Ξεφυλλίζοντας το πρόγραμμα του 21ο Φεστιβάλ “Νύχτες Πρεμιέρες” ξεχωρίσαμε διάφορες ενδιαφέρουσες και επίκαιρες ταινίες. Μία από αυτές είναι η Yelena! Η υπόθεση της ταινίας περιστρέφεται γύρω από τη ζωή μια οικονομικής μετανάστριας από την Ουκρανία, η οποία προσπαθεί να ζήσει με αξιοπρέπεια στην Ελλάδα, έχοντας στο μυαλό της και στην καρδιά της την πατρίδα της και τα όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό εκεί.
Αναζητώντας τον δημιουργό της ταινίας, μάθαμε πως πρόκειται για έναν νέο άνθρωπο που επιχειρεί (με όσες δυσκολίες συνεπάγεται αυτό) να γυρίσει μια μικρού μήκους ταινία της οποίας μάλιστα το περιεχόμενο να αγγίζει τόσα φλέγοντα ζητήματα μαζί: τη μετανάστευση, τον πόλεμο, τον φασισμό και τον ιμπεριαλισμό που ξεδιπλώνουν την επίθεση τους στο έδαφος της Ουκρανίας.
Γι´ όλους αυτούς τους λόγους επιχειρήσαμε να έρθουμε σε επαφή με τον νέο αυτό σκηνοθέτη, τον Δημήτρη Αμπατζή και να κάνουμε μια συζήτηση γι´ όλα αυτά
1. Λοιπόν Δημήτρη, πριν μπούμε στην ουσία της ταινίας σου, θα θέλαμε να μάθουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας νέος άνθρωπος όπως εσύ, προκειμένου να γυρίσει μια ταινία. Υπάρχει κάποια βοήθεια από το κράτος ή οι οικονομικοί πόροι είναι αποκλειστικά δικοί σου;
Το 95% των ελληνικών ταινιών μικρού μήκους (και μερικές μεγάλου) γυρίζονται αποκλειστικά με χρήματα του ίδιου του σκηνοθέτη. Οι (κατά πολύ μειωμένες) χρηματοδοτήσεις από το κράτος έχουν παύσει πλήρως τους τελευταίους μήνες. Και επειδή ίσως κάποιος δεν μπορεί να καταλάβει τι χρήματα απαιτούνται για μια (low budget) μικρού μήκους ταινία, η Yelena κόστισε 2.000 ευρώ. Για μια ταινία 16 λεπτών. Λίγο πριν το τέλος της σύντομης θητείας του Ν. Ξυδάκη, καταργήθηκε και ένας ειδικός φόρος που συμπεριλαμβανόταν στο εισιτήριο του σινεμά και πήγαινε κατευθείαν στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Αυτό ήταν ένα από τα πιο ισοπεδωτικά χτυπήματα που δέχτηκε το ελληνικό σινεμά τα τελευταία χρόνια. Και κατά πολλούς ίσως και η ταφόπλακά του.
2.Μάλιστα! Βλέποντας κανείς την ταινία, αμέσως αναρωτιέται πώς ένας νέος άνθρωπος, παίρνοντας ως δεδομένο την αποστροφή που δείχνει μεγάλο κομμάτι της νεολαίας για τα πολιτικά πράγματα, πραγματεύεται ένα τέτοιο, βαθιά πολιτικό, θέμα. Πιστεύεις ότι μια τέτοια ταινία μπορεί να συγκινήσει τη νεολαία αλλά και ευρύτερα την ελληνική κοινωνία και γιατί;
Δεν πρέπει να τα βάζουμε όλα σε ένα τσουβάλι. Υπάρχει και η νεολαία που αγωνίζεται. Εδώ και χρόνια τη νεολαία βλέπουμε στους δρόμους. Οργανώθηκαν επίσης, πάρα πολλές κινήσεις αλληλεγγύης προς τους Σύριους πρόσφυγες από νέους ανθρώπους. Και στην ερώτηση σου απαντώ ναι. Πιστεύω ότι η Yelena είναι εδώ για να αφυπνίσει τον Έλληνα, να του θυμίσει όσα πεισματικά ξεχνάει ή αγνοεί. Αυτός είναι άλλωστε ο σημαντικότερος ρόλος της τέχνης κατά την γνώμη μου.
