Η εφαρμογή της μνημονιακής πολιτικής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ονομάζεται «σχέδιο Αθηνά». Η τελική πρόταση του υπουργείου, η οποία κατατέθηκε στις 6 Μαρτίου 2013, αλλάζει ριζικά τον χάρτη των ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας, με συγχωνεύσεις και καταργήσεις 150 εκ των 534 σήμερα υφιστάμενων τμημάτων.
Μολονότι επικαλείται τον «εξορθολογισμό», το σχέδιο «Αθηνά»
► Συρρικνώνει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, με μείωση 28% του αριθμού των τμημάτων
► Ταπεινώνει το επίπεδο των σπουδών για τα τμήματα που θα παραμείνουν σε λειτουργία, με κυριολεκτικό στοίβαγμα των φοιτητών σε αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια και αμφιθέατρα, χωρίς μάλιστα να έχει προηγηθεί σ' αυτά η παραμικρή αλλαγή ή προετοιμασία, και ενώ για πολλά τμήματα οι κτηριακές εγκαταστάσεις και οι υλικοτεχνικές υποδομές κρίνονται ήδη επιεικώς ανεπαρκείς.
► Δυσχεραίνει την πρόσβαση στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Το υπουργείο Παιδείας με δημιουργικά μαθηματικά, συμπεραίνει ότι ο αριθμός των εισακτέων για το νέο έτος θα είναι μειωμένος μόνο κατά 4%, ενώ τα υπάρχοντα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η μείωση θα είναι σημαντικά πολλαπλάσια.
► Το λουκέτο στα 150 τμήματα (στην πλειονότητά τους ΤΕΙ) και ο περιορισμός των προσφερόμενων θέσεων σπουδών, αναμένεται να εκτινάξει τον ανταγωνισμό και το επίπεδο των βάσεων, ενώ θα αποτελέσει έναν ακόμη ταξικό φραγμό στο δρόμο της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για χιλιάδες μαθητές, με πρώτα υποψήφια θύματα τα παιδιά των λαϊκών και ανίσχυρων οικονομικά οικογενειών.
► Για αρκετές χιλιάδες φοιτητές τμημάτων που συγχωνεύονται, προβλέπεται εσωτερική μετανάστευση από την μία πόλη στην άλλη, με όλα όσα συνεπάγεται μια τέτοια μετακίνηση για τους εργαζόμενους καταρχάς φοιτητές, και φυσικά για όλους εκείνους που θα πρέπει να αναζητήσουν νέα εστία. Σε ορισμένες περιπτώσεις η έδρα σπουδών μεταφέρεται κατά εκατοντάδες χιλιόμετρα (με συγκεκριμένα παραδείγματα μετακίνησης τμημάτων από τις Σέρρες ή τη Ζάκυνθο στην Αθήνα, και από τη Χαλκιδική στο Μεσολόγγι).
► Με ζημιωμένες πρώτιστα τις ανθρωπιστικές σπουδές, η «Αθηνά» προχωρά ένα βήμα παραπάνω, στην πολτοποίηση και βίαιη ένωση ανόμοιων γνωστικών αντικειμένων (βλέπε συγχώνευση με νόημα του τμήματος ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ με το τμήμα ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ του ΤΕΙ Αθήνας).
► Τα τμήματα που ενοποιούνται, συμπαρασέρνουν βέβαια τα προγράμματα σπουδών, όσο και τους τελικούς απολυτήριους τίτλους. Μεγάλες ομάδες φοιτητών θα υποχρεωθούν να παρακολουθήσουν και να εξεταστούν σε μαθήματα που δεν επέλεξαν ποτέ, ενώ θα λάβουν πτυχία με τροποποιημένη ονομασία, και κατά συνέπεια, επισήμως διαφοροποιημένα επαγγελματικά δικαιώματα. Την πλήρη επαγγελματική απαξίωση από την πλευρά της πολιτείας πρόκειται να γνωρίσουν οι πτυχιούχοι των τμημάτων που καταργούνται και παύουν να υφίστανται.
