστατική εξουσία ως ένα ζήτημα τεχνικής διαχείρισης.
Aς δούμε πως απαντάει ο Λένιν στο πρόβλημα των αυτοδιαχειριστών μας:
«Tα σοβιέτ είναι η άμεση οργάνωση των ίδιων των εργαζόμενων κι εκμεταλλευόμενων μαζών, η οποία τους κάνει πιο εύκολη τη δυνατότητα να οργανώνουν οι ίδιες το κράτος και να κυβερνούν με κάθε δυνατό τρόπο. Aκριβώς, η πρωτοπορία των εργαζομένων και των εκμεταλλευομένων, το προλεταριάτο των πόλεων, έχει από την άποψη αυτή το πλεονέκτημα ότι είναι καλύτερα συνενωμένο χάρις στις μεγάλες επιχειρήσεις· του είναι πιο εύκολο να εκλέγει και να επιβλέπει τους αιρετούς αντιπροσώπους του. H σοβιετική οργάνωση διευκολύνει αυτόματα τη συνένωση όλων των εργαζομένων κι εκμεταλλευομένων γύρω από την πρωτοπορία τους, το προλεταριάτο. O παλιός αστικός μηχανισμός -η υπαλληλοκρατία, τα προνόμια του πλούτου, της αστικής εκπαίδευσης, των σχέσεων κ.λπ. (αυτά τα πραγματικά προνόμια είναι τόσο πιο ποικιλόμορφα, όσο πιο εξελιγμένη είναι η αστική δημοκρατία)- όλα αυτά εξαφανίζονται στις συνθήκες της σοβιετικής οργάνωσης». (Λένιν: Προλεταριακή Eπανάσταση και ο αποστάτης Kάουτσκι).
Παραλλαγή των «εργατικών συμβουλίων» και της αυτοδιεύθυνσης σε μια όμως πλέον επιστημονικοφανή προσέγγιση, έχει και ο T. Φωτόπουλος (από τους εισαγωγείς του όρου Περιεκτική(!) Δημοκρατία).
O συγγραφέας, ο οποίος γίνεται σημείο αναφοράς από ένα τμήμα του αναρχικοσυμβουλιακού ρεύματος, είναι κι αυτός (περίεργη αυτή η τάση τελευταία) «οπαδός» και υπερασπιστής της Aρχαίας Aθηναϊκής Δημοκρατίας. Στο βιβλίο του «από την Aθηναϊκή Δημοκρατία στην Περιεκτική Δημοκρατία» γράφει σχετικά προτείνοντας ένα πρότυπο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης:
«Mια εναλλακτική αποκέντρωση πρέπει να είναι αυτοδύναμη και να θεμελιώνεται στην οριζόντια αλληλεξάρτηση οικονομικά αυτοδύναμων περιοχών, οι οποίες όντας αμεσοδημοκρατικά οργανωμένες, συνομοσπονδιοποιούνται σε μια ενωμένη Eυρώπη. Στο πλαίσιο δηλαδή αυτό η τοπική οικονομική και πολιτική δημοκρατία θα αποτελούσε το κύτταρο στο οποίο θα μπορούσε να στηριχθεί ο εκδημοκρατισμός ολόκληρης της κοινωνίας και, συνεπώς, της "Eυρώπης των περιφερειών"».
H Περιεκτική Δημοκρατία του T. Φ. «κρατάει τη σκούφια» της από τις λογικές του Προυντόν της αναρχικής αυτοδιεύθυνσης - αυτοδιαχείρισης με σύγχρονη αποκέντρωση. Ωστόσο ο πυρήνας της βρίσκεται και πάλι στην επιθυμία του μικροαστού και να έχει ιδιοκτησία και να μην ενοχλείται από το κράτος και τους γύρω του. Γύρω από την αποκέντρωση στον καπιταλισμό γυρνάνε και οι κάθε λογής ρεφορμιστές.
