(Άρθρο στα Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης το Σεπτέμβρη του 2018, με αφορμή την ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ)
Με κεντρικό σύνθημα «Μπορούμε», ο πρόεδρος της ΝΔ παρουσίασε το όραμά του για την επόμενη μέρα στην Ελλάδα, στη ΔΕΘ. Η ομιλία του κινήθηκε σε κεντρικούς άξονες όπως οικονομία, θεσμοί, ασφάλεια, παιδεία, διεθνής παρουσία της χώρας και ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών.
Σχετικά με τα θέματα της παιδείας, ξεκίνησε την αναφορά του ως εξής: «Η Παιδεία μας έχει ανάγκη από πιο αυτόνομα και δημιουργικά σχολεία. Με πολύ μεγαλύτερη ελευθερία στην οργάνωση, τη διαχείριση πόρων, την επιλογή διδακτικού προσωπικού, την κατάρτιση προγράμματος σπουδών. Να ξεφύγουμε επιτέλους από την τυραννία του ωρολόγιου προγράμματος. Με αξιολόγηση παντού(…)». Όσον αφορά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σημείωσε ότι «θα καθιερώσουμε την αξιολόγηση όλων των Πανεπιστημίων από Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας και από αυτήν την αξιολόγηση θα εξαρτάται και ένα μέρος της χρηματοδότησης των Πανεπιστημίων. Και θα ορίσουμε ελάχιστο όριο για την είσοδο στην ανώτατη εκπαίδευση, ώστε αυτοί που εισέρχονται να έχουν τα αναγκαία ελάχιστα προσόντα για να μπορούν να φοιτήσουν και να αποφοιτήσουν. Σεβασμό στα χρήματα του φορολογούμενου σημαίνει ότι δεν μπορείς να πηγαίνεις και να γράφεις τρία και να έχεις την απαίτηση να πληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος την παιδεία σου σε ένα δημόσιο Πανεπιστήμιο».
Δεν τα λέει για πρώτη φορά αυτά ο Μητσοτάκης. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ζήτησε οι καθηγητές των ΑΕΙ να μπορούν να ιδρύουν επιχειρήσεις ή που μιλώντας σε πρωτοετείς δημόσιου Πανεπιστημίου εκθείασε τις αρετές των ιδιωτικών Πανεπιστημίων και λίγο αργότερα πρότεινε τα σχολεία να μην είναι υπό την εποπτεία της Πολιτείας αλλά να είναι αυτόνομα. Πέρσι 16 Σεπτεμβρίου 2017, από το βήμα της 82ης ΔΕΘ, ανέφερε: «Αξίζουμε αυτόνομα και δημιουργικά σχολεία. Με ελευθερία στην οργάνωση, τη διαχείριση πόρων, την επιλογή διδακτικού προσωπικού. Αλλά και ελευθερία στην κατάρτιση προγράμματος σπουδών και επιλογή διδακτικών μεθόδων. Με αξιολόγηση παντού».
Επίσης, πέρσι, η ανησυχία της τομεάρχου Παιδείας Νίκης Κεραμέως, ήταν αν «θα υλοποιηθεί φέτος η αυτοαξιολόγηση των σχολικών μονάδων», η οποία, όπως είπε, είχε συμφωνηθεί με τους θεσμούς.
Η λεγόμενη αυτονομία της σχολικής μονάδας, η διαφοροποίηση στο ίδιο το περιεχόμενο του σχολείου, η μετατροπή των σχολείων σε οικονομικές μονάδες που θα προσπαθούν να εξασφαλίσουν το «ψωμί» τους μόνες τους (προφανώς από τους γονείς ή από κάποιους χορηγούς), η λεγόμενη «ελεύθερη επιλογή» του διδακτικού προσωπικού (που σημαίνει εδραίωση μηχανισμών ρουσφετιού), μαζί με την ενίσχυση του ρόλου της γονεϊκής επιλογής, της δυνατότητας δηλαδή των γονιών να επιλέξουν σχολείο, αποτελούν τη «χημεία» της αποδόμησης του δημόσιου χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Η ανάθεση μεγάλου μέρους της ευθύνης για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, τους προσανατολισμούς κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος στο εκπαιδευτικό προσωπικό, στους εκπαιδευόμενους, στους γονείς, στην «τοπική κοινωνία» και στους «παραγωγικούς φορείς» είναι φανερό ότι καλλιεργεί την τάση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις των «πελατών», αφού η συντήρηση ή η ανάπτυξή τους εξαρτάται άμεσα από τη
«ζήτηση» των εκπαιδευτικών «προϊόντων» τους. Η παιδαγωγική και η διδακτική οδηγούνται στο να υποταχθούν σε μια νέα αντίληψη, που έχει σχέση περισσότερο με την επιχειρηματική λογική, αφού το σχολείο θα λειτουργεί με κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και πρέπει να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ’ αυτήν την προοπτική.
