Το 2021, ένας σκοτεινός χρόνος γεμάτος πυκνές και κρίσιμες εξελίξεις σε διεθνές, περιφερειακό και εγχώριο επίπεδο έκλεισε, παραχωρώντας τη θέση του στο 2022. Τα δεδομένα που άφησε και οι προοπτικές που διαμορφώνονται προδιαθέτουν για μια δυσοίωνη συνέχεια. Η ενεργή πανδημία, οι δυσμενείς οικονομικές εξελίξεις, η σφοδρή ενεργειακή κρίση, οι πόλεμοι και οι επεμβάσεις των ισχυρών, οι φυσικές καταστροφές και η περιβαλλοντική κρίση, μέσα σε ένα ρευστό πλανητικό γεωπολιτικό περιβάλλον, όπου οι αβεβαιότητες και ο σκληρός ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός δεσπόζουν -με κρίσιμες γεωπολιτικές ανακατατάξεις να βρίσκονται σε εξέλιξη-, αφήνουν ένα δραματικό αποτύπωμα στη ζωή και τα δικαιώματα των λαών όλου του κόσμου. Και του δικού μας λαού. Και όπως ιστορικά έχει αποδειχθεί, τα σκοτάδια μόνο οι αγώνες των λαών μπορούν να τα διαλύσουν. Μόνο αυτοί μπορούν να κρατούν την ελπίδα ζωντανή. Μόνον αυτοί μπορούν να φωτίσουν το δρόμο και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να γυρίσει ο τροχός της Ιστορίας. Τα διάσπαρτα αγωνιστικά σκιρτήματα και οι μεγάλοι λαϊκοί και εργατικοί αγώνες, που αναπτύχθηκαν το 2021 σε όλο τον κόσμο, το επιβεβαιώνουν.
Φτωχοποιούν και εξαθλιώνουν πλατιά λαϊκά στρώματα
Το 2022 βρήκε τη μεγάλη πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας εξουθενωμένη, σε συνθήκες γενικευμένης ανασφάλειας και δραματικής υποβάθμισης των όρων και των συνθηκών ζωής και εργασίας. Μετά από έντεκα χρόνια σκληρής μνημονιακής επίθεσης, μετά από δύο χρόνια τραγικών συνεπειών από την εγκληματική διαχείριση της πανδημίας -με κοντά 21.000 θανάτους μέχρι στιγμής και την επιβολή ενός ζοφερού οικονομικού και κοινωνικού τοπίου-, μετά από ένα καλοκαίρι ανυπολόγιστης περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονομικής καταστροφής από τις πυρκαγιές, μετά από ένα διετές κύμα βίαιων αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων -δραστικής καρατόμησης εργατοσυνδικαλιστικών κατακτήσεων και κατάργησης θεμελιωδών δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών-, ο ελληνικός λαός βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα κλιμακούμενο κύμα εξωφρενικών ανατιμήσεων στην ενέργεια (ρεύμα, φυσικό αέριο) και σε είδη πρώτης ανάγκης που πλήττουν ευθέως τα πλατιά εργατολαϊκά στρώματα, δίνοντας τη χαριστική βολή στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Οι ένοχοι είναι γνωστοί. Η ελληνική οικονομική ολιγαρχία, οι εκάστοτε κυβερνήσεις της (της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ βεβαίως συμπεριλαμβανόμενης) και όλοι οι θεσμικοί στυλοβάτες της.
Πάνω από το ένα τρίτο της ελληνικής κοινωνίας ζει σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, τη στιγμή που τα προνόμια και τα κέρδη της πλουτοκρατίας απογειώνονται. Η κυβέρνηση ΝΔ μοιράζει κάποια ψίχουλα στα εργατολαϊκά στρώματα και στηρίζει κραυγαλέα την οικονομική ολιγαρχία. Τα διάφορα χρηματοδοτικά εργαλεία και οι περίφημοι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, για τα οποία πανηγυρίζουν οι κυβερνώντες, κατευθύνονται στο μεγάλο κεφάλαιο, που ετοιμάζεται για το νέο μεγάλο φαγοπότι. Στο λαό θα έρθει -όπως πάντα- ο λογαριασμός. Με ένταση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και νέες φοροεπιδρομές στο εισόδημά του, ώστε να αντλούνται τα έσοδα για την αποπληρωμή των δανείων και να εξυπηρετείται το συνεχώς αυξανόμενο δημόσιο χρέος.
