O Λένιν, στο πρώτο μεγάλο (σ' έκταση) πολιτικό έργο του «Τι είναι οι φίλοι του λαού και πώς πολεμούν τους σοσιαλδημοκράτες», αναφέρει ότι πάνω στον τάφο του δολοφονημένου Γερμανού κομμουνιστή Λήμπκνεχτ είναι γραμμένα τα λόγια «Studieren, Propagadieren, Organisieren» (να μελετάμε, να προπαγανδίζουμε, να οργανώνουμε), που συμπυκνώνουν και τον τρόπο δράσης των συνειδητών κομμουνιστών.
Το ζήτημα της σχέσης πρωτοπορίας και μάζας ή συνειδητού και αυθόρμητου ήρθε πάλι στο προσκήνιο με αφορμή τις συγκεντρώσεις ανθρώπων στις πλατείες. Το θέμα δεν είναι καινούργιο. Από θεωρητική και πρακτική άποψη ταλανίζει το κομμουνιστικό κίνημα από τα γεννοφάσκια του και η ορθή επίλυσή του μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην αναγέννηση του κινήματος.
Λυθόρμητη ανθρώπινη κίνηση με την κυριολεκτική έννοια του όρου δεν υπάρχει. O άνθρωπος έχει ως βάση των ενστίκτων του την «τάση» αυτοσυντήρησης και αναπαραγωγής που είναι απόρροια της ζωικής πλευράς του. Όλες οι υπόλοιπες εκφράσεις και πρακτικές του (πολιτισμός, πολιτική, κ.λπ.) είναι επίκτητες, γεννιούνται και αναπτύσσονται στο συγκεκριμένο ιστορικό έδαφος κάθε κοινωνικού σχηματισμού. Εννοούμε ότι δεν είναι αιώνιες, αμετάβλητες, υπερούσιες, αλλά αποτέλεσμα δοσμένων συνθηκών. Οι αστοί διανοούμενοι εκχυδαΐζοντας την επιστήμη μιλάνε για ανθρώπινες δραστηριότητες, π.χ. τέχνη, που ξεπερνούν τα ιστορικά σύνορα εκτείνονται στο χρόνο, είναι αυταξίες.
Πρόκειται για επιστημονικές ανοησίες. Κάθε κοινωνία τροφοδοτεί τους ανθρώπους της με τα δικά της μέτρα και σταθμά.
Ως εκ τούτου το «αυθόρμητο των μαζών» κουβαλάει μέσα του το στίγμα μιας προηγούμενης πείρας. Κάθε ενστικτώδης κίνηση των μαζών έχει χωνεμένη την προηγούμενη εμπειρία τους, δεν πέφτει από τον ουρανό. Για παράδειγμα οι αγροτικές εξεγέρσεις στο μεσαίωνα ενάντια στο δουλοπαροικιακό καθεστώς και τους φεουδάρχες όχι μόνο κουβαλούσαν πάνω τους το στίγμα των εξεγέρσεων του τέλους της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αλλά έδιναν τα πρότυπα ανάλογων εξεγέρσεων που έγιναν στον 17ο-19ο αιώνα. Πολλές φορές κάνουμε το λάθος να περιορίζουμε στο πεδίο της πολιτικής την έκφραση των μαζών. Λυτή όμως είναι κάτι πολύ ευρύτερο. Ο πολιτισμός, τα ήθη, τα έθιμα, η γλώσσα, οι αξίες, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε και κρίνουμε τον γύρω κόσμο, όλα στηρίζονται σ' ένα ορισμένο επίπεδο της κοινωνίας, αυτό που λέμε βάση κι εποικοδόμημα και το οποίο αντανακλάται σ' όλες τις κινήσεις μας. Το αυθόρμητο, λοιπόν, είναι υποσυνείδητη έκφραση μιας σειράς αξιών που βγαίνουν για διάφορους λόγους στην επιφάνεια. Το αυθόρμητο είναι αυτόματη και ανεπεξέργαστη έκφραση του συνειδητού. Το αυθόρμητο είναι το συνειδητό που γεννήθηκε πρόωρα.