► Εννοείται ότι το εκπαιδευτικό και λοιπό προσωπικό των τμημάτων που απορροφώνται ή μετακινούνται, δεν αισθάνεται εργασιακά εξασφαλισμένο, παρά τις δηλώσεις του Αρβανιτόπουλου ότι «όλοι θα χρειαστούν». Μόνο οι απαιτήσεις της τρόικας για άμεσες απολύσεις στο δημόσιο, σε συνδυασμό με τις προηγηθείσες διαγραφές από τους πίνακες μισθοδοσίας διοικητικών υπαλλήλων τεσσάρων μεγάλων Πανεπιστημίων (Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Αιγαίου, Πάντειο) αρκούν για να θέσουν βάσιμες υποψίες για δρομολογούμενο «εξορθολογισμό» προσωπικού των ΑΕΙ-ΤΕΙ.
Οι ισχυρισμοί του υπουργού Παιδείας για «ενδελεχή διάλογο» που προηγήθηκε του σχεδίου «Αθηνά» με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, διαψεύδεται τόσο από τις επίσημες, κατηγορηματικές περί του αντιθέτου, ανακοινώσεις πολλών διοικήσεων πανεπιστημίων, όσο και από τις κινητοποιήσεις του φοιτητικού κόσμου σε όλη την επικράτεια. Πραγματική πρόθεση του Αρβανιτόπουλου, ο οποίος παρουσίασε το νομοσχέδιο μελετημένα στην καρδιά της εξεταστικής των φοιτητών, ήταν να αποφύγει, όσο θα ήταν αυτό δυνατό, τις αντιδράσεις τους. Ένα προς ένα, όλα τα επιχειρήματά του, κρίνονται πολύ φτηνά, στοχεύοντας να χτυπήσουν την ελληνική οικογένεια εκεί ακριβώς που πονάει άμεσα, στα οικονομικά της: «Θέλετε πτυχία ανεργίας;» «Θέλετε να πληρώνετε φόρους για εκπαιδευτικά τμήματα που υπολειτουργούν;» «Θέλετε να διαιωνίζεται ένα εκπαιδευτικό μοντέλο που οδηγεί στην οικονομική κρίση;»
Βέβαια, σε ό,τι αφορά στην ανεργία, ο υπουργός παρέλειψε να αναφέρει ότι κύρια αιτία της είναι η ίδια η εξαρτημένη και καταρρέουσα οικονομία της χώρας, και οι συνεχώς μειούμενες θέσεις εργασίας, και όχι βέβαια τα πτυχία.
Σε ό,τι αφορά στον στρεβλά διαμορφωμένο χάρτη των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ο υπουργός ξέχασε να αναζητήσει τους ενόχους, εκείνους που έσπερναν μέσα στη 10ετία 1999-2009 πάνω από 100 τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ σε όλη τη χώρα, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς υποδομές και προγράμματα σπουδών, με γνώμονα μόνο την καλλιέργεια πελατειακών σχέσεων, την εξυπηρέτηση των τοπικιστικών και γενικότερων πολιτικών και οικονομικών τους συμφερόντων. Ποιοι ήταν αυτοί;
Ως προς τον ισχυρισμό του Αρβανιτόπουλου ότι το σχέδιο «Αθηνά» συντάχθηκε για να αντιμετωπιστεί η κρίση, και, μάλιστα, ότι το ίδιο το σχέδιο δεν είναι προϊόν της κρίσης, εδώ τα πολλά σχόλια περιττεύουν. Και μόνο η δημοσίευση, αυτόν τον μήνα, του επικαιροποιημένου «Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής» σμπαραλιάζει όλη την επιχειρηματολογία του υπουργού: η συγκυβέρνηση, αν θέλει να τα έχει καλά με την τρόικα, θα πρέπει για το τρέχον έτος να προβεί σε μειώσεις κονδυλίων στα ΑΕΙ-ΤΕΙ της τάξης των 24,3 εκ. ευρώ, ενώ μαχαίρι επιπλέον 33,5 εκ. ευρώ προβλέπεται για το 2014.
Στην πραγματικότητα είναι φανερό ότι το σχέδιο «Αθηνά» και η συρρίκνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποτελεί για τη συγκυβέρνηση οδό εξοικονόμησης πόρων. Τους ίδιους «εξορθολογισμούς» προωθεί στην Υγεία (με ενδεικτικές τις συγχωνεύσεις κλινικών), στον Πολιτισμό (με ενδεικτικές τις συγχωνεύσεις εφορειών αρχαιοτήτων), στην Πρόνοια (με ενδεικτικές τις συγχωνεύσεις των ασφαλιστικών ταμείων). Τους ίδιους «εξορθολογισμούς» έχει εξαπολύσει εξάλλου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης (με ενδεικτικές τις συγχωνεύσεις 1000 σχολικών μονάδων μέσα στην τελευταία 2ετία, και τη σύμπτυξη ή υποβιβασμό, με διάφορους τρόπους, ακόμη 2000 σχολείων).
