Το στοίχημα του υπουργείου Παιδείας, Δια βίου Εκπαίδευσης και Θρησκευμάτων είναι ότι μέσα στη γενικευμένη αναστάτωση από τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις (τη διπλή κηδεμονία της χώρας, την επιβολή αυστηρής οικονομικής επιτήρησης, τη συντονισμένη επίθεση σε εργασιακά, ασφαλιστικά, μισθολογικά, συνταξιοδοτικά δικαιώματα, με κίνδυνο την απώλεια πολιτικών και κοινωνικών κεκτημένων δεκαετιών, την εκτίναξη της ανεργίας, και, συνακόλουθα, την πτώση του βιοτικού επιπέδου) λίγοι θα εστιάσουν την προσοχή τους στις αλλαγές που προωθούνται στον χώρο της Παιδείας. Με την Αννα Διαμαντοπούλου στο τιμόνι του υπουργείου (τη φιλόδοξη ευρωπαΐστρια πολιτικό που άλλοτε πρότεινε την αγγλική ως δεύτερη επίσημη γλώσσα του κράτους), η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αναζητά μεθόδους για να οργανώσει τη ταχύτερη δυνατή «απεμπλοκή» της από τις οικονομικές υποχρεώσεις της προς τη Δημόσια Δωρεάν Παιδεία, ενώ ανερυθρίαστα πριμοδοτεί με διαδοχικά νομοσχέδια, Υπουργικές Αποφάσεις και Προεδρικά Διατάγματα την ιδιωτική εκπαίδευση, σε όλες τις βαθμίδες της.
Όπως ακριβώς έπραξε επανειλημμένα και η προκάτοχός της, η Νέα Δημοκρατία, έτσι και η τωρινή κυβέρνηση ετοιμάζει μεγάλο πακέτο νόμων προς ψήφιση μέσα στο κατακαλόκαιρο. Βέβαια, οι αντι-εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που ήδη είδαμε να προωθούνται στο τελευταίο χρονικό διάστημα, κάθε άλλο παρά λίγες υπήρξαν. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; Σταχυολογούνται οι σημαντικότερες:
Πρωτοβάθμια εκπαίδευση
Οι δύσμοιροι μαθητές του Δημοτικού από τη νέα σχολική χρονιά θα πρέπει να παραμένουν στα σχολικά τους έδρανα πολλές περισσότερες ώρες. Πραγματικά κατακόρυφη είναι η αύξηση των ωρών διδασκαλίας στις μικρότερες τάξεις. Το 7ωρο γενικεύεται (και οι μαθητές παίρνουν μια γεύση της εντατικοποίησης που τους περιμένει στην ..υπόλοιπη ζωή τους). Το αντιπαιδαγωγικό πρόγραμμα προβλέπει βέβαια γνωσιοθεωρίες και βομβαρδισμό πληροφοριών.
Τις γνώσεις αυτές οι μαθητές θα τις μοιράζονται πλέον σε «30αρια» τμήματα. Αντί να υπάρξει μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη, αντί να ελαττωθεί από τους 25 στους 20 ο μαθητικός πληθυσμός σε κάθε σχολική αίθουσα, το μόνο που μικραίνει είναι η ..αναλογία δασκάλων προς μαθητές. Αναπόδραστα, οι όροι της διδασκαλίας επιδεινώνονται δραματικά.
Η αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά σχολικό τμήμα φέρνει μαζί της συγχωνεύσεις, αλλά και καταργήσεις σχολείων. Βρήκε τον τρόπο η κυβέρνηση να κάνει οικονομία, στοιβάζοντας τους μαθητές. Αυτή είναι η οικονομική «εξυγίανση» που όλοι περιμέναμε! Τη νύφη θα κληθούν να πληρώσουν και οι δάσκαλοι, καθότι πολλές οργανικές θέσεις θα χαθούν, από τις ενοποιήσεις των σχολικών μονάδων.
Εννοείται ότι για τις αυξημένες απαιτήσεις τις νέας χρονιάς δεν προβλέπονται ανάλογες αυξήσεις στις μισθοδοσίες των δασκάλων. Κάθε άλλο. Το μενού για τους δασκάλους (και τους καθηγητές) προβλέπει από Σεπτέμβρη 5ωρες υποχρεωτικές υπερωρίες.