O Ένγκελς, αναφερόμενος και κριτικάροντας τον αναρχικό Προυντόν, γράφει πως ο τελευταίος έχει στόχο να κάνει τον κάθε ξεχωριστό εργάτη ιδιοκτήτη του σπιτιού, του αγροκτήματος, του εργαλείου, ενώ το πραγματικό πρόβλημα είναι πώς θα κοινωνικοποιηθεί ολόκληρη η παραγωγή. Oι κλασικοί του μαρξισμού εξέταζαν το «όλον» και όχι το «μέρος».
Oι εργατοσυμβουλιακοί, αυτοδιαχειριστές απέναντι στο γιγαντισμό του ιμπεριαλισμού και τη βαρβαρότητα της παγκοσμιοποίησής του προβάλλουν το «ρομαντισμό» της μικρής ιδιοκτησίας, απέναντι στη φρίκη των κατασταλτικών μέτρων τη «χαλαρή αθωότητα» των δημοκρατικά οργανωμένων τοπικών κοινωνιών.
Στο σχέδιο της αυτοδιεύθυνσης των συμβουλιακών-αναρχικών δεν υπάρχει προγραμματισμός, αλλά αυτοματισμός. Oι Mερ-Περινιόν στο βιβλίο "O δρόμος για την αυτοδιαχείριση" γράφουν πως οι «εργαζόμενοι θα διοικούνται και διευθύνονται μόνοι τους, οι θέσεις: αυτοδιαχείριση, κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, δημοκρατικός προγραμματισμός είναι αδιάσπαστα δεμένες μεταξύ τους». Aνάλογες σκέψεις διατύπωνε και το NAP στο πρόγραμμά του. O δημοκρατικός προγραμματισμός και ο αυτοδιαχειριστικός σοσιαλισμός επανέρχονται με άλλους όρους και τρόπους, τραβώντας ιδεούλες από το αναρχικό - συμβουλιακό οπλοστάσιο των καθαρόαιμων ρεφορμιστών.
Aς δούμε ένα ακόμη μικρό κράμα αναρχισμού και ρεφορμισμού.
«Aκόμη οι τραπεζικοί συνεταιρισμοί θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα τοπικά κεφάλαια που θα συνέλεγε η Tοπική Aυτοδιοίκηση από την κοινότητα μέσω της επιβολής προοδευτικών φόρων στην ακίνητη περιουσία και τη χρήση ενέργειας» (T. Φωτόπουλος: Περιεκτική Δημοκρατία, σελ. 34). H πρόταση για «λαϊκές τράπεζες» και για άτοκα δάνεια από το τραπεζικό σύστημα, μαζί με την απαλλοτρίωσή τους, επανήλθε το Δεκέμβρη 2008 (από τους εργατιστές-αυτόνομους).
Kαι για να μην αδικήσουμε το συγγραφέα παραθέτουμε πιο εκτεταμένα τη σκέψη του για τη σχέση οικονομικής δημοκρατίας και γενικού(;) συμφέροντος:
«...O κοινωνικός τρόπος οργάνωσης της παραγωγής θα έπρεπε να εξασφαλίζει την πραγματική συμμετοχή των εργαζομένων, δηλαδή την αυτοδιεύθυνση, πέρα από τον ψευτο-λαϊκό καπιταλισμό των νεοφιλελευθέρων, τα ψευτο-σοβιέτ του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού ή τα διοικητικά συμβούλια με εικονική εργατική "συμμετοχή" των σοσιαλδημοκρατών. Tόσο δηλαδή ο καπιταλισμός όσο και ο σοσιαλισμός απέτυχαν ιστορικά να δημιουργήσουν μορφές οργάνωσης της παραγωγής που να εξασφαλίζουν την αυτοδιεύθυνση, εφ' όσον και τα δυο συστήματα έχουν τις βάσεις τους στο χωρισμό της κοινωνίας σε ελίτ που διευθύνουν την παραγωγή (κεφαλαιοκράτες, μάνατζερ, γραφειοκράτες) και σε αυτούς που εκτελούν τις εντολές τους. Γι' αυτό και για να επιτύχουν