Στα τέλη Αυγούστου 2011, η εγκάρδια κοινοβουλευτική συνεννόηση ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ, ΔΗΣΥ της Μπακογιάννη (και παρολίγον και της ΔΗΜΑΡ του Κουβέλη) ψήφιζε τον Νόμο-Πλαίσιο της Διαμαντοπούλου με τον οποίο ετοιμαζόταν το έδαφος για αλλαγές στην παιδεία, σύμφωνες με τα οικονομικά μας: «Η ίδρυση, συγχώνευση, κατάτμηση ή κατάργηση σχολών πρέπει να είναι σύμφωνες με τις ανάγκες και δυνατότητες της εθνικής οικονομίας..»
Τον Μάιο 2012, η συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ υπό τον Παπαδήμο, και λίγο αργότερα η υπηρεσιακή κυβέρνηση Πικραμμένου, προχωρούσαν σε «κούρεμα» των αποθεματικών των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, κλέβοντας με τη σφραγίδα του νόμου, σε μια βραδιά, 87 εκ. ευρώ των ΑΕΙ, και 100 εκ. ευρώ των ΤΕΙ.
Σήμερα, η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, σχεδιάζει την οριστική και γενική διακοπή της δωρεάν διανομής συγγραμμάτων στους φοιτητές, με στόχο την εξοικονόμηση ενός κονδυλίου 34 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ κάνει ξεχωριστό ταμείο για τα ποσά που θα περισώσει (από τον αστικό τύπο εκτιμώνται στα 50 εκ. ευρώ) από τις καταργήσεις τμημάτων και σχολών.
Η Πορεία, η νεολαία του Μ-Λ ΚΚΕ, με βασικούς, σήμερα, βραχίονες δράσης της τη Μαθητική και Φοιτητική Πορεία, τάχθηκε εξαρχής, χωρίς μισόλογα ή αστερίσκους, αλλά απερίφραστα, ενάντια στο σχέδιο «Αθηνά».
Η Φοιτητική Πορεία, που βρίσκεται μέσα στο πρόβλημα, πρέπει να συνεχίσει στη διαδρομή που έχει χαράξει μέχρι σήμερα, και εδραιώνοντας την παρουσία της αφενός, συστηματοποιώντας την επιχειρηματολογία της αφετέρου, να έρθει σε σύγκρουση με όλες τις λογικές και πρακτικές εκείνες, οι οποίες, από χίλιες-δυο αφετηρίες ζημιώνουν το φοιτητικό κίνημα.
Την ημέρα ακριβώς που έβγαινε στη δημοσιότητα το σχέδιο «Αθηνά», η ΔΑΠ, η φοιτητική παράταξη της ΝΔ, εξέδιδε επιδοκιμαστική ανακοίνωση με τίτλο «μεταρρυθμίσεις τώρα ή ποτέ!». Στο σώμα της ανακοίνωσης, η ΔΑΠ διαμαρτύρεται διότι δεν έχει γενικευτεί η αξιολόγηση, διότι οι νέες Διοικήσεις των πανεπιστημίων δεν έχουν στελεχωθεί με αρκετούς εκπροσώπους της αγοράς, διότι η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου δεν αρκεί, και πρέπει να μπουν ομάδες φύλαξης στα ΑΕΙ και ΤΕΙ υπό την εποπτεία της Ελληνικής Αστυνομίας.
Η ΠΑΣΠ, η φοιτητική παράταξη του ΠΑΣΟΚ, παραμένει σιωπηλή μπροστά στις σημαντικές εξελίξεις. Γι' αυτήν, φαίνεται, το σχέδιο «Αθηνά» δεν υπάρχει. Ακόμη και η Νεολαία ΠΑΣΟΚ, στις ανακοινώσεις της περνά από τα «4χρονα του Γρηγορόπουλου», τον Δεκέμβριο που μας πέρασε, κατευθείαν στο «Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ», το οποίο διεξήχθη πριν λίγες ημέρες.
