Η μεγάλη μάχη του Στάλινγκραντ τελειώνει το Φεβρουάριο του 1943 όπου οι Γερμανοί συντρίβονται. Η πλάστιγγα έχει γύρει πλέον οριστικά και το Στάλινγκραντ περνάει για πάντα στις καρδιές και στη μνήμη των λαών και στην αθανασία. Στις 5 Ιουλίου αρχίζει η τιτανομαχία του Κουρσκ όπου οι Γερμανοφασίστες θα νιώσουν πραγματικά την σιδερένια ανάσα του Κόκκινου Στρατού και θα χάσουν οριστικά την πρωτοβουλία στο Ανατολικό Μέτωπο. Οι μυλόπετρες του Ανατολικού Μετώπου αλέθουν τις Γερμανικές μεραρχίες τη μια μετά την άλλη και είναι όλο και πιο δύσκολο για τη Γερμανική διοίκηση να αναπληρώνει τα κενά. Στο πλαίσιο αυτό οι Γερμανοί για να αποδεσμεύσουν δυνάμεις από την Ελλάδα και να τις στείλουν στο Ανατολικό Μέτωπο αποφασίζουν να παραχωρήσουν στις Βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής -που κατέχουν ήδη τη Θράκη εκτός του Έβρου και την Ανατολική Μακεδονία- τον έλεγχο στην υπόλοιπη Μακεδονία μέχρι τον Όλυμπο.
Στις 10 Ιουλίου τα πρώτα Βουλγαρικά στρατιωτικά τμήματα βρίσκονται ήδη στη Θεσσαλονίκη. Ο ελληνικός λαός με επικεφαλής το ΕΑΜ ξεσηκώνεται από τη μια άκρη της χώρας ως την άλλη. Στις 8 Ιουλίου 1943 προκήρυξη της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ καλούσε το Ελληνικό λαό «σε συναγερμό για τη σωτηρία του μακεδονικού λαού από τα νύχια των αιμοβόρων εισβολέων που καταπατούν τα καθαγιασμένα χώματα των πλουσιότερων και ομορφότερων ελληνικών περιφερειών». Και η προκήρυξη τελείωνε «Θάνατος στους Βουλγάρους εισβολείς. Κάτω οι τύραννοι χιτλεροφασίστες. Ζήτω η ελληνική Μακεδονία και ο Μακεδονικός λαός. Ζήτω η Ελλάδα μας» Η ΚΕ του ΕΑΜ.
Στις 10 Ιουλίου η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ σε ανακοίνωση της έλεγε «ο λαός συγκεντρωμένος γύρω από το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ θα αγωνιστεί και μέσα στις πόλεις και με τα αντάρτικα Σώματά του για να ματαιώσει το μελετώμενο ξεκλήρισμα της φυλής μας μέσα στην πανάρχαια κοιτίδα της τη Μακεδονία. Θάνατος σε όλους τους τυράννους. Θάνατος στους Γερμανούς, στους Ιταλούς φασίστες. Θάνατος στους Βουλγάρους εισβολείς» κατέληγε η ανακοίνωση.