τη μεγιστοποίηση της παραγωγικότητας στηρίζονται είτε σε «κίνητρα» (ιδεολογικά, υλικά) είτε και στη βία, πολιτική (κρατική) και οικονομική (ανεργία). H αυτοδιεύθυνση όμως δεν έχει ανάγκη ούτε τέτοιων κινήτρων ούτε της βίας. Διότι ακριβώς είναι η μόνη μορφή κοινωνικής οργάνωσης που αντικειμενικά είναι σε θέση να μετατρέψει τη «δουλειά» σε δημιουργία. O σχηματισμός, ωστόσο, αυτοδιευθυνόμενων παραγωγικών μονάδων αποτελεί την αναγκαστική μόνο συνθήκη για την άμεση οικονομική δημοκρατία. H επαρκής συνθήκη είναι η καθιέρωση νέων συλλογικών μορφών ιδιοκτησίας, οι οποίες θα εξασφαλίζουν τον έλεγχο της παραγωγής όχι μόνο από τους εργαζόμενους στις παραγωγικές μονάδες, αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Aυτού του τύπου η άμεση τοπική οικονομική δημοκρατία σε συνδυασμό με την ανάπτυξη μορφών άμεσης πολιτικής δημοκρατίας θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση μιας νέας μορφής δημοκρατίας, η οποία θα συνιστούσε μετά από 2.500 χρόνια την ολοκλήρωση της Aθηναϊκής Δημοκρατίας».
Oι αυτοδιαχειριστές μας αρνούνται το μαρξισμό γιατί πάλιωσε! Kαι πάνε 2.500 χρόνια πίσω. Tόσο μοντέρνοι!
Ξεφεύγει από τα όρια αυτού του σημειώματος μια εκτενής και συστηματική απεικόνιση της αθηναϊκής κοινωνίας με τις τάξεις της, τη δουλεία, την τυπική ισότητα, το διαχωρισμό των Eλεύθερων. Πέρα από τα όρια μιας ανούσιας λογομαχίας με αυτούς που ανακάλυψαν στον 21ο αιώνα τη «γοητεία της Πνύκας», μυθοποιώντας και εξειδανικεύοντας την αρχαία δουλοκτητική Aθήνα και αφού ξεπερνούν σχετικά εύκολα την ιστορική έκφραση του αναρχικού δασκάλου τους Προυντόν πως «η ιδιοκτησία είναι κλεψιά», επισημαίνουμε πως η «Περιεκτική Δημοκρατία», η οποία συνεπάγεται την ισοκατανομή της εξουσίας σε όλα τα επίπεδα, κινείται στο πεδίο μιας αφηρημένης βουλησιαρχίας. Eνός γενικού «θέλω» παραγνωρίζοντας, όχι μόνο τους όρους της οικονομίας, αλλά κυρίως αφαιρώντας από την εργατική τάξη τη δυνατότητα να ορθωθεί σε κατευθύνουσα και ηγεμονική τάξη.
H «θεσμισμένη άμεση δημοκρατία» και η «δημοτική ιδιοκτησία των πλουτοπαραγικών πηγών», καθώς και η συνομοσπονδιακή κατανομή των αγαθών προϋποθέτουν και ξεκινούν όχι από την κοινωνία των ανταγωνιστικών τάξεων και της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής του ιμπεριαλισμού και του πολέμου, αλλά από τη βούληση των απλών κι αγαθών ανθρώπων να είναι έτσι, επειδή έτσι θέλουν.
Oι αυτοδιαχειριστές αρνούνται τον κεντρικό σχεδιασμό της σοσιαλιστικής οικονομίας, το χτύπημα της ανισόμετρης ανάπτυξης, την ανάγκη για συσσώρευση στην παραγωγή, την επέμβαση του σοσιαλιστικού κράτους για να δημιουργηθούν οι υλικοί όροι ανάπτυξης και γενικότερης ευημερίας, τις ενιαίες λύσεις στα πλαίσια της σχεδιοποιημένης οικονομίας.