Με δεδομένη την εξαγγελία της Διαμαντοπούλου για περιορισμό των προσλήψεων δασκάλων και καθηγητών στο σχολικό έτος 2010-2011, τα εκπαιδευτικά κενά που αναμένουμε σε λίγους μήνες από τώρα, θα είναι πρωτόγνωρα. Για να καλύψει κάποιες «τρύπες» σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το υπουργείο Παιδείας εισάγει τη λύση τού «αναπληρωτή μειωμένου ωραρίου». Πρόκειται για μια νέα, πολύ οικονομική επινόηση, για τον εκπαιδευτικό-πολυεργαλείο, ο οποίος δουλεύει από 5 μέχρι και 20 ώρες ανά εβδομάδα (προσαρμοζόμενος στις απαιτήσεις έκαστου σχολείου), με αυξημένες υποχρεώσεις (επιπέδου μονίμου) και μειωμένες αμοιβές (επιπέδου ωρομισθίου). Η κυβέρνηση μπορεί να γίνει ευρηματική, αρκεί να πρόκειται για επινοήσεις νέων τρόπων ξεζουμίσματος των εκπαιδευτικών, και των εργαζομένων εν γένει..
Δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Ο θεσμός του «αναπληρωτή μειωμένου ωραρίου», οι υποχρεωτικές αυξήσεις του ωραρίου των διδασκόντων, τα 30άρια τμήματα, οι συγχωνεύσεις σχολικών τμημάτων, όλα αυτά ισχύουν και για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση· όμως, οι αντι-εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις δεν περιορίζονται μόνον εδώ. Μόνο και μόνο η δεδηλωμένη πρόθεση της Διαμαντοπούλου να καταργήσει πλήρως τον θεσμό των ωρομισθίων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (χωρίς να πραγματοποιήσει ανάλογες προσλήψεις μονίμων), να πετάξει δηλαδή κυριολεκτικά στο δρόμο χιλιάδες εκπαιδευτικούς, είναι βόμβα στα θεμέλια της οργάνωσης της Παιδείας στη χώρα μας.
Το υπουργείο Παιδείας γνωρίζει ότι το πλήρες πρόγραμμα αλλαγών φέρνει τα πάνω κάτω στο τοπίο της εκπαίδευσης, ωστόσο επιχειρεί να πείσει ότι οι ανατροπές γίνονται με γνώμονα το συμφέρον των μαθητών. «Πρώτα ο μαθητής» είναι το σύνθημα της Διαμαντοπούλου, η οποία φροντίζει, καλού-κακού, να νομοθετήσει τον ..15αύγουστο. Οι εκρήξεις στο χώρο της παιδείας δεν θα αργήσουν. Θα είναι προϊόν των αντιδραστικών αλλαγών σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, ξέσπασμα του συνόλου των ασφυκτικών κοινωνικών πιέσεων, ή και τα δύο μαζί. Τότε, όλοι οι διπλωματικοί ελιγμοί του υπουργείου Παιδείας και της κυβέρνησης, θα πέσουν στο κενό.
Αξίζει να μνημονεύσουμε εδώ ότι, φέτος οι μαθητές του Λυκείου και οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί, βίωσαν τη μακρύτερη εκπαιδευτική εξεταστική περίοδο των τελευταίων δεκαετιών. Γιατί; Θέλησε μήπως το υπουργείο να δώσει λίγο ύστατο χρόνο διαβάσματος στους εξεταζόμενους, για να θυμηθούν ένα προς ένα τα μαθήματα τους;
Οι υποψιασμένοι καταλαβαίνουν ότι η παρατεταμένη αυτή εξεταστική περίοδος είναι λύση ανάγκης για τη Διαμαντοπούλου: κρατά «απασχολημένους» και εξουθενώνει τους μαθητές, ενώ διατηρεί σε μια παραπλήσια κατάσταση αναμονής και τις οικογένειές τους. Δεδομένης της απόφασης των καθηγητών να μην προχωρήσουν σε απεργία στην περίοδο των εξετάσεων, το υπουργείο Παιδείας εξαναγκάζει σε μια «υποχρεωτική εκπαιδευτική ανακωχή», την οποία βέβαια επιχειρεί να παρατείνει χρονικά, όσο το δυνατόν περισσότερο (γι’ αυτό επιμηκύνει το χρόνο των εξετάσεων).
Αν θα μπορούσε η Διαμαντοπούλου να έχει εξετάσεις 6 μήνες το χρόνο, ίσως να το επέλεγε!