Πρώτα ξεσηκώνεται η Μακεδονία. Στις συνοικίες της Θεσσαλονίκης, Επτάλοφο, Νεάπολη, Τούμπα, Χαριλάου, Καλαμαριά γίνονται μεγάλες λαϊκές συγκεντρώσεις στις οποίες παίρνουν μέρος 50.000 λαού. Στις 9 Ιουλίου 1943 από τις πρώτες πρωινές ώρες άρχισαν να μαζεύονται μπροστά από το Πανεπιστήμιο εκατοντάδες φοιτητές. Σε λίγες ώρες χιλιάδες φοιτητές βροντοφωνάζουν συνθήματα «Κάτω τα χέρια από την Ελληνική Μακεδονία», «Θάνατος στους Βουλγάρους εισβολείς». Η διαδήλωση ξεκίνησε δίπλα από το Βασιλικό Θέατρο όπου και στεγαζόταν η φοιτητική εστία. Αρχικά στο Λευκό Πύργο ήταν γύρω στους 15 χωροφύλακες. Μόλις όμως είδαν χιλιάδες φοιτητές να καταφτάνουν, ειδοποίησαν για ενισχύσεις και σε λίγο εκατοντάδες χωροφύλακες δημιούργησαν έναν κλοιό με άνοιγμα μόνο από τη θάλασσα. Η αστυνομία άρχισε να χτυπάει με τους υποκόπανους και γκλομπς τους συγκεντρωμένους. Μέσα στην Εστία μαζεύονται δεκάδες τραυματίες. Η αστυνομία αφού εκκαθάρισε το χώρο έξω, θα επιχειρήσει να αδειάσει την φοιτητική Εστία, όμως κανένας φοιτητής δεν βγαίνει αλλά αποκρούουν τις επιθέσεις της χωροφυλακής με καρέκλες και τραπέζια. Οι χωροφύλακες είδαν ότι δεν τα έβγαζαν πέρα και ειδοποίησαν τους Γερμανούς και τα Ες Ες. Τότε οι συγκεντρωμένοι παίρνουν απόφαση να φυγαδεύσουν τους τραυματίες και όσους έχουν καταδικαστικές αποφάσεις εις βάρος τους. Έτσι ενώ κάποιοι φοιτητές φράζουν την είσοδο με τα κορμιά τους κάποιοι άλλοι φυγάδευαν τους τραυματίες και τους ΕΑΜίτες, ΕΠΟΝίτες που είχαν καταδικαστικές αποφάσεις και κινδύνευαν. Σε λίγη ώρα έφτασαν δεκάδες φορτηγά με συνοδεία των Ες Ες και έλληνες της Ασφαλείας. Συνέλαβαν τους φοιτητές και τους πήγαν όλους στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελά». Με την πίεση όμως του λαού της Θεσσαλονίκης θα απελευθερωθούν όλοι οι συλληφθέντες φοιτητές. Το βράδυ της 9ης Ιουλίου 1943 ομάδες φοιτητών θα σκεπάσουν με μαύρα πέπλα όλα τα κεντρικά αγάλματα στη πόλη, του Βότση, του Τσάμη Καρατάσου κ.ά., ενώ δεκάδες συνεργεία γράφουν συνθήματα στους τοίχους κατά των Βουλγάρων. Στις 10 Ιουλίου οι Γερμανοί στρατοκρατούν την πόλη. Από το πρωί έχει κηρυχθεί γενική απεργία. Αψηφώντας τις απειλές και τους κινδύνους όλοι θα συμμετάσχουν στην παλλαϊκή απεργία και η πόλη νεκρώνεται. Το απόγευμα τα Βουλγαρικά τμήματα που περνούν από τις λεωφόρους Τσιμισκή και Νίκης αποδοκιμάζονται άγρια από τον κόσμο, στα παράθυρα, στα μπαλκόνια, στα πεζοδρόμια. Αμέσως η ΕΠΟΝ δίνει το σύνθημα για διαδήλωση στο κέντρο μέσα από τα γερμανικά τάνκς και τις περιπόλους που χτενίζουν την πόλη. Με επικεφαλής ΕΠΟΝίτες φοιτητές, χιλιάδες λαού διασχίζουν το κέντρο Τσιμισκή Λεωφόρο Νίκης με συνθήματα κατά της βουλγαρικής κατοχής και τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο. Την ίδια μέρα γίνεται στο Κιλκίς συλλαλητήριο με συμμετοχή 15.000 λαού από ολόκληρο το νομό και ακολουθούν από τις 11 ως τις 17 Ιουλίου συλλαλητήρια στο Λαγκαδά, στα χωριά του Λαγκαδά, στην Έδεσσα, στην Αριδαία, στα Γιαννιτσά, στην Κοζάνη, στην Βέροια και στη Θεσσαλία στο Βόλο και στην Καρδίτσα. Στη Νιγρίτα Σερρών πραγματοποιείται συλλαλητήριο με τη συμμετοχή πάνω από 15.000 λαού. Μπροστά στην αποφασιστικότητα του Ελληνικού λαού και στις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του οι Βουλγαρικές δυνάμεις θα ματαιώσουν προγραμματισμένη παρέλαση στη Θεσσαλονίκη. Αργότερα μάλιστα τα Βουλγάρικα τμήματα που προωθούνταν προς τη Χαλκιδική, περνούσαν από την Θεσσαλονίκη μόνο νύχτα. Μόνο στις 22 Ιουλίου πέρασαν μέρα, τμήματα ιππικού με αντιαρματικά πυροβόλα και μεταγωγικά για την Χαλκιδική αλλά στην οδό Τσιμισκή και στην παραλία θα αποδοκιμαστούν έντονα από τους περαστικούς και τους θαμώνες καφενείων και μαγαζιών, οι οποίοι θα χτυπάνε τις καρέκλες κάτω θα σφυρίζουν και θα τους χλευάζουν και θα τραγουδούν τον Εθνικό ύμνο.