Οι δημόσιοι κολακευτές των πλατειών έχουν κάθε λόγο να παραμείνει ο κόσμος, και ιδιαίτερα ο κόσμος της εργασίας και η νεολαία, μακριά από την αριστερά και την πολιτική. Να βλέπει το δέντρο (ψεύτες, κλέφτες) και να χάνει το δάσος (EE, ΔΝΤ, εξάρτηση, καπιταλισμός). Λντίθετα, η πραγματική αριστερά και κάθε αγωνιστής του κομμουνιστικού κινήματος έχουν χιλιάδες λόγους να φωτίζουν τις αθέατες πλευρές των πραγμάτων, να δείχνουν τις ρίζες των προβλημάτων, να οδηγούν την ταξική πάλη στις εσχατιές της. O Μπ. Μπρεχτ έγραψε ότι αν οι καρποί ενός δέντρου είναι στυφοί φταίνε οι ρίζες και όχι οι καρποί.
O Λένιν στο σπουδαίο έργο του «Τι να κάνουμε» (1902) με το οποίο δίνει συντριπτικό χτύπημα στους οικονομιστές οι οποίοι επεδίωκαν να κρατήσουν τις ρώσικες μάζες αποκλειστικά στον οικονομικό αγώνα, έργο στο οποίο τονίζει με επαναστατική αποφασιστικότητα και απαράμιλλη διαύγεια τα καθήκοντα της ρώσικης πρωτοπορίας, έγραφε:
«Για να γίνει σοσιαλδημοκράτης ένας εργάτης, πρέπει να έχει σαφή εικόνα της οικονομικής φύσης και της κοινωνικοπολιτικής φυσιογνωμίας του τσιφλικά και του παπά, του ανώτερου αξιωματούχου και του αγρότη, του φοιτητή και του αλήτη, να ξέρει τις δυνατές και τις αδύνατες πλευρές τους, πρέπει να μπορεί να καταλαβαίνει τις συνηθισμένες φράσεις και τα κάθε λογής σοφίσματα, με τα οποία κάθε τάξη και κάθε στρώμα συγκαλύπτουν τις εγωιστικές επιδιώξεις τους και τον αληθινό «εσωτερικό» τους «κόσμο», να ξέρει να διακρίνει τι συμφέροντα αντανακλούν ορισμένοι θεσμοί και νόμοι και πώς ακριβώς τα αντανακλούν. Λυτή όμως τη «σαφή εικόνα» δεν μπορεί να την έχεις από κανένα βιβλίο: αυτή μπορούν να σου τη δώσουν μόνο οι ζωντανές εικόνες και οι αποκαλύψεις που γίνονται με βάση τα ζωντανά ακόμη ίχνη αυτού που συμβαίνει γύρω μας στη δοσμένη στιγμή, για το οποίο μιλάει ο καθένας με τον τρόπο του ή τουλάχιστο το ψιθυρίζει ο καθένας, πράγμα που εκφράζεται στα τάδε γεγονότα, στους τάδε αριθμούς, στις τάδε δικαστικές αποφάσεις κ.τ.λ κ.τ.λ κ.τ.λ Οι ολόπλευρες αυτές πολιτικές αποκαλύψεις αποτελούν αναγκαίο και βασικό όρο για την καλλιέργεια της επαναστατικής δραστηριότητας των μαζών».
Χωρίς να ξεπέφτουμε σε θεωρίες συνομωσίας (που υπάρχουν) οφείλει να μας προβληματίσει το γεγονός ότι στις πρώτες μέρες του «κινήματος των πλατειών» ομάδες ακροδεξιών - φασιστών και μικροαστών εξεγερμένων βγήκαν με κραυγές «έξω τα κόμματα και τα συνδικάτα». Ας θυμήσουμε σ' όσους ξεχνούν πως και τα δύο συνθήματα αποτελούσαν το βασικό μοτίβο του Μουσολίνι και του φασιστικού κόμματός του στο δρόμο προς την εξουσία και πως στο τέλος αυτού του δρόμου παραμονεύει η Χρυσή Αυγή και ο Καρατζαφέρης. H πολιτική ισοπέδωση (όλοι είναι ίδιοι) βολεύει αφάνταστα την πνευματική νωθρότητα και την φασιστική επιπεδοποίηση που θέλει το πνευματικό επίπεδο των μαζών να είναι χαμηλό, να είναι θολό, να είναι «άκριτο».