3. Ολόκληρη η ταινία σου διακατέχεται από μια έντονη πεσιμιστική διάθεση! Το κλίμα αυτό τροφοδοτείται από όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία ή επηρεάζεται από όσα συμβαίνουν και στη χώρα μας;
Είναι συνδυασμός και των δύο. Από την μία, η ηρωίδα της ταινίας βρίσκεται στην Ελλάδα του 2015, των τριών μνημονίων, του φυλετικού ρατσισμού, του φασισμού. Από την άλλη, έχει αφήσει πίσω στην Ουκρανία της μητέρα και το γιο της. Στην Ουκρανία που βράζει και είναι έτοιμη να εκραγεί από στιγμή σε στιγμή. Όταν μιλάει με την μητέρα της στο τηλέφωνο, μαθαίνει ότι στρατολόγησαν τον ξάδερφο της. Και η οικογένεια του δεν είχε χρήματα να λαδώσει ώστε να αποφύγει την στρατιωτική θητεία. Γιατί αυτό συμβαίνει στην Ουκρανία. Οι οικογένειες των πλουσίων λαδώνουν και τα παιδία τους δεν κάνουν την θητεία τους, σε αντίθεση με τις φτωχές οικογένειες.
4. Η πρωταγωνίστρια σου, δεδομένου ότι βιώνει την εκμετάλλευση και τη χλεύη από το αφεντικό της, στην ταινία, δεν επιλέγει να συγκρουστεί κατά μέτωπο μαζί του ή να διεκδικήσει πιο έντονα τα όσα τις ανήκουν. Αυτό είναι μια ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας ή παραπέμπει σε μια λανθάνουσα προτροπή του δημιουργού, να υποτασσόμαστε σε παρόμοιες καταστάσεις;
Στην ταινία η Yelena έρχεται αντιμέτωπη με δυο διαφορετικές βασικές ανάγκες-αξίες. Την ανάγκη για χρήματα (τα οποία θέλει να στείλει πίσω στην οικογένεια της στην Ουκρανία) και η ανάγκη για αξιοπρέπεια. Και καλείται να επιλέξει τι προτιμά από τα δύο. Αν και αρχικά αποφεύγει την όποια σύγκρουση και αποχωρεί με το κεφάλι σκυμμένο, έπειτα επιστρέφει για να ικανοποιήσει μία από τις δύο αυτές ανάγκες που ανέφερα παραπάνω. Η Yelena είναι μια αγωνίστρια. Δυστυχώς όμως είναι μία ακόμη ηττημένη αγωνίστρια.
5. Η τέχνη (με ή χωρίς εισαγωγικά) που παράγεται σήμερα θεωρείς πως βοηθάει τους νέους ανθρώπους να αναπτύξουν μια προοδευτική συνείδηση και να αγωνιστούν ενάντια σε όσα μας συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια; Πόσο δύσκολο είναι να βρει ένας νέος άνθρωπος σήμερα μια μορφή τέχνης ή ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα που να τον βοηθά να δει την πραγματικότητα όχι με έναν μοιρολατρικό τρόπο αλλά με αγωνιστική αισιοδοξία;
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια, εντοπίζεται ένα έλλειμμα του ελληνικού κινηματογράφου σε αυτό που αποκαλούμε στρατευμένη τέχνη. Αν και βρίσκω τον συγκεκριμένο ορισμό λανθασμένο. Γιατί η πολιτική να θεωρείται στράτευση; Η πολιτική πρέπει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, και της καθημερινότητας μας. Σκέφτομαι συχνά ότι λείπει έντονα το σινεμά του Αγγελόπουλου. Αν και έχει κατηγορηθεί έντονα από την Αριστερά ως ηττοπαθής, ήταν αυτός που έκανε σινεμά για τους αγωνιστές, για τους πρόσφυγες, για τους καταπιεσμένους.
Συντελεστές:
Χριστίνα Κοροβίλα, Δημήτρης Ήμελλος
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Δημήτρης Αμπατζής
Παραγωγή: Κωνσταντίνος Παλυβός, Δημήτρης Αμπατζής
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Αντώνης Κουνέλλας