Στην Αθήνα οι πρώτες εκδηλώσεις έγιναν στις 13 Ιουλίου 1943 από τους φοιτητές. Το ΕΑΜ είχε προτείνει και σε δήθεν παράνομες μικροοργανώσεις της δεξιάς κοινή δράση για τη ματαίωση της βουλγαρικής καθόδου. Θα απορρίψουν την πρόταση και θα στείλουν στο Πανεπιστήμιο την Ειδική Ασφάλεια που στις 13 Ιουλίου θα επιτεθεί και θα μακελέψει τους φοιτητές και θα συλλάβει πολλά μέλη και στελέχη της ΕΠΟΝ.
Αποκορύφωμα όλων των κινητοποιήσεων θα είναι η μεγάλη κινητοποίηση του λαού της Αθήνας που θα ανταποκριθεί στο κάλεσμα του ΕΑΜ. Στις 22 Ιουλίου τα πάντα νεκρώνουν στην πόλη από την Γενική απεργία. Τανκς, πολυβόλα φρουρούν τις στρατιωτικές διοικήσεις στο Μετοχικό Ταμείο Στρατού, το Γερμανικό φρουραρχείο στην οδό Κοραή, το Κομάντο Πιάτσα, τις πρεσβείες της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας, το Πολιτικό Γραφείο στη Βουλή και άλλα επίκαιρα σημεία, ενώ έφιπποι περίπολοι και θωρακισμένα αυτοκίνητα διασχίζουν τους κεντρικούς δρόμους. Και όμως 300.000 λαού θα πλημμυρίσουν τους δρόμους της πόλης. Στις 9.30 το πρωί ανθρώπινα ποτάμια από την πλατεία Μητροπόλεως, το Μοναστηράκι, του Ψυρρή, τα Εξάρχεια και το Κολωνάκι ξεκινούν προς το κέντρο. Μπροστά πάνε νεολαίοι με πλακάτ και Ελληνικές σημαίες φωνάζοντας συνθήματα όπως «Όχι στην επέκταση», «Έξω οι Βούλγαροι φασίστες από τη Μακεδονία και τη Θράκη». Στις 10.03 όπως είχε προκαθοριστεί η μεγάλη διαδήλωση ανεβαίνει από την Ομόνοια και ενώνεται στη γωνία Πανεπιστημίου και Μπενάκη με κατεύθυνση προς το Σύνταγμα προς το Πολιτικό Γραφείο στη Βουλή και τη Βουλγαρική πρεσβεία. Όταν η κεφαλή της πορείας φτάνει στην Ακαδημία, η ουρά της βρίσκεται ακόμα στην πλατεία Ομονοίας. Όταν οι σημαίες φτάνουν μπροστά στην Τράπεζα της Ελλάδος γερμανικά τανκς βγαίνουν από την Ομήρου προχωρώντας απάνω στους διαδηλωτές και χωρίζουν στα δυο το πλήθος που δεν υποχωρεί ούτε βήμα και οι συγκρούσεις γενικεύονται. Ο ΕΠΟΝίτης φοιτητής του Πολυτεχνείου Θωμάς Χατζηθωμάς ενώ βαδίζει μπροστά με πλακάτ στη οδό Πανεπιστημίου πέφτει από ριπή πολυβόλου. Γωνία Πανεπιστημίου και Ομήρου η 17χρονη ΕΠΟΝίτισα Παναγιώτα Σταθοπούλου ανεμίζει μια σημαία μπροστά στο τανκ. Το τανκ τη θερίζει με μια ριπή και η ερπύστρια την πολτοποιεί. Την ίδια στιγμή η 19χρονη ΕΠΟΝίτισα φοιτήτρια της Γαλλικής Ακαδημίας Κούλα Λίλλη ορμάει επάνω στο τάνκ σκαρφαλώνει και χτυπάει με το παπούτσι της τον χιτλερικό τανκίστα πριν πέσει νεκρή από τα πυρά. Η διαδήλωση μαίνεται τώρα, αληθινή ανθρωποθάλασσα σε όλη την περιοχή του κέντρου. Στην οδό Μασσαλίας πέφτει νεκρός ο Κ. Κουκάκης. Μια γυναίκα θα γράψει στον τοίχο το όνομα του με τα δάχτυλα της που τα έχει βουτήξει στο αίμα του. Στις 11.30 νέο κύμα ξεχύνεται από την Ομόνοια και φτάνει μέχρι το Πολιτικό Γραφείο και τη Βουλγαρική πρεσβεία. Γίνονται κανονικές μάχες, ο λαός, η νεολαία, οι ΕΠΟΝίτες με γυμνά χέρια και οι φασίστες πάνοπλοι, στην οδό Κοραή, μπροστά στο Κομάντο Πιάτσα, στη γωνία Ακαδημίας και Βασιλίσσης Σοφίας, στην πλατεία Κολωνακίου και στην Ομόνοια. Τριάντα νεολαίοι θα δώσουν τη ζωή τους σε αυτήν τη μεγάλη μάχη, γύρω στους τριακόσιους θα είναι οι τραυματίες και 500 οι συλληφθέντες που πέρασαν από στρατοδικεία ή κλείστηκαν σε στρατόπεδα αλλά τα σχέδια των Γερμανών θα ανατραπούν. Σήμερα στο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος, Πανεπιστημίου και Ομήρου υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα με τα ονόματα των νεκρών ΕΠΟΝιτών.
Και αυτοί που θα φράξουν με τα κορμιά τους το δρόμο στους Γερμανούς και Βούλγαρους φασίστες και ανέτρεψαν τα σχέδια του Χίτλερ το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ, το ΚΚΕ θα κυνηγηθούν, θα βασανιστούν, θα εκτελεστούν, θα εξοριστούν σαν «ΕΑΜοβούλγαροι» από ποιους; Από όλους αυτούς που ή την κοπάνισαν στο Κάιρο και στη Μέση Ανατολή όπου οργάνωναν αντιεαμικές συνωμοσίες ή έκατσαν σπίτια τους και δεν έκαναν απολύτως τίποτα αφήνοντας άλλους να βγάλουν το φίδι από την τρύπα ή συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς, στελέχωσαν τα Τάγματα ασφαλείας, γερμανοτσολιάδες, φασίστες και προσκυνημένοι, οι οποίοι έκαναν εγκλήματα κατά του ελληνικού λαού, άρπαξαν περιουσίες, και από λακέδες των Γερμανών, αργότερα έγιναν λακέδες των Άγγλων και των Αμερικάνων, μερικές δεκαετίες αργότερα πρόδωσαν την Κύπρο. Κόντρα στις σημαντικές μάχες που δόθηκαν και κερδήθηκαν στο παρελθόν, οι σημερινοί διαχειριστές της πολιτικής εξουσίας υπογράφουν μνημόνια ξεπουλώντας στους ξένους την πατρίδα μας και το λαό της, παριστάνουν τους πατριώτες και σπέρνουν το μίσος απέναντι στους γειτονικούς λαούς, οργανώνουν εθνικιστικά συλλαλητήρια και υποκινούν «Μακεδονικό ζήτημα».
Θανάσης Κ.