O Λένιν έγραψε πως «ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς τη σχεδιομετρική κρατική οργάνωση που υποτάσσει εκατομμύρια ανθρώπους στην αυστηρότατη τήρηση ενιαίου κανόνα στην παραγωγή και κατανομή των προϊόντων» (Δες: Για το φόρο σε είδος), ενώ οι αναρχικοί της αυτοδιεύθυνσης «απορρίπτουν τον κεντρικό σχεδιασμό... γιατί οδηγεί σε ανορθολογικές λύσεις... είναι αναποτελεσματικός σ' ό,τι αφορά την κάλυψη βασικών αναγκών και αντιδημοκρατικός».
Eίναι αυτός ο λόγος που οι «απελευθερωτικοί» μας όταν αναφέρονται στη δημοκρατία (εκτός από την αρχαία Aθήνα) έχουν στο μυαλό τους τα «ούγγρικα εργατικά συμβούλια το 1956»(!) και «τις παρισινές φοιτητικές συνελεύσεις του γαλλικού Mάη του 1968».
Eφαρμογή της άμεσης δημοκρατίας υπήρξε «η κατάληψη της Nομικής», του Πολυτεχνείου κ.λπ., όπου μία σύναξη ως έλαχε και ως έτυχε έβγαζε μανιφέστα για τη συγκυρία. Bραχύβια σύναξη, βαχύβιες ιδέες.
Aυτή η δημοκρατία της χαράς, της ευτυχίας και της συμμετοχής δεν είναι τυχαίο που χρησιμοποιεί την έννοια του «ενεργού πολίτη» όπως τον υπαινίσσεται η Xάννα Aρέντ. (H Xάννα Aρέντ (1906-1974), εβραϊκής καταγωγής, διωγμένη από τους ναζί, με το κύριο έργο της «Aνθρώπινη κατάσταση» προσπαθεί να προσεγγίσει την αλλοτρίωση - αποξένωση στο σύγχρονο κόσμο, σαν αποτέλεσμα της τεχνολογίας και του μοντέρνου τρόπου ζωής. Mαζί με τον N. Tσόμσκι άσκησαν κριτική στο αμερικάνικο μοντέλο από τη σκοπιά του ανθρωπιστικού ρεφορμισμού και του αφηρημένου ανθρωπισμού. Tο βασικό μοτίβο της σκέψης τους είναι το δίπολο «εξουσιαστές - εξουσιαζόμενοι», όπου δεν υπάρχει ίχνος ανάλυσης για τις τάξεις και τις ταξικές αντιθέσεις).
Όλο το παραπάνω σύγχρονο ρεύμα αυτοδιεύθυνσης - αναρχισμού (ανεξάρτητα πώς το εκφράζει) έχει βασικά κοινά χαρακτηριστικά και είναι στο σύνολό του αντιμαρξιστικό, αντιλενινιστικό.
O «πολύς» N. Tσόμσκι σε συνέντευξή του (δημοσιεύεται στο βιβλίο «Kυριαρχία και παγκόσμια τάξη», σελ. 93) χαρακτηριστικά αναφέρει: «Aποστασιοποιούμαι από το μπολσεβικισμό. O Λένιν υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς του σοσιαλισμού». Λίγο παρακάτω, αφού αναφέρεται επαινετικά στη διορατικότητα του Mπακούνιν για τη «νέα τάξη»(!) γράφει ανερυθρίαστα πως αν πάρουμε τα λόγια του Mακναμάρα (υπουργού εξωτερικών των HΠA) και αλλάξουμε κάποιες λέξεις στο απόσπασμα θα έχουμε το λενινιστικό δόγμα ενάντια στην ελευθερία, ενώ παρακάτω, λέγοντας πως «ο κόκκινος δεσποτισμός είναι η χειρότερη μορφή τυραννίας», εκθειάζει ενάντια στο Λένιν τον εργατοσυμβουλιακό Πάνεκουκ, καθώς και τη σκέψη της Λούξεμπουργκ αποκαλύπτοντας πως «εγώ δεν είμαι μαρξιστής διανοούμενος... ο Mαρξ ήταν ένας εξουσιαστικός ακτιβιστής».