Το ΜΑΣ, το φοιτητικό κομμάτι του ΚΚΕ, διαιρώντας όσο περνάει από το χέρι του τους αγώνες των φοιτητών, καλεί, σχεδόν κλασικά, σε ξεχωριστές κινητοποιήσεις και ξεχωριστές πορείες. Επιπροσθέτως, το ΜΑΣ κάλεσε φέτος τους φοιτητές να μη συνεργαστούν με τους πρυτάνεις και δημάρχους που θα εναντιωθούν στις αντιεκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, διότι οι τελευταίοι εξεγείρονται για τους δικούς τους λόγους. Φαίνεται ότι η προσπάθεια για κοινό αγώνα είναι πέρα και έξω από την πολιτική του ΜΑΣ, όσο και του ΚΚΕ. Ακόμη κι αν όλη η εργατιά έβγαινε στους δρόμους για να καταγγείλει το σχέδιο «Αθηνά», το ΜΑΣ θα δεχόταν να συμβαδίσει μόνο με τους ταξικούς αγωνιστές του ΠΑΜΕ.
Η ΕΑΑΚ διαγκωνίζεται το ΜΑΣ, βάζοντας αγωνιστικά ραντεβού τις ίδιες μέρες με αυτό, αλλά σε διαφορετικές ώρες, τεμαχίζοντας από την πλευρά της τη ζητούμενη ενότητα και μαζικότητα του φοιτητικού κινήματος. Όπως και το ΜΑΣ, καταθέτει πλαίσια αγώνα με όλη την ιδεολογική της πλατφόρμα και αρνείται την πάλη πάνω σε αιτήματα. Μολονότι ΕΑΑΚ και ΜΑΣ τίθενται αμφότερες ενάντια στο σχέδιο «Αθηνά», δεν διανοούνται να καλέσουν τους φοιτητές σε κοινό αγώνα. Το πλαίσιο του ΜΑΣ, για να έχει νόημα, πρέπει να έχει ρητές αναφορές στη μελλοντική λαϊκή εξουσία, και αντίστοιχα το πλαίσιο της ΕΑΑΚ, για να έχει νόημα, πρέπει να ζητά ταυτόχρονα την έξοδο από την ΟΝΕ και το ΝΑΤΟ.
Από κοντά και η φιλο-ευρωπαϊκή ΑΡΕΝ, η οποία συχνά πυκνά στηρίζει τα πλαίσια της ΕΑΑΚ. Οι φοιτητές του ΣΥΡΙΖΑ, αν τυχόν δέχονται τις απόψεις του Τσίπρα, θεωρούν το σχέδιο Αθηνά κατά λέξιν «έωλο», δηλαδή ξεπερασμένο ή ασταθές, ανοίγοντας τη συζήτηση «κατά πόσον» θα ήταν δυνατή η διόρθωσή του.
Κόντρα στις συμβιβαστικές λογικές όσο και στις «επαναστατικές» μεγαλοστομίες, υπεκφυγές στην πραγματικότητα από τα καθήκοντα στην κοινή, μαζική και οργανωμένη πάλη, η φοιτητική Πορεία έχει θέσει προτεραιότητα στα τμήματα που έχει παρουσία, τη συσπείρωση του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού φοιτητών πάνω στο σύνθημα «Όχι στο σχέδιο Αθηνά!». Η ζητούμενη αφύπνιση, κίνηση, πολιτικοποίηση των φοιτητών, υπηρετείται από τη συνένωση του φοιτητικού κόσμου στον αγώνα για τη διεκδίκηση των συγκεκριμένων κάθε φορά φοιτητικών αιτημάτων, στα πλαίσια της γενικότερης πάλης ενάντια στην αντιλαϊκή πολιτική. Στην ανάπτυξη του αγωνιστικού ρεύματος στις σχολές η φοιτητική Πορεία θεωρεί συμβολή τον συντονισμό των προσπαθειών της με τις Αγωνιστικές Κινήσεις.
Στο δρόμο προς το 5ο Συνέδριο του Μ-Λ ΚΚΕ, η Πορεία, έχοντας επίγνωση των αντικειμενικών, και, κυρίως, υποκειμενικών αδυναμιών της νεολαίας γενικότερα, δεν θα παύσει να διεκδικεί κίνημα νεολαίας οργανωμένο και συντεταγμένο, και μάλιστα ικανό να προασπίσει όχι μόνο τα μαθητικά ή φοιτητικά συμφέροντα, αλλά να συνδεθεί σφιχτά με τους λαϊκούς αγώνες και τις αγωνιστικές διεκδικήσεις των πιο μεγάλων κομματιών της κοινωνίας.