H διάκριση δεξιάς και αριστεράς είναι θεμελιώδης αρχή. H διάκριση των «αρχόντων» από τους «αρχόμενους» επίσης και σε κάθε περίπτωση η έξωση και η εκδίωξη συνδικάτων και αριστερών κομμάτων από τις πλατείες είναι φασιστική αρχή που πατάει πάνω σε υπαρκτά ζητήματα αλλά ανοίγει το δρόμο σε πολιτικό πισωγύρισμα. Μετά το 1974 (μεταπολίτευση) υπήρξε μία άνθιση των πολιτικών δραστηριοτήτων, έσπασε η αστυνομική τρομοκρατία. Σήμερα, μισό αιώνα, περίπου, αργότερα η φασιστική τρομοκρατία, αφού δοκιμάστηκε πάνω σε αλλοδαπούς πρόσφυγες, μετανάστες και νεολαίους, επεκτείνεται σαν φαιά πανούκλα στις πλατείες με συνθήματα «να φύγουν τα κόμματα» που ξύνουν τα πιο καθυστερημένα πνευματικά στοιχεία, που χαϊδεύουν τ' αυτιά των μικροαστών, που θεριεύουν τις μαύρες ζώνες της κοινωνίας.
H σχέση αυθόρμητου και συνειδητού, μάζας και πρωτοπορίας δεν είναι στατική αλλά δυναμική· διαρκώς μεταβαλλόμενη. Οι μάζες από ένστικτο νιώθουν την κρατική βία, «μυρίζονται» το νέο εφιαλτικό τοπίο, αναγνωρίζουν το νεκροταφείο του μνημονίου και το ζοφερό αύριο όπου ετοιμάζουν η Τρόικα, η EE, το ΔΝΤ, οι ιμπεριαλιστές, η ντόπια πλουτοκρατία και τα κόμματά της. Διαθέτουν πολιτικό αισθητήρα αλλά όχι πολιτική πυξίδα. Οι μάζες γεννούν δεκάδες μορφές ενεργού δράσης, βρίσκουν και εφευρίσκουν εκατοντάδες εκφράσεις πρωτόβουλης αντίστασης, μηχανεύονται και σκαρφίζονται χιλιάδες τρόπους αντιμετώπισης των έκτακτων συνθηκών. Ωστόσο, οι χρόνιες παθήσεις μιας αναποτελεσματικής αριστεράς, η υποχώρηση του συλλογικού σ' όφελος του ατομικού, ο καλλιεργούμενος αυτοθαυμασμός και η σκόπιμη κολακεία των MME, η επιχειρούμενη μανιπουλάτσια (χειραγώγηση) μπορούν και πρέπει ν' απαντηθούν από την αριστερά και τους κομμουνιστές πειστικά, συστηματικά μέσα στις μάζες. H «αριστερούτσικη θεωρία» ότι ο κόσμος έχει πάντα δίκιο είναι ιστορικά αδικαίωτη, πολιτικά μυωπική και ατελέσφορη. Ο κόσμος έχει δίκιο όταν εξεγείρεται, οργανώνεται, έχει στόχους χειραφέτησης, βλέπει καθαρά. Αλλιώτικα γίνεται «κρέας στα κανόνια», θυσία στις αγορές, εξαγοράσιμη ύλη των εκμεταλλευτών, στρατός προθύμων. H θεωρία ν' αφήσουμε τον κόσμο να διαλέξει σημαίνει να τον αφήσουμε στα νύχια των εκμεταλλευτών του, στην ύπνωση των MME, στα χέρια των παπάδων και των νεοσκοταδιστών.