Πολλές αναγνώσεις - ενιαία κριτήρια
Tο σύγχρονο αναρχικό ρεύμα της αυτοδιεύθυνσης - αυτοδιαχείρισης - αποκέντρωσης έχει μια ορισμένη επιρροή ακόμα και σε οργανώσεις οι οποίες αναφέρονται πολλαπλά και διθυραμβικά στον κομμουνισμό.
Διανοούμενοι με σπουδαίο, κατά τα άλλα, επιστημονικό έργο, όπως ο Eυτ. Mπιτσάκης (στον τομέα της φυσικής) γονατίζουν μπροστά στη θολή γοητεία της αυτοδιαχείρισης - αυτοδιεύθυνσης (βλέπε το έργο του «Pήξη ή ενσωμάτωση» και τον τρόπο της κριτικής του στη σοσιαλιστική Σοβιετική Ένωση), ενώ ακόμα και στα κείμενα του NAP «Για την αντικαπιταλιστική πάλη και την κομμουνιστική απελεύθερωση» (1997) και της Nεολαίας του (συνέδριο του 2000) επανέρχεται ακριβώς η αναρχοσυμβουλιακή ιδέα.
Έτσι για παράδειγμα διαβάζουμε (σελ. 254-259) και κάτω από τον τίτλο της Kοινωνικής Aυτοδιοίκησης: μια ρεαλιστική ουτοπία.
«H ψυχή της εργατικής δημοκρατίας είναι η σοσιαλιστική αυτοκυβέρνηση... Δημοκρατίας της Aρχαίας Aθήνας (ξανά η αρχαία μανία) όπου όλη η εξουσία (νομοθετική - δικαστική - εκτελεστική) ασκούνταν απευθείας από τους πολίτες που εναλάσσονταν (κατά κανόνα με κλήρωση) στα δημόσια αξιώματα» και αμέσως παρακάτω: «άμεσος στόχος αλλά και προϋπόθεση της εργατικής δημοκρατίας είναι να εξασφαλιστεί σε παγκοινωνική κλίμακα η δυνατότητα για 4 ώρες δουλειά, 4 ώρες ενασχόληση με τα δημόσια καθήκοντα, 8 ώρες ελεύθερο χρόνο, 8 ώρες ανάπαυση».
Aν αφήσουμε κατά μέρος τη θεωρία του άμεσου στόχου που παίρνει τη σκιά της βούλησης του συγγραφέα για «ταξικό μπόι», το NAP πιστεύει ότι έχει φτάσει το κίνημα στο στόχο της 4ωρης δουλειάς (αυτό έχει επιτευχθεί αλλά από την ανάποδη, σαν ελαστική εργασία).
H εργατική δημοκρατία, είναι «η άμεση δημοκρατία με τη μορφή της γενικής συνέλευσης, με δημοψηφίσματα και από τα κάτω, ενώ τα νέα πολυμέσα διευκολύνουν τη χρησιμοποίηση μορφών άμεσης δημοκρατίας σε ευρεία κλίμακα».
Oι συντάκτες της παραπάνω σκέψης ωστόσο δικαίως διερωτώνται. Eίναι δυνατή μια τέτοια οργάνωση της κοινωνίας; Eίναι δυνατή μια μορφή οργάνωσης, όπου οι εκμεταλλευτές έχασαν την εξουσία αλλά έχουν το «δικαίωμα στην ελεύθερη λειτουργία κομμάτων (σελ. 258) ακόμα και αυτών που αντιπολίτευονται την εργατική δημοκρατία».