Βέβαια, από αλλού το περίμενε, από αλλού το βρήκε: οι περικοπές (της τάξεως 5% έως και 63%) στις απολαβές των βαθμολογητών εύλογα οδήγησαν πολλούς εκπαιδευτικούς σε αποχή από τις βαθμολογήσεις γραπτών (τα οποία κοστολογούνται πλέον στο υψηλότατο ποσό των …2 ευρώ έκαστο!). Την ίδια ώρα, υπουργός και υφυπουργοί βεβαίωναν ότι όλα θα «τακτοποιηθούν άμεσα», χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν τους τις προθέσεις και τις ενέργειες των εκπαιδευτικών. Δεν αποτελούσε άραγε αυτό προσβολή προς τους τελευταίους;
Αναπόφευκτα ίσως, οι σπασμωδικές ενέργειες (και) του υπουργείου Παιδείας, οι οποίες έχουν αποκλειστικό μέλημα την οικονομική «εξυγίανση» και τις περικοπές «δαπανών», σε συνδυασμό με τη γενικότερη πολιτική της κυβέρνησης, οδηγούν πολλούς εκπαιδευτικούς στην απόφαση να βγουν ..μια ώρα αρχύτερα στη σύνταξη. Φέτος, εκτιμάται ότι ένα αυξημένο ποσοστό δασκάλων και καθηγητών (περί το 7%) θα αιτηθούν συνταξιοδότησης, δηλαδή 10.000 εκπαιδευτικοί προτίθενται να αφήσουν για πάντα τη δημόσια εκπαίδευση.
Τριτοβάθμια εκπαίδευση
Το περιστατικό τραυματισμού φοιτήτριας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης από κομμάτια τοίχου που αποκολλήθηκαν από την πρόσοψη του κτηρίου (!) δεν θα μπορούσε πιο εύγλωττα και παραστατικά να αποδώσει την εικόνα τής κυριολεκτικά και μεταφορικά καταρρέουσας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ έχουν από καιρό μεθοδεύσει την εγκατάλειψη των ΑΕΙ και ΤΕΙ στη μοίρα τους· αυτό το ονόμασαν «οικονομική αυτοτέλεια» των δημόσιων τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Ήδη μέσα στους πρώτους μήνες του 2010 ο τακτικός προϋπολογισμός των πανεπιστημίων έχει μειωθεί κατά 10%, ενώ η προδιαγραφόμενη συνολική μείωση ίσως αγγίξει ή υπερβεί το 20% (!) ως το τέλος του έτους. Αναφορικά με τα «νέα οικονομικά δεδομένα» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Γεροθανάση Ι., πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: «Πολύ σύντομα θα αδυνατούμε πλέον να ανταποκριθούμε στοιχειωδώς στην κάλυψη των λειτουργικών αναγκών των πανεπιστημίων. Ειδικότερα για το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων αυτό σημαίνει ότι τα αποθεματικά του, που ήταν περίπου στο 35% του τακτικού προϋπολογισμού στην ουσία φέτος θα εξανεμιστούν και θα απομείνει ένα 5% για την επόμενη χρονιά. Όμως, με μια περαιτέρω μείωση του 10% θα αδυνατούμε πλέον να πληρώσουμε τις οφειλές μας προς τη ΔΕΗ, την ύδρευση.»
Τα ίδια και χειρότερα, στα ..δις «ανωτατοποιημένα» ΤΕΙ. H πάγια, διαρκής και επιτεινόμενη υποχρηματοδότηση, οι ελλείψεις σε αίθουσες, εργαστήρια, συγγράμματα, υλικοτεχνική υποδομή και καθηγητές (οι οποίοι κατά 80%, παρά τις λογοκοπίες και της νέας υπουργού, Διαμαντοπούλου, είναι ωρομίσθιοι, απλήρωτοι επί πολλούς μήνες, με τις συμβάσεις τους να ανανεώνονται ως επί το πλείστον ..κατόπιν της έναρξης του νέου ακαδημαϊκού έτους) συνιστούν βασικές πτυχές της καθημερινότητας των εκπαιδευτικών αυτών ιδρυμάτων.
Επιπροσθέτως, εν μέσω του θέρους προβλέπεται «έναρξη διαλόγου» για την «χωροταξική και θεματική» αναδιάρθρωση ΑΕΙ και ΤΕΙ· ήτοι, μεταφορές, συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων, και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση! Κριτήρια ενοποίησης τμημάτων και παραρτημάτων ήδη έχουν τεθεί στο τραπέζι του ..μονολόγου. Κάποια από τα ιδρύματα θα κινδυνέψουν να καταργηθούν, επειδή «κοστίζουν ακριβά στον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά έχουν αμφίβολα αποτελέσματα και χαμηλή ζήτηση»..
Όμως την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση εγκαταλείπει οικονομικά και απαξιώνει θεσμικά τη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση, πριμοδοτεί με ένα σωρό νομοθετήματα την ιδιωτική «μεταλυκειακή εκπαίδευση» ή, ακόμη καλύτερα, «κατάρτιση».
