Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό Πορεία, τεύχος 51, που κυκλοφορεί
Όσο και αν φάνταζε τις προηγούμενες δεκαετίες η δουλειά για τόσο πολλούς εργαζόμενους από το σπίτι, σαν σενάριο από ταινία επιστημονικής φαντασίας, η πανδημία έφερε πολύ απότομα την τηλεργασία στην καθημερινότητα του εργαζόμενου κόσμου. Ούτε ο ίδιος ο ΣΕΒ δε θα μπορούσε να «φανταστεί» όταν το 2019 παρουσίαζε τα οφέλη της τηλεργασίας για τις επιχειρήσεις, ότι μέσα σε λίγους μήνες ένα μεγάλο ποσοστό των εργαζόμενων της χώρας μας, κυρίως στους κλάδους των υπηρεσιών, θα εργάζονταν ξαφνικά από το σπίτι τους.
Έως 50% αύξηση της παραγωγικότητας για τις επιχειρήσεις
Αλήθεια, πώς το γεγονός και μόνο της αλλαγής του χώρου, όπου εργάζεται ένας εργαζόμενος αυξάνει ξαφνικά την παραγωγικότητά του χωρίς να αλλάζει η πίεση και η εντατικοποίηση της εργασίας;
Ο έλεγχος και η παρακολούθηση του εργαζομένου όχι μόνο δεν παύει να υφίσταται αλλά εντείνεται ακόμα περισσότερο με πρόσχημα την απομακρυσμένη εργασία. Πέρα από τους παραδοσιακούς τρόπους, που έτσι κι αλλιώς εφαρμόζονται εντός των εταιρειών, πιο εκσυγχρονισμένα συστήματα ήδη έχουν μπει στην υπηρεσία των εργοδοτών.
«Έλα μωρέ σπίτι είσαι, δούλεψε μια ώρα παραπάνω, τι θα πάθεις!»
Η έννοια της τηλε - ετοιμότητας, αν και ακόμα δεν εφαρμόζεται με τυπικούς όρους, δίνει το στίγμα, αποτελώντας την καρδιά αυτού τρόπου εργασίας. Μέσα από το θόλωμα των ορίων μεταξύ εργάσιμου και μη εργάσιμου χρόνου, στόχος είναι το ξεχείλωμα του ωραρίου. Δεν μπορεί να υπάρχει ουσιαστικά καμία προστασία των εργαζομένων αφού ο έλεγχος, (αν και όταν γίνεται) είναι σχεδόν αδύνατον να πραγματοποιηθεί.
Η σταθερή σχέση εργασίας αρχίζει να μετατρέπεται σε εργασία με το κομμάτι ή το project. Γίνεται ακόμα πιο εύκολο για τον εργοδότη να αμφισβητήσει έτσι την μισθωτή σχέση εργασίας και ο εργαζόμενος να μετατραπεί σε αυτοαπασχολούμενο με μπλοκάκι, χάνοντας πολλά βασικά δικαιώματα όπως δώρα, επιδόματα, άδειες κλπ.
Ευελιξία… για της επιχειρήσεις
Αυτός είναι και ο πολυπόθητος ψηφιακός μετασχηματισμός που ονειρεύεται ο ΣΕΒ αφού οι επιχειρήσεις αξιοποιώντας την τεχνολογική πρόοδο θα μπορούν να λειτουργούν με ένα μικρό αριθμό μόνιμων υπαλλήλων και θα έχουν τα μέσα να καλύπτουν τις ανάγκες τους με εξωτερικούς υπαλλήλους, για όσο και όποτε τους χρειάζονται. Απαλλαγμένες από μεγάλα πάγια έξοδα και λειτουργικά κόστη τα οποία πέφτουν στις πλάτες των εργαζομένων. Η ανάγκη για ξεχωριστό χώρο μέσα στο σπίτι, για υψηλής ταχύτητας και ποιότητας ίντερνετ και τηλεφωνίας, (ώστε να μπορούν να καλύψουν όλη την οικογένεια), ο κατάλληλος ηλεκτρονικός και άλλος εξοπλισμός αποτελούν μερικά από αυτά.