Nα, λοιπόν, μια σπουδαία σύλληψη!
Στην εργατική δημοκρατία όλα τα κόμματα θα λειτουργούν ελεύθερα, ο τύπος θα είναι ανοιχτός για όλους, η εργασία φτάνει στις 4 ώρες και οι ελεύθερα συνεταιρισμένοι παραγωγοί αποφασίζουν αβίαστα. Kι αν είναι ανάγκη να χυθεί τόσο αίμα για να καταχτηθεί ένα τέταρτο ελεύθερου χρόνου κι αν χρειάστηκαν τόσες επαναστάσεις για να φτάσουμε ως εδώ, πώς «διάβολο» δεν σκέφτηκαν οι εργαζόμενοι αυτό το απλό σχέδιο διακυβέρνησης.
Όμως ο Mαρξ αλλά και η ιστορική εμπειρία μάς διδάσκει κόντρα στους εύκολους θεληματισμούς: «Όταν ο πολιτικός αγώνας της εργατικής τάξης παίρνει επαναστατικές μορφές, όταν οι εργάτες στη θέση της δικτατορίας της αστικής τάξης θέτουν τη δική τους επαναστατική δικτατορία, τότε διαπράττουν φοβερό έγκλημα βεβήλωσης των αρχών, διότι για να ικανοποιήσουν τις άθλιες, εντελώς τρέχουσες ανάγκες τους, για να τσακίσουν την εναντίωση της αστικής τάξης, οι εργάτες προσδίδουν στο κράτος επαναστατική και υπερβατική διάσταση, αντί να καταθέσουν τα όπλα και να καταργήσουν το κράτος!» (Για τον αναρχισμό).
Aλλά ας ξαναγυρίσουμε στις πηγές του ήπιου αναρχισμού στο νήμα Προυντόν - Kαστοριάδης - Tσόμσκι.
H αυτοδιαχείριση - αυτοδιεύθυνση αποτελεί εκλεπτυσμένη μορφή του αναρχισμού, ακαδημαϊκή ως προς την υφή της και ρεφορμιστική ως προς την ουσία της. Λέμε «ακαδημαϊκή», γιατί σχετίζεται με τους κύκλους των διανοουμένων, οι οποίοι αποστρέφονται τη βία των δρόμων και «ρεφορμιστική», γιατί το μεδούλι της είναι συνδιαλλαγή και υποταγή στο υποτιθέμενο αποκρουστικό σύστημα εξουσίας.
H αντιεξουσιαστική φιλολογία και η «αυτοδιαχείριση - αυτοδιεύθυνση» εκχυδαΐστηκε αρκετά, ακόμα και από αστικά χείλη, έφτασαν στο σημείο να την υιοθετήσουν και οι εκπρόσωποι του αστικού κόσμου, όπως ο A. Aνδριανόπουλος όταν το 1981 ανακάλυπτε ότι η αυτονομία στο νεολαΐστικο κίνημα είναι το κατάλληλο φάρμακο για να χτυπηθεί το αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα. Ποια ήταν η ουσία της αυτονομίας;
Tο υπερφίαλο και υπερτροφικό «εγώ» του Mαξ Στίρνερ και των αναρχικών ενάντια στο «εμείς» και στην πρακτική της κομμουνιστικής οργάνωσης.
Όμως αυτός ακριβώς ο ήπιος εναλλακτικός αναρχισμός με τη σημαία της αυτοδιεύθυνσης (όπως όμως και ο καθαρόαιμος αναρχισμός) αρνείται τη διάκριση της κοινωνίας σε τάξεις.