Η «ανάπτυξη» για την οποία θριαμβολογεί, ασταμάτητα, ο πρωθυπουργός δεν σημαίνει «ευημερία για όλους», όπως παραπλανητικά ισχυρίζεται. Και η «απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων» της κοινωνίας, την οποία συνεχώς επικαλείται, είναι η ενισχυόμενη ασυδοσία και κερδοσκοπία της πλουτοκρατίας, και μόνο. Ο πλούτος που δημιουργείται δεν διαχέεται στην κοινωνία, στους πολλούς, στους «κάτω», όπως διατείνεται η νεοφιλελεύθερη ρητορική. Αντίθετα, συσσωρεύεται προκλητικά στους ολίγους, στους «πάνω». Οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνονται και οι ταξικές αντιθέσεις οξύνονται. Οι λίγοι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και η ακραία φτώχεια και εξαθλίωση θεριεύουν και επεκτείνονται ραγδαία σε πλατιά εργατολαϊκά στρώματα. Τα λαϊκά εισοδήματα καταρρέουν. Τα χρέη πνίγουν τα λαϊκά στρώματα. Μικρές επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες βάζουν λουκέτο. Η ανεργία γιγαντώνεται. Αυτή είναι η πραγματικότητα της νεοφιλελεύθερης «ανάπτυξης για όλους τους Έλληνες», που διατυμπανίζει ο Κυρ. Μητσοτάκης. Μια σκληρή ταξική πολιτική φτωχοποίησης και εξαθλίωσης πλατιών λαϊκών στρωμάτων.
Η παραπλανητική εικόνα, που προβάλλεται από τους κυβερνητικούς παράγοντες, είναι η απόλυτη αντιστροφή της πραγματικότητας. Έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με όσα ήδη βιώνουν τα εργατολαϊκά στρώματα και αποτελεί εξωφρενικό εμπαιγμό για όσα θα ακολουθήσουν. Οι δε κυβερνητικοί ισχυρισμοί πως η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας και οι διαρκείς ανατιμήσεις στα βασικά αγαθά και είδη πρώτης ανάγκης είναι «παροδικό φαινόμενο» καταρρέουν μπροστά στην αδυσώπητη πραγματικότητα. Ούτε οι αστοί οικονομολόγοι και οι οικονομικοί θεσμοί του παγκόσμιου καπιταλισμού που διαθέτουν κάποια αξιοπιστία τούς συμμερίζονται.
Πρόκειται για οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και φαινόμενα που δεν αφορούν τη χώρα μας μόνο, ή κάποιες χώρες. Επικρατούν συντριπτικά σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η ενεργειακή κρίση -αποτέλεσμα ευρύτερων ιμπεριαλιστικών ανακατατάξεων, εκβιασμών και συγκρούσεων- εξελίσσεται ατιθάσευτη και όλα δείχνουν πως θα έχει διάρκεια. Οι δε «έκτακτες συνθήκες» της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης, που αποτέλεσαν εργαλείο και άλλοθι για την εκτίναξη της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, ήρθαν για να μείνουν. Με την πανδημία, καταγράφηκε, σε παγκόσμιο επίπεδο, η μεγαλύτερη εκτίναξη του πλούτου των δισεκατομμυριούχων, ενώ ακόμα 97 εκατομμύρια άνθρωποι προστέθηκαν στους πολύ φτωχούς του πλανήτη! Ο καπιταλισμός έχει περάσει ανεπίστρεπτα στην παρακμιακή του φάση και δείχνει το εκμεταλλευτικό του πρόσωπο στην πιο άγρια μορφή παγκοσμίως.
Η λαϊκή αμφισβήτηση και αποδοκιμασία εξαπλώνονται
Σε αυτές τις διεθνείς και εσωτερικές συνθήκες, το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα στη χώρα μας αλλάζει. Η εξελισσόμενη υγειονομική, οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση είχαν καταλυτική επίδραση στον ελληνικό λαό, αφυπνίζοντας συνειδήσεις, ιδιαίτερα από το καλοκαίρι και μετά. Η επιφυλακτική υποστήριξη και ανοχή στην κυβέρνηση ΝΔ, που εκδηλώθηκε την πρώτη -ιδιαίτερα- φάση της πανδημίας, δίνουν τη θέση τους σε μια διάχυτη δυσαρέσκεια και αποδοκιμασία. Η δυσφορία και η οργή διαπερνούν, πλέον, το σώμα της ελληνικής κοινωνίας. Ένα υπόκωφο ογκούμενο ρεύμα αμφισβήτησης και εναντίωσης στην κυβερνητική πολιτική δένεται με τις μειοψηφικές ακόμη, αλλά αποφασιστικές, εστίες αντίστασης και αγώνα. Την περασμένη χρονιά, οι δεκάδες συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις της φοιτητικής νεολαίας, των υγειονομικών, των εκπαιδευτικών, οι κινητοποιήσεις υπεράσπισης των δημοκρατικών και εργασιακών δικαιωμάτων σε όλη την Ελλάδα, στο κέντρο των πόλεων αλλά και σε δεκάδες γειτονιές, κόντρα στις αντιδραστικές και αντεργατικές μεταρρυθμίσεις, στις κυβερνητικές απαγορεύσεις, τον αυταρχισμό και την εκτεταμένη και άγρια καταστολή, έστειλαν αισιόδοξα μηνύματα. Και οι πρώτες νίκες των εργαζομένων είναι γεγονός (e-food, COSCO, εκπαιδευτικοί). Το αήττητο της κυβερνητικής και εργοδοτικής πυγμής δέχθηκε πλήγμα.
