Ο Ισπανός Τομάς, εγκαταστημένος από χρόνια στον Καναδά με την οικογένειά του, αποφασίζει αιφνίδια ολιγοήμερο ταξίδι στην πρωτεύουσα του πάτριου τόπου, προκειμένου να σμίξει για λίγες μέρες με το νεανικό του φίλο Χουλιάν, που αντιμετωπίζει με μόνη σχεδόν συντροφιά τον σκύλο του Τρούμαν, μια ανίατη περίπτωση καρκίνου.
Οι δυο άντρες θα μοιραστούν σε τέσσερεις μόλις μέρες τη δυσκολία και τη γενναιότητα του Χουλιάν, όπως και την απύθμενη γενναιοδωρία του Τομάς, που καθορίζει εν κατακλείδι – ήσυχα αλλά κι αποφασιστικά - τον τόνο της συνάντησης.
Ο θάνατος ως τετελεσμένο ή αναπότρεπτο γεγονός, βρίσκεται σταθερά στο επίκεντρο της προβληματικής των σύγχρονων Ισπανών δημιουργών – όπως και των ομόγλωσσων συναδέλφων τους της Λατινικής Αμερικής, κατ’ αναλογία της ανυπέρβατης πραγματικότητας και σε πείσμα του λαμπρού φωτός: Ερίθε, Αλμοδοβάρ, Αρανόα, ο γεννημένος στη Χιλή Αμεναμπάρ (Ισπανία), αλλά και Τραπέρο, Καμπανέλα (Αργεντινή), Ινιάριτου, Φράνκο (Μεξικό), Μπουσταμάντε (Γουατεμάλα).
Στην περίπτωση του Σεσκ Γκάι και του “Truman” του, η σύγκριση με το “Biutiful” του Ινιάριτου είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Και στο “Biutiful” ο μικροαπατεώνας Μπαρδέμ βρίσκεται αντιμέτωπος μ’ ένα μοιραίο καρκίνο – κι εδώ σταματούν οι ομοιότητες. Γιατί στο δεύτερο, έτερος βασικός πρωταγωνιστής είναι η κοινωνική συνθήκη μέσα στην οποία ο Μπαρδέμ αναπροσδιορίζει στα στερνά την ηθική και τη στάση του: η Βαρκελώνη του Ινιάριτου είναι μια πόλη κραυγαλέων κοινωνικών ανισοτήτων, φτώχειας και καταστολής, και σ’ αυτό ακριβώς το πλαίσιο, ο ήρωάς του καλείται ν’ αναμετρηθεί με το αναπόδραστο.
Στον αντίποδα, η Μαδρίτη του Σεσκ Γκάι σκιαγραφείται ως ειδυλλιακό σχεδόν φόντο, όπου όλες οι κοινωνικές συνιστώσες ευθυγραμμίζονται με την κομψότητα που διακρίνει τη σχέση των δύο αντρών, αλλά και τη γενικότερη “ησυχία” που διέπει τις ποικίλες επαφές. Πρόκειται για ένα περιβάλλον όπου το υλικό στοιχείο βρίσκεται μόνιμα εν επαρκεία. Οι ανάγκες αντιμετωπίζονται πάντα ικανοποιητικά και αυτοστιγμεί. Πρόκειται με μια κουβέντα για ένα ευδιάκριτα αστικό περιβάλλον, όπου οι υλικοί παράγοντες, δηλ. η στέγαση, το φαγητό, η ένδυση, τα φάρμακα, θεωρούνται ως περίπου σταθερά κι αυτονόητα.
Η Μαδρίτη του Σεσκ Γκάι, είναι μια πόλη χωρίς κοινωνικές οξύνσεις και συγκρούσεις, πρόκειται δε για μια περίοδο όπου οι διαδηλώσεις στους μαδριλένικους δρόμους ήταν κάθε τρεις και λίγο στο προσκήνιο. Ο θάνατος δεν κάνει βεβαίως διακρίσεις, άπαντες τον αντιμετωπίζουν αργά ή γρήγορα, αλλά δεν έρχεται για όλους με τον ίδιο τρόπο. Δεν είναι, με την έννοια αυτή, υπερταξικός, όπως τον θέλει ο Καταλανός σκηνοθέτης. Ο Χουλιάν έχει τη δυνατότητα ν’ αποχαιρετήσει το “μάταιο τούτο κόσμο” τη στιγμή που θα επιλέξει, σ’ ένα κρεβάτι στρωμένο με βελούδινα σεντόνια, με τη μέριμνα ειδικών ιδιωτικών γιατρών δεδομένη.
Για τους ‘μη προνομιούχους’ της γης, το χτύπημα αυτής της πόρτας δεν γίνεται ποτέ ‘κομψά’, αλλά σχεδόν πάντα εχθρικά, είτε πρόκειται για στενά ντιβάνια σε διαδρόμους εγκαταλειμμένων δημόσιων νοσοκομείων, είτε για τους δρόμους όπου αναμετριούνται με την εκάστοτε εξουσία, κι επιταχύνεται κατά κανόνα από τις κακουχίες. Τα δε εκκρεμούντα χρέη τους, δεν αφορούν κατά κανόνα χαριτωμένους σκύλους ράτσας.
Κατά τα άλλα το “Truman” είναι υπόδειγμα φινέτσας. Το σενάριο κεντημένο ψιλοβελονιά, οι διάλογοι υπέρ του δέοντος ρεαλιστικοί, οι τύποι και οι χαρακτήρες πειστικοί, οι λεπτομέρειες εξαντλητικά δουλεμένες, η αλληγορική παρένθεση των “Επικίνδυνων Σχέσεων” του Λακλό - το θεατρικό έργο στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Χουλιάν – ευφυής και λειτουργική, κι η ίδια η ιστορία δεόντως συγκινητική, χωρίς να ολισθαίνει στο μελοδραματισμό. Το ερώτημα που προκύπτει, είναι πόσο ανάλογη του υλικού πλαισίου είναι η περισσή κομψότητα. Γιατί η αναλογία καθεαυτή, δεν τίθεται σε καμία περίπτωση εν αμφιβόλω. Η αγάπη βοηθάει, το δίχως άλλο, όταν όμως λείπει το ψωμί και τα φάρμακα, το πρόσωπο του θανάτου δεν είναι σε καμιά περίπτωση ‘ευγενές’.
Η πιο ενδιαφέρουσα εν τέλει - τόσο αφηγηματικά όσο και φιλοσοφικά - παράμετρος της ταινίας, είναι ο τρόπος με τον οποίο η ανιδιοτέλεια του Τομάς, το υπερχειλίζον όσο και διακριτικό του αίσθημα σφραγίζει κάθε επικοινωνία, και την ίδια την έκβαση του δράματος. Το αδιαμφισβήτητο ωστόσο ατού του “Truman” είναι οι πρωταγωνιστές του. Ο πληθωρικός Αργεντινός Ρικάρντο Νταρίν (“Εννέα βασίλισσες”, “Το μυστικό στα μάτια της”) αποδεικνύεται ιδανική επιλογή για το ρόλο του Χουλιάν, την παράσταση ωστόσο κλέβει ο αλμοδοβαρικός Χαβιέ Κάμαρα ως Τομάς. Με εκπληκτική ακρίβεια στο χειρισμό των εκφραστικών του μέσων, αναδεικνύει τις σιωπές και τις παύσεις σε απόλυτα καθοριστικό παράγοντα, παραδίνοντας μάθημα αφαιρετικής ερμηνείας.
Βραβεία Γκόγια καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, Α’ και Β’ αντρικού ρόλου.