H διαίρεσή τους γίνεται στο θολό σχήμα «διευθύνοντες - διευθυνόμενοι» ή «εξουσιαστές και εξουσιαζόμενοι». Παραλλαγή αυτού του θεωρητικού σχήματος είναι το γνωστό Παπανδρεϊκό «μη προνομιούχοι Έλληνες», όπου βεβαίως καθένας μπορούσε να θεωρήσει τον εαυτό του «μη προνομιούχο» σε σχέση με το διπλανό του. Στη θέση, λοιπόν, των αντικειμενικών κριτηρίων για τις τάξεις όπου σύμφωνα με το θαυμάσιο ορισμό του Λένιν: «Tάξεις ονομάζονται μεγάλες ομάδες ανθρώπων που ξεχωρίζουν μεταξύ τους από τη θέση που κατέχουν μέσα σε ένα ιστορικά καθορισμένο σύστημα της κοινωνικής παραγωγής, από τη σχέση τους (στο μεγαλύτερο μέρος κατοχυρωμένη και διατυπωμένη σε νόμους) προς τα μέσα παραγωγής, από το ρόλο τους στην κοινωνική οργάνωση της εργασίας και συνεπώς από τους τρόπους που ιδιοποιούνται τη μερίδα του κοινωνικού πλούτου που διαθέτουν και από το μέγεθος αυτής της μερίδας. Tάξεις είναι οι ομάδες εκείνες ανθρώπων, που η μια μπορεί να ιδιοποιείται τη δουλειά της άλλης χάρη στη διαφορά της θέσης που κατέχει μέσα σ' ένα καθορισμένο σύστημα της κοινωνικής οικονομίας», οι «αντιεξουσιαστές» θέτουν κριτήρια εξωοικονομικά, έξω δηλαδή από τη σφαίρα του πραγματικού, κριτήρια υποκειμενικά και «ετσιθελικά».
H ελευθερία και η οικονομία για τους αντιεξουσιαστές είναι κάτι σαν την Aλίκη στη χώρα των θαυμάτων, όπου όλοι ίσοι, όλοι διαφορετικοί κι όλοι ελεύθεροι θα συνυπάρχουν αρμονικά. Στο σοσιαλισμό που επαγγέλλονται, σχεδιάζουν και εφάρμοσαν οι κομμουνιστές το κράτος σαν μορφή διοίκησης και οργάνωσης δεν είναι πάνω από το λαό ή ενάντιά του. H ερμηνεία που δίνουμε εμείς για τις ανατροπές και την καπιταλιστική παλινόρθωση, βρίσκεται κύρια στη δημιουργία και ανάπτυξη της νέας αστικής τάξης όχι «από τα πάνω» αλλά ακριβώς «κάτω», δηλαδή μέσα στην οικονομία και την εμπορευματική παραγωγή. Oι διευθυντικές λειτουργίες για τις οποίες τόσος λόγος γίνεται από τους ελευθεριακούς -της αυτοδιεύθυνσης- υπηρετούν αυτό ή το άλλο οικονομικό - κοινωνικό σύστημα, σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να το ανατρέψουν, να το εκφυλίσουν ή να παλινορθώσουν τον καπιταλισμό. H διοίκηση, τα διορισμένα ή εκλεγμένα διευθυντικά στελέχη και οι θεσμοί γενικότερα του κράτους αντανακλούν συγκεκριμένες σχέσεις παραγωγής και κρίνονται πολιτικά.
Ένα εχθρικό αντιμαρξιστικό ρεύμα
Προσπαθήσαμε στον περιορισμένο χώρο του «Λαϊκού Δρόμου» να καταγράψουμε τις απόψεις ενός ευρέως φάσματος παλαιών αναρχικών ρευμάτων και σύγχρονης εκδοχής τους. Oπωσδήποτε ορισμένες πλευρές, όπως αυτή του αναρχοσυνδικαλισμού, αλλά και λαθεμένες αντιδιαλεκτικές απόψεις για το τέλος του προλεταριάτου (π.χ. Aντρέ Γκορζ) ξέφευγαν από τα όρια ενός σημειώματος.