Στο παιχνίδι μπαίνουν δυναμικά τα νυν λεγόμενα «Κέντρα Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης», πριν δύο μήνες γνωστά ως «Κολέγια Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης» και λίγο ακόμη καιρό πρωτύτερα μνημονευόμενα ως «Κολέγια». Θυμίζουμε ότι το Προεδρικό Διάταγμα της 26/5/2010, αναγνωρίζει στους διπλωματούχους των ΚΕ.Μ.Ε. επαγγελματικά δικαιώματα ισότιμα με εκείνα των πτυχιούχων των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων (!). Την ίδια ώρα, τουλάχιστον 24 ειδικότητες των ΤΕΙ δεν έχουν αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα (αυτό το καταγγέλλει ακόμη και η ίδια η ..ΠΑΣΠ, η φοιτητική παράταξη του ΠΑΣΟΚ). Δηλαδή, χιλιάδες πτυχιούχοι δημόσιων τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν απολαμβάνουν εκείνο που μόλις απέκτησαν οι διπλωματούχοι των ιδιωτικών ΚΕΜΕ!
Επιπλέον, με την Υπουργική Απόφαση της 09/06/2010 προσδιορίζονται και οι (χαμηλότατου επιπέδου) προϋποθέσεις για τη χορήγηση αδειών λειτουργίας στα ΚΕΜΕ. Η Υ.Α. θα μπορούσε, αντί για αριθμό πρωτοκόλλου, να λάβει τον τίτλο «Φτιάξε κι εσύ το δικό σου ΚΕΜΕ, μπορείς!». Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε ότι τα εκπαιδευτήρια αυτά είναι δυνατόν να λειτουργούν με διδάσκοντες καθηγητές οι οποίοι δεν είναι καν κάτοχοι πτυχίου ΑΕΙ, οι οποίοι θα διδάσκουν σε αδιευκρίνιστα μεγάλο αριθμό σπουδαστών («η αναλογία διδασκόντων-διδασκομένων πρέπει να είναι εύλογη», κατά το γράμμα της Υ.Α.), υπό τις ελάχιστες κτηριακές, υλικοτεχνικές και λοιπές απαιτήσεις.
Η πριμοδότηση των ΚΕΜΕ αναμένεται να γίνει καταφανής και στους πιο άπιστους, την ημέρα που θα προσδιοριστεί η θέση τους στην 8βαθμη (ευρωπαϊκής εμπνεύσεως) κλίμακα του «Εθνικού Πλαισίου Προσόντων» (οι οκτώ βαθμίδες θα μπορούσαν πολύ συμβατικά να περιγραφούν ως εξής: Βαθμίδα 1, 2, 3: πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Βαθμίδα 4, 5: μετα-δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και Βαθμίδα 6, 7, 8: ανώτατη εκπαίδευση). Μα η Διαμαντοπούλου τολμά και κάνει ένα βήμα παραπάνω, κηρύσσοντας ότι το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων κατατάσσει στα προσόντα όλα τα πιστοποιημένα πτυχία, τα διπλώματα και τους τίτλους σπουδών που προέρχονται «τόσο από το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα όσο και από μαθησιακές δραστηριότητες που εντάσσονται στη μη τυπική και άτυπη μάθηση». Πριμοδοτούνται, με δυο λόγια, οι πάσης φύσεως καταρτίσεις και σεμινάρια, οι δεντροφυτεύσεις, οι δραστηριότητες στα πλαίσια μιας ΜΗ.Κ.Ο., αρκεί «η άτυπη αυτή μάθηση» να πιστοποιείται με κάποιον «επίσημο» τρόπο. Εδώ ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για «παζάρια» ανάμεσα σε εκείνους που πιστοποιούν την τυπική και άτυπη μάθηση, και σ’ εκείνους που, υποτίθεται, την προσφέρουν. Πεδίο δόξης (και οικονομικής επένδυσης) λαμπρό για τους διοργανωτές διαλέξεων και τους συντονιστές ιδιωτικών σεμιναρίων. Κερδισμένοι, όμως, πάνω απ’ όλους, είναι οι εργοδότες, οι οποίοι πλέον «θα μπορούν να συγκρίνουν προσόντα από διαφορετικές μαθησιακές διαδρομές και θα διευκολύνονται στην επιλογή προσωπικού», όπως παρατηρεί κατά λέξιν η υπουργός Δια Βίου Εκπαίδευσης, η οποία τελικά αποκαλύπτει τα τελικά αίτια των ρυθμίσεων που προτείνει.
Το στοίχημα
Όμως τίποτα δεν έχει κριθεί ακόμη. Οι μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές, οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, η εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή κοινότητα, μόλις αρχίζουν να συνειδητοποιούν το μέγεθος της επίθεσης σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Δημόσιας Δωρεάν Παιδείας, σε όλες ανεξαίρετα τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το πρώτο βήμα αντίστασης στην καταιγίδα αντι-εκπαιδευτικών (στην πραγματικότητα, αντι-κοινωνικών) μέτρων, είναι η ενημέρωση όσο το δυνατών ευρύτερων κομματιών της ελληνικής κοινωνίας. Το στοίχημα ακόμη είναι ανοικτό.