Μεγάλη έκταση και πολύ κουρνιαχτό σηκώνει το διαφημισμένο σύνθημα των πλατειών για την «άμεση δημοκρατία», το οποίο κατά τόπους (ανάλογα με τους συσχετισμούς) συμπληρώνεται με θέσεις για την αντι-ιεραρχία, την οριζόντια(!) δημοκρατία και άλλα ηχηρά παρόμοια. H άμεση δημοκρατία, κατ' αρχήν, αναφέρεται σε προβλήματα διαδικασίας και όχι ουσίας. Αντλεί το υλικό της από την... αρχαία Αθήνα και την εκκλησία του Δήμου, πράγμα που σημαίνει ότι οι εισαγωγείς της δεν έχουν ακούσει ή διαβάσει τίποτα για τους δούλους, τις γυναίκες, τους μέτοικους- ισοτελείς των Αθηναίων (κάτι σαν τους πρόσφυγες). Εδώ ο αδιάβαστος αναρχισμός επικοινωνεί με τους εθνικόφρονες-«ελληναράδες» που μεταμφιέστηκαν σε αγανακτισμένους και προσπαθούν με απολίτικα και δευτερογενή συνθήματα όπως το «ψεύτες-κλέφτες» να ψαρέψουν στα θολά νερά.
H αστική δημοκρατία τσακίζοντας την υπερεξουσία των φεουδαρχών κατοχύρωσε το δικαίωμα του πολίτη, το δικαίωμα στην ιδιοπροσωπία, στην ατομική ταυτότητα, στο «αστικό εγώ».
Ο Κ. Μάρξ στις περίφημες «Θέσεις για το Φοϋερμπαχ» υποστήριζε από τα μέσα του 19ου αιώνα ότι περνάμε από την κοινωνία των πολιτών στην κοινωνικοποιημένη ανθρωπότητα.
Από τον ξεχωριστό πολίτη στο συλλογικό εμείς, στην οργάνωση των εργαζόμενων ανθρώπων που φτάνει στο ύπατο σκαλοπάτι της, δηλαδή στο σοσιαλισμό. Εκεί που το ατομικό εγώ σμίγει με τις συλλογικές ανάγκες και ο ξεχωριστός πολίτης παίρνει τη θέση του στη σοσιαλιστική δημοκρατία και στο γενικό σχεδιασμό. Αυτό ήταν το νόημα των συνδικάτων, των κομμάτων και των εργατολαϊκών οργανώσεων.
Ο αναρχοαυθορμητισμός στο θέμα «δημοκρατία» σμίγει άκριτα με τους «ελληνοπρεπείς» και το αποτέλεσμα είναι να γεννηθεί ένα διαδικαστικό τέρας που αποθεώνει το άτομο, μισεί τα συνδικάτα, περιφρονεί τις αριστερές οργανώσεις, το πρακτικό αποτέλεσμα είναι να απαγορεύει, και μάλιστα στ' όνομα της άμεσης δημοκρατίας, τις αριστερές ταξικές φωνές και εκφράσεις!!! Πράγμα για το οποίο χύθηκαν ποτάμια αίματος.
Εμείς θέλουμε δημοκρατία στην έκφραση! «Χίλια λουλούδια ν' ανθίζουν», όχι στους φασίστες, αποτέλεσμα στη δράση.
Ως εκ τούτου κατανοούμε, αλλά δεν αποθεώνουμε το αυθόρμητο. «Κάθε ανθρώπινο μας είναι οικείο» (Κ. Μαρξ) αλλά αυτό δε σημαίνει υποταγή της πολιτικής μας και υποστολή των σημαιών μας σ' ό,τι κινείται.
Στο τιμόνι μας είναι η αριστερή πολιτική, η οργάνωση των μαζών, η ταξική ενότητα, η ενότητα με όλα τα κοινωνικά κομμάτια που συντρίβονται από την αντιλαϊκή πολιτική.
Γι' αυτό και επιμένουμε πως το αυθόρμητο πρέπει να υψωθεί στη σφαίρα του συνειδητού και το συνειδητό να χωνευτεί στις πλατείες του αυθορμήτου. Αλλιώτικα ο εχθρός θα περάσει, η EE, η άρχουσα τάξη και τα κόμματά της θα μείνουν στο απυρόβλητο.