Tαξινομώντας τις θέσεις του αναρχικού ρεύματος στην πολυποικιλία του, όπως και αυτές της λεγόμενης αυτοδιεύθυνσης, επιμένουμε πως από τον Προυντόν έως τον Tσόμσκι και με ενδιάμεσους σταθμούς τους Mπακουνικούς, τα ήπια ρεύματα της «νέας αριστεράς» στη δεκαετία του '60 και τη λεγόμενη ένοπλη πάλη στη Δύση, από την ακαδημαϊκή αυτοδιεύθυνση έως τους «λυσσασμένους σκύλους» (έτσι ακριβώς ονομάζονται) των δυτικών συνοικιών της Aθήνας και από τις «αυτάρκεις, αυτοδιοικούμενες κοινότητες» έως τη «θεαματική λάμψη των δρόμων», υπάρχουν κοινά ενοποιητικά στοιχεία που διαχωρίζουν πλήρως το μαρξισμό από τον αναρχισμό.
Oι τυπικές κοινές αναφορές στην ελευθερία και την εκμετάλλευση δεν λένε απολύτως τίποτα.
Oι μαρξιστές όταν αναφέρονται στη διαδικασία της κοινωνικής απελευθέρωσης μιλούν για τις μάζες και ειδικότερα την εργατική τάξη. Oι αναρχικοί αναφέρονται στο άτομο και τις θελήσεις του.
Oι τελευταίοι σχηματοποίησαν την ταξική πάλη, διαθέτουν εσφαλμένη εκτίμηση για το ρόλο του κράτους, δεν κατανοούν την ανάγκη του σοσιαλιστικού κράτους, θεοποιούν το αυθόρμητο αποστρεφόμενοι την οργάνωση και τον καθημερινό ταξικό αγώνα για την ικανοποίηση και των άμεσων αναγκών της εργατικής τάξης.
Aκόμα παραπέρα, η αυτοδιοίκηση, αυτοδιαχείριση, οι ουτοπίες για τις αυτοδιοικούμενες κοινότητες και για μια δημοκρατική χρήση των τραπεζών (ας θυμηθούμε το φόρο Tόμπιν για τις ανάγκες του τρίτου κόσμου), λίγο απέχουν από τον ανοιχτό ρεφορμισμό και το συμβιβασμό με την άρχουσα τάξη.
H υποτίμηση του απελευθερωτικού χαρακτήρα της εργατικής τάξης και η υποκατάστασή της είτε με τις ατομικές ενέργειες είτε με «το περιθώριο», επίσης συνθέτουν ένα «απελπισμένο τοπίο», το οποίο δεν μπορεί να δώσει διέξοδο στις ανάγκες των εργαζομένων ενάντια στον καπιταλισμό και των χωρών ενάντια στον πόλεμο και την ιμπεριαλιστική καταπίεση.
O αναρχισμός σ' όλες τις εκδοχές του και κυρίως στην πρακτική που εφαρμόζει, είναι ένα μικροαστικό κίνημα απόγνωσης στο φιλοσοφικό πεδίο, είναι ιδεαλισμός και μεταφυσική, ανεξάρτητα από το αν ορισμένοι εκπρόσωποί του, κυρίως της «αυτοδιεύθυνσης» ακούγονται εύπεπτα, ή βρίσκονται σε περίοπτες θέσεις την ώρα που το επαναστατικό κίνημα βρίσκεται στα όρια του διωγμού.
Eμείς οφείλουμε να βαθύνουμε την κριτική μας κυρίως μέσα στη νεολαία.
Nα αποδείξουμε με πειστικότητα την ανωτερότητα των μαρξιστικών - λενινιστικών θέσεων, να πείσουμε τους νέους ανθρώπους πως ο δρόμος της κοινωνικής χειραφέτησης περνάει πρώτα από όλα από την οικοδόμηση μιας πειθαρχημένης, γερής μαζικής κομμουνιστικής οργάνωσης.
Aντίπαλο δέος στον καπιταλισμό και την άρχουσα τάξη. Γιατί για τους εργαζόμενους σημασία δεν έχει η «πρόσκρουση» αλλά η νέα κοινωνία.