Ένα ακόμα μεγάλο χτύπημα στο συνδικαλισμό
Η τηλεργασία θα αποτελέσει ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το ήδη απονευρωμένο συνδικαλιστικό κίνημα. Οι συλλογικές διεκδικήσεις, ακόμα και μέσα στην ίδια επιχείρηση με εργαζόμενους που δεν συναντιούνται ποτέ, και με πλήρως εξατομικευμένους όρους εργασίας, θα γίνουν πιο δύσκολες. Σε ένα καθεστώς εντελώς απρόσωπο που ο εργαζόμενος δεν γνωρίζει το συνάδελφό του και δεν έχει τη δυνατότητα να συζητήσει τα προβλήματα της δουλειάς μαζί του, ευνοούνται ο ατομικός δρόμος και οι ανταγωνισμοί. Εξάλλου με το υποχρεωτικό μέτρο της τηλεργασίας (λόγω πανδημίας) δεν εκλείπουν και τα φαινόμενα μέσα στην ίδια επιχείρηση να δημιουργούνται εργαζόμενοι δύο ταχυτήτων. Αυτοί που μπορούν να εργαστούν από το σπίτι και αυτοί που δεν μπορούν. Είναι έτσι πολύ εύκολο για τους εργοδότες να αναπτύξουν εχθρικό κλίμα ανάμεσά τους και να στρέψουν την μία ομάδα απέναντι στην άλλη, δημιουργώντας ανταγωνισμούς και περαιτέρω πιέσεις.
Όσο και αν φαίνεται δεδομένο σε πολλούς εργαζόμενους ότι αυτό θα είναι το εργασιακό τους μέλλον, πρέπει να παλέψουμε να μην καθιερωθεί, ιδιαίτερα, μετά την λήξη της πανδημίας. Να μη μετατραπεί σε μόνιμο «μέτρο». Η προσπάθεια της κυβέρνησης και των εργοδοτών να βάλουν δήθεν νομικό πλαίσιο και κανόνες στην τηλεργασία, δεν θα αλλάξει την ουσία της, όπως και δεν την έχει αλλάξει και σε άλλες χώρες που είναι από χρόνια διαδεδομένη σαν μορφή εργασίας. Δεν θα προστατέψει το ωράριο, τις συνθήκες εργασίας και τις κατακτήσεις των εργαζομένων. Θα τις επιδεινώσει.
Οι εργοδότες σε πανικό – Αγοράζουν λογισμικό για να παρακολουθούν τους απομακρυσμένους εργαζομένους τους
Είναι ο τίτλος άρθρου του Bloomberg που παρουσιάζει την «ορμητική» αύξηση της ζήτησης λογισμικού παρακολούθησης της δραστηριότητας των τηλε-εργαζομένων. Εφαρμογές όπως το “Interguard”, ή το “Hubstaff” με μικρό κόστος δίνουν απεριόριστες δυνατότητες παρακολούθησης των εργαζομένων. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο εργοδότης μπορεί να λάβει ειδοποίηση όταν ο εργαζόμενος αποθηκεύσει εμπιστευτικό υλικό ή κομμάτια της δουλειάς σε συνδυασμό με την εκτύπωση του βιογραφικού του, σημάδια που δείχνουν ότι πρόκειται να παραιτηθεί. Η παρακολούθηση των μηνυμάτων και της δραστηριότητας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θεωρείται δεδομένη δυνατότητα, ενώ κάποια από αυτά διαθέτουν και σύστημα γεωεντοπισμού που χρονομετρά αυτόματα την εργασία του εργαζομένου με βάση την τοποθεσία του, καταγράφοντας το στίγμα του και δίνοντας αναλυτικές αναφορές για τις κινήσεις του κάθε εργαζομένου.
Εικόνα: Ειδική θεματική έρευνα διεξήγαγε η ΓΣΕΕ για την τηλεργασία. Στα αποτελέσματα που δημοσιοποίησε αποτυπώνεται η αρνητική αξιολόγηση των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα για την τηλεργασία και τις επιπτώσεις της.
Λεωνίδας Σ.
