Στην κορύφωση της ταινίας «Cinema Paradiso» του Giuseppe Tornatore, ο κεντρικός χαρακτήρας, πλέον σκηνοθέτης, επιστρέφοντας στο πατρικό του σπίτι βρίσκει μια μπομπίνα που έχει αφήσει γι' αυτόν ο τεχνικός προβολής του τοπικού κινηματογράφου. Είναι ένα μοντάζ διάσημων φιλιών τα οποία είχαν κριθεί ακατάλληλα από τον ιερέα του χωριού.
Ο κινηματογράφος και η λογοκρισία σχετίζονται από τις πρώτες οργανωμένες προβολές. Έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης και άσκησης εξουσίας για οποιονδήποτε εμπλέκεται στο τι καταλήγει να φαίνεται σε μια ταινία, η οποία προβάλλεται νόμιμα, σε δημόσια θέα. Σήμερα, δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να μην έχει σύστημα αξιολόγησης ταινιών. Είναι αυτό που μέσω πιστοποιητικών αποφασίζει την καταλληλότητα ή μη μιας ταινίας σε σχέση με τις ηλικιακές ομάδες που εν δυνάμει θα ήθελαν να την παρακολουθήσουν.
Στην Αμερική, υπεύθυνη για την παραπάνω σχέση είναι η MPAA, η Αμερικάνικη Ένωση Κινηματογραφικών Ταινιών, και το αντικείμενο του ντοκιμαντέρ «This Film Ιs Not Yet Rated», του Kirby Dick. Ο Kirby Dick, κατ' αντιστοιχία με τον Michael Moore και τον Morgan Spurlock του Super Size Me, τοποθετεί τον εαυτό του στο κέντρο της δράσης και υιοθετώντας μια συγκρουσιακή αφήγηση προσπαθεί να εντοπίσει τον τρόπο με τον οποίο αποδίδονται οι αξιολογήσεις των Αμερικάνικων ταινιών.
Ξεκινά σημειώνοντας ότι τα φαινομενικά ακίνδυνα πιστοποιητικά που αποδίδει η MPAA (G: όλες οι ηλικίες, R: απαραίτητη παρουσία γονέα ή κηδεμόνα για ηλικίες κάτω των 17 χρόνων, και R-17: απαγορεύεται για ηλικίες κάτω των 17) έχουν σημαντικότατο αντίκτυπο στην εμπορικότητα μιας ταινίας αν αναλογιστούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του κινηματογραφικού κοινού στις μέρες μας είναι ανήλικες.
Στην συνέχεια αποκαλύπτει ότι η απόδοση των παραπάνω πιστοποιητικών σχετίζεται με τα big8, τα 8 μεγαλύτερα Αμερικάνικα studios (20th Century Fox, New Line Cinema, Metro-Goldwyn-Mayer, The Walt Disney Company, Paramount Pictures, Sony, Warner Bros και Universal Studios), που ελέγχουν περισσότερο από το 90% της αγοράς και είναι οι αποκλειστικοί χρηματοδότες της MPAA. Η προγραμματική ακαταλληλότητα των παραπάνω πολυεθνικών να είναι σε θέση να επηρεάζουν το πλαίσιο αξιολόγησης, αφού και οι ίδιες επηρεάζονται από αυτό, πέραν του αυτονόητου προβλήματος φερεγγυότητας που δημιουργεί, έχει δημιουργήσει και ένα πολύ συγκεκριμένο ηθικό πλαίσιο σε σχέση με το είναι τελικά αυτό που θεωρείται φυσιολογικό και τι όχι, σε μια ταινία. Τι είναι αυτό με το οποίο οι ανήλικες να πρέπει να αισθάνονται άνετα παρακολουθώντας το, τι είναι αυτό με το οποίο θα πρέπει να αισθάνονται αμήχανοι και να συμβουλεύονται τους γονείς τους, και, φυσικά, τι είναι αυτό που δεν πρέπει με τίποτα να δουν.
Ο Kirby Dick εστιάζει σε δυο βασικούς παραμέτρους: την βία και την θέση της γυναίκας. Παραθέτει αστυνομικές καταδιώξεις που έχουν θεωρηθεί φυσιολογικές, ενίοτε ακόμη και ψυχαγωγικές, όταν κατά την διάρκεια τους δεκάδες άνθρωποι, άσχετοι με την πλοκή της ταινίας, βρίσκουν ξαφνικό, πολλές φορές ακραία βίαιο θάνατο, επειδή, απλά, έτυχαν να βρίσκονται εκεί. Την ίδια στιγμή η εστίαση στο πρόσωπο μιας γυναίκας κατά την διάρκεια μιας ερωτικής σκηνής, θεωρείται απρεπής, ενίοτε ακόμη και βλάσφημη.
Κατά την κορύφωση της αφήγησης ο Kirby Dick υποβάλλει το μέχρι τότε ντοκιμαντέρ του στην MPAA για να του αποδοθεί, αναμενόμενα, το R-17. Προσπαθώντας να εντοπίσει τους λόγους της παραπάνω αξιολόγησης συνειδητοποιεί ότι ο εν λόγω οργανισμός είναι, επίσης, σοβαρά μυστικοπαθής. Του είναι αδύνατον να εντοπίσει τα μέλη του συμβουλίου που ανέλαβαν την ταινία του, πόσο μάλλον να συζητήσει το σκεπτικό τους.
Το «This Film Is Not Yet Rated» προβλήθηκε στο φεστιβάλ του Sundance το 2006, όπου γνώρισε το παρατεταμένο χειροκρότημα του κοινού. Πιστή στον τίτλο του, η τελική εκδοχή του, δεν έχει κατατεθεί στην MPAA.
Πρόδρομος Π.
Αναδημοσίευση από το τεύχος 39 του Περιοδικού Πορεία που κυκλοφορεί!
