Τα εργατικά ατυχήματα δεν είναι μια καινούρια ιστορία. Εργατικά ατυχήματα, δηλαδή οτιδήποτε μπορεί να συμβεί στον εργαζόμενο κατά τη διάρκεια της εργασίας ή με αφορμή την
εργασία και το οποίο οφείλεται σε απότομο ή βίαιο γεγονός, που προκαλεί στον εργαζόμενο ανικανότητα να εργασθεί πάνω από4 ημέρες ή και απώλεια ζωής, σημειώνονται σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, από τις κατασκευές και την καθαριότητα, έως τις μεταφορές και την ενέργεια.
Ωστόσο τα νούμερα της τελευταίας δεκαετίας, της εποχής των μνημονίων, είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις επίσημων φορέων (μεταξύ των οποίων της ΕΛΣΤΑΤ και της EUROSTAT), υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα συμβαίνουν περίπου 35.000-40.000 εργατικά ατυχήματα κάθε χρόνο, με περισσότερουςαπό 120 νεκρούς. Με άλλα λόγια, κατά μέσο όρο τα τελευταία χρόνια κάθε 2 ώρες συμβαίνουν 3 εργατικά ατυχήματα και κάθε 3 μέρες ένας εργαζόμενος πεθαίνει από εργατικό ατύχημα.
Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί αφορούν στο 2016, όπου τα δηλωθέντα ατυχήματα ανήλθαν σε 6.515 και τα θανατηφόρα σε 72. Γιατί υπάρχει, όμως, μια τέτοια απόκλιση στα νούμερα; Είναι γνωστό ότι τα στοιχεία είναι πάντα παραπλανητικά και η καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων σκόπιμα ελλιπής, καθώς κάποια ατυχήματα συγκαλύπτονται από την εργοδοσία και δεν δηλώνονται ποτέ στις αρμόδιες αρχές. Επίσης, τα επίσημα στοιχεία προφανώς δεν περιλαμβάνουν εργατικά ατυχήματα σε ανασφάλιστους ή σε ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά ούτε και σε εργαζόμενους στο σπίτι, σε περιστασιακά εργαζόμενους ή σε μαθητευόμενους, οι οποίοι συνήθως διστάζουν να δηλώσουν τέτοια προβλήματα.
Ωστόσο, το βασικό ερώτημα παραμένει ένα: πού οφείλεται ο μεγάλος αριθμός των εργατικών ατυχημάτων και των γενκότερων προβλημάτων υγείας των εργαζομένων τα τελευταία χρόνια; Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και υψηλής ανεργίας, οι συνθήκες εργασίας υποβαθμίζονται συνεχώς και αυτή είναι η βασική αιτία των εργατικών ατυχημάτων. Όταν κάποιος αναγκάζεται να δουλέψει καθημερινά υπερωρίες και να ξεπεράσει κατά πολύ το οκτάωρο, ή να δουλέψει υπερεντατικά χωρίς διαλείμματα ή επαρκή χρόνο ξεκούρασης, γίνεται αυτομάτως επιρρεπής στο ατύχημα.
Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις κάνουν τα πάντα για να αυξήσουν τα κέρδη τους και, ταυτόχρονα, να μειώσουν τα λειτουργικά τους έξοδα, με αποτέλεσμα να μην τηρούν στοιχειώ-
δεις κανόνες ασφαλείας ή να μην εκπαιδεύουν επαρκώς το προσωπικό τους. Επίσης, είναι κοινός τόπος να ασκούν πιέσεις στους εργαζόμενους ώστε να επιτευχθούν συγκεριμένοι
(ποσοτικοί κυρίως) στόχοι, που συνήθως συνδέονται άμεσα με την αμοιβή τους στο τέλος του μήνα, ενώ δεν διστάζουν να κάνουν συνεχείς μειώσεις προσωπικού αλλά να αυξάνουν
τον όγκο δουλειάς, με συνέπεια πολλές φορές ένας εργαζόμενος να πρέπει να βγάλει δουλειά που αντιστοιχεί σε δύο! Αν σε αυτά προσθέσουμε την εργασιακή ανασφάλεια (απειλή απολύσεων, μειώσεων μισθών κτλ.), τον φόβο της ανεργίας, την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και την εντατικοποίηση της δουλειάς, οδηγούμαστε σε εξαιρετικά στρεσογόνες καταστάσεις για τον εργαζόμενο και, με μαθηματική ακρίβεια, στην πρόκληση εργατικού ατυχήματος.
Την ίδια στιγμή, στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 τα στατιστικά δεν είναι πολύ διαφορετικά: σημειώνεται ένα εργατικό ατύχημα ανά 4,5 δευτερόλεπτα και ένας άνθρωπος πεθαίνει κάθε 3,5 λεπτά, ενώ, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας, 6.300 άνθρωποι χάνουν κάθε ημέρα τη ζωή τους εξαιτίας ενός εργατικού ατυχήματος ή μιας επαγγελματικής ασθένειας, ανεβάζοντας τον ετήσιο αριθμό θανάτων σε πάνω από 2,3 εκατομμύρια. Πρόκειται για νούμερα που σχετίζονται άμεσα με την αύξηση των χρόνων εργασίας, των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, των ελαστικών και εργολαβικών σχέσεων εργασίας.
Όσο οι δείκτες ανεργίας παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και οι ελαστικές σχέσεις εργασίας κυριαρχούν στον εργασιακό τομέα, τα εργατικά ατυχήματα θα αυξάνονται. Η εργασιακή ευελιξία που απαιτείται και τελικά επιβάλλεται στους σημερινούς εργαζόμενους έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας τους. Η εργασία στην εποχή των μνημονίων αντιμετωπίζει τους εργαζόμενους ως πλήρως αναλώσιμους και, χωρίς αναστολές, τους αφήνει έκθετους σε εργατικά ατυχήματα. Τελικά, οι σημερινές σκληρές μέθοδοι ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας των επιχειρήσεων βλάπτουν σοβαρά την υγεία.
Ιωάννα Ζ.
Το άρθρο είναι δημοσιευμένο στο περιοδικό Πορεία που μόλις κυκλοφόρησε με τον τίτλο "Eργατικά ατυχήματα σε εποχές μνημονίων".