Πρόκειται για αναπότρεπτες κοινωνικές διεργασίες και εξελίξεις που θα ενταθούν την επόμενη περίοδο, όταν οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της κυβερνητικής πολιτικής που ασκήθηκε στα δύο ιδιαίτερα χρόνια της πανδημίας θα ξεσπάσουν με ακόμα πιο έντονο τρόπο. Η ανησυχία πως μπορεί να προσλάβουν μορφή και διαστάσεις επικίνδυνες για τα συμφέροντά τους ζώνει την κυβέρνηση ΝΔ και το αστικό πολιτικό σύστημα στο σύνολό του.
Η σχετική πολιτική σταθερότητα που επιτεύχθηκε με την άνετη επικράτηση της ΝΔ στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές το 2019, μετά την πρωτοφανή κρίση και αστάθεια του αστικού πολιτικού συστήματος κατά τα μνημονιακά χρόνια, μπαίνει πλέον σε δοκιμασία. Η μέχρι τώρα αδιαμφισβήτητη κυριαρχία της ΝΔ στην πολιτική ζωή της χώρας παρουσιάζει ρωγμές και το πολιτικό κεφάλαιο του Κυρ. Μητσοτάκη συρρικνώνεται, παρά την προκλητική στήριξη που έχουν λάβει οι κυβερνώντες από όλους τους μοχλούς εξουσίας και τα πλήρως ελεγχόμενα ΜΜΕ, κατά την περίοδο αυτή.
Το κυβερνητικό αφήγημα αποσαθρώνεται, ο «αέρας» της κυρίαρχης δύναμης στο αστικό πολιτικό σύστημα περιορίζεται. Ακόμη και στα δικά τους δημοσιευμένα δημοσκοπικά ευρήματα, που υφίστανται τις συνήθεις «επεξεργασίες», αναγκάζονται να αποτυπώσουν πως η λαϊκή αμφισβήτηση και αποδοκιμασία εξαπλώνονται. Παράλληλα, μια σχετική αποστασιοποίηση από τα κυβερνητικά πεπραγμένα παρατηρείται ακόμη και στα μέχρι πρότινος στρατευμένα, μονοφωνικά ΜΜΕ.
Τα αστικά και ιμπεριαλιστικά κέντρα εξουσίας, μπροστά στις τάσεις νέας πολιτικής αποσταθεροποίησης, παράλληλα με τις συνεχείς παραινέσεις για εξασφάλιση συνθηκών πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης, πυκνώνουν τις διεργασίες για εναλλακτικές εκδοχές διακυβέρνησης που θα εγγυώνται κυβερνητική σταθερότητα. Και βεβαίως, ανοίγει και η συζήτηση για τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές, το χρόνο διεξαγωγής τους και τα πιθανά σενάρια από τα ενδεχόμενα αποτελέσματα.
Στο πλαίσιο αυτό, τοποθετείται η μεγάλη προβολή και ανοιχτή ενίσχυση του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ και του νέου αρχηγού του, Ν. Ανδρουλάκη, από τα ΜΜΕ και η κατευθυνόμενη δημοσκοπική εκτίναξή τους. Η εντεινόμενη πολιτική φθορά της κυβέρνησης ΝΔ σε συνδυασμό με την αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να δημιουργήσει εκλογικό ρεύμα και να προβληθεί σαν πειστική εναλλακτική εκδοχή κυβερνητικής εξουσίας, δυόμισι χρόνια μετά την εκλογική του ήττα, σπρώχνουν τμήματα των κέντρων εξουσίας σε αναζήτηση αξιόπιστων, για τα συμφέροντά τους, συμπληρωματικών δυνάμεων. Και διαμορφώνουν ευνοϊκό υπόβαθρο για μια ελεγχόμενη αναστύλωση ενός πολιτικού χώρου, άλλοτε κραταιού, που εισέπραξε τη μεγάλη λαϊκή αποδοκιμασία και κινήθηκε, όλα τα τελευταία χρόνια, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, επιχειρώντας να εκτονώσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια από τη ΝΔ και το ΣΥΡΙΖΑ και να την κατευθύνουν σε έναν ανώδυνο υποδοχέα.