Πριν λίγο καιρό ο ίδιος ο Μητσοτάκης από το βήμα του 10ου Συνεδρίου του κόμματός του ήταν σαφής για το πώς εννοεί τη δική του μεταρρύθμιση στον χώρο της Παιδείας: «Μία Παιδεία
βασισμένη στον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ πολλαπλών επιλογών, με γνώμονα πάντα την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, σκεπτόμενοι πρώτα απ’ όλα τους μαθητές, τους πραγματικούς πελάτες της Παιδείας». Θα μπορούσε να πει κανείς το αρχαιοελληνικό
«Ποίον σε έπος φύγεν έρκος οδόντων;», κύριε πρόεδρε της Ν.Δ. (Οδύσσεια Α’ 74, Ιλιάδα Δ΄360 μτφρ.: τι λόγος ξέφυγε από το φράγμα των δοντιών σου;). Πώς το είπε ο κ. Μητσοτάκης; Οι μαθητές είναι οι πελάτες των σχολείων. Δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστική φράση δυσφήμισης της εκπαίδευσης, όταν ο μαθητής μετατρέπεται σε καταναλωτή και πελάτη, όταν η μόρφωση υποβαθμίζεται σε αγοραία διαδικασία και εμπόρευμα. Αν γνωρίζει κανείς στοιχειωδώς τις απόψεις για την εκπαίδευση της Ν.Δ. και του προέδρου της καταλαβαίνει αμέσως ότι όσα είπε «για τους μαθητές–πελάτες» κάθε άλλο παρά «ανορθογραφία» αποτελούν, αντίθετα αυτό είναι το όραμά του.
Επιδέξια και αθόρυβα, με τη βοήθεια του τακτοποιημένου λόγου μιας νέας «μεταρρυθμιστικής σταυροφορίας», όπου σκόπιμα έχει υποκατασταθεί η αναζήτηση των αιτιών από τη διαπίστωση των αποτελεσμάτων, όλος ο προβληματισμός μοιάζει με τη θεωρία του πεπρωμένου στη θρησκευτική σκέψη (όπου οι άνθρωποι αναφωνούν «είναι θέλημα θεού» για να εξηγήσουν ή να δικαιολογήσουν μια ορισμένη εξέλιξη των πραγμάτων): η ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης είναι η λύση! Κάτω από την ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού σχεδιάζεται και υλοποιείται μια εκπαιδευτική πολιτική σύμφωνα με την οποία το σχολείο λειτουργεί με τα βασικά χαρακτηριστικά μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης, μετατρέποντας ουσιαστικά τη γνώση σε εμπόρευμα.
Ο κ. Μητσοτάκης μιλάει με το «σκονάκι» του ΣΕΒ, ο οποίος πριν λίγο καιρό διακήρυξε το δικό του όραμα:
- Αυτονομία σχολικών μονάδων- ενίσχυση της αυτονομίας των διοικήσεων, των σχολείων στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στη διαμόρφωση του εκπαιδευτικού προγράμματος και στη διαχείριση του προϋπολογισμού του σχολείου (αυτοχρηματοδότηση των σχολείων στο πλαίσιο της «αυτονομίας» και κατηγοριοποίησή τους ανάλογα με τις επιδόσεις ή τις εγγραφές).
- Άμεση και πλήρης υπαγωγή στην τοπική αυτοδιοίκηση.
- Διευθυντές μάνατζερ με συμμετοχή γονέων, μαθητών και τοπικών φορέων στη διοίκηση του σχολείου.
- Αξιολόγηση-λογοδοσία σχολείου και εκπαιδευτικών (τριπλή αξιολόγηση της δημόσιας εκπαίδευσης-αυτοαξιολόγηση, αξιολόγηση εκπαιδευτικών, εξωτερική αξιολόγηση).
- Επέκταση της μαθητείας.
- Κουπόνια-vouchers.
- Αύξηση των εξετάσεων πανεθνικού χαρακτήρα για τους μαθητές.
- Μείωση μισθολογικού κόστους και μείωση αναγκών για έκτακτους εκπαιδευτικούς.
- Εξορθολογισμός δαπανών.
- Αύξηση ωραρίου εκπαιδευτικών (να αυξηθεί ο μέσος όρος των ωρών διδασκαλίας).
- Κατάργηση του άρ. 16 του Συντάγματος (κατοχύρωση της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες).
- Επιχειρηματικοποίηση και ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης.
Πηγή: Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης, τ. 122, Σεπτέμβρης 2018
