Η «Μαύρη Παρασκευή» («Black Friday») ονομάζεται η τέταρτη Παρασκευή του Νοέμβρη, η οποία για κάποιες χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Μεξικό, η Ρουμανία και η Γαλλία, χαρακτηρίζεται ως η «σημαντικότερη μέρα του χρόνου για το εμπόριο». Κατά τη διάρκειά της πολλά καταστήματα κάνουν μεγάλες εκπτώσεις σε συγκεκριμένα στοκ προϊόντων· στη μητρόπολη του καπιταλισμού, στις ΗΠΑ, για αρκετά χρόνια έχει παρατηρηθεί ως η μέρα που σημειώνεται ο μεγαλύτερος εμπορικός τζίρος.
Το πώς βγήκε το όνομα «Μαύρη Παρασκευή» δεν είναι βέβαιο. Εικάζεται ότι προέρχεται από την κίνηση που σημειώνεται στο δρόμο, η οποία είναι τέτοια ώστε να δημιουργεί πονοκέφαλο σε επαγγελματίες οδηγούς και τροχαία, αν και μια άλλη εκδοχή λέει ότι την αποκαλούν έτσι οι εργαζόμενοι, καθώς λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης ημέρας δουλεύουν ιδιαίτερα σκληρά και με υπερωρίες.
Το βέβαιο είναι ότι το όνομα είναι ιδιαίτερα εύστοχο, αν σκεφτεί κανείς τις εικόνες από τις κανονικές επιδρομές που πραγματοποιούνται με το άνοιγμα των καταστημάτων από φρενιασμένους καταναλωτές που τρέχουν να προλάβουν το στοκ των προσφορών, πελάτες να τραβάνε ο ένας από τα χέρια του άλλου προϊόντα τα οποία διατίθενται σε εξευτελίστηκες τιμές, με την ελπίδα να είναι οι ίδιοι οι τυχεροί που θα τα αγοράσουν, το ποδοπάτημα που επικρατεί.
Δεν έχουν λείψει μάλιστα περιστατικά που μπορούν να χαρακτηριστούν, χωρίς καμία δόση υπερβολής, πραγματικά βάρβαρα. Πέρα από μικροτραυματισμούς, έχουν υπάρξει φορές που υπάλληλοι και πελάτες έχουν υποστεί σοβαρούς τραυματισμούς από ποδοπάτημα, με μια ηλικιωμένη γυναίκα να καταλήγει στο νοσοκομείο το 2006 και έναν εργαζόμενο να ποδοπατείται μέχρι θανάτου το 2008. Έχουν καταγραφεί περιστατικά επιθέσεων μεταξύ πελατών, δυο άνθρωποι πυροβολήθηκαν(!) το 2008, ενώ το 2011 μια γυναίκα στην Καλιφόρνια χρησιμοποιούσε σπρέι πιπεριού ενάντια σε άλλους πελάτες.
Την ίδια ώρα που ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη πεθαίνει από την πείνα, με κύρια αιτία την καταλήστευσή του από τον Ιμπεριαλισμό, στην κραταιά εσπερία της αφθονίας και του υπερκαταναλωτισμού οι άνθρωποι αποκτηνώνονται για να αποκτήσουν το ένα ή το άλλο αγαθό σε τιμή ευκαιρίας. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια πάει περίπατο για ένα κινητό, μια μπλούζα, έναν ατμομάγειρα. Ο συνάνθρωπος, ο διπλανός, γίνεται ο εχθρός, ο ανταγωνιστής που θα σπρώξεις, θα χτυπήσεις, θα τραβήξεις το αντικείμενο του πόθου σου απ’ τα χέρια του. Αν η μοίρα τον φέρει μπροστά σου να τον ποδοπατήσεις, δεν θα σταθείς μια στιγμή να τον βοηθήσεις γιατί ο ευτελής σου στόχος, που σε έφερε να περιμένεις με χιλιάδες άλλους σε μια ουρά έξω από μια κλειστή πόρτα από τα άγρια μεσάνυχτα, φαντάζει πιο σημαντικός από την ακεραιότητα ή και τη ζωή του άλλου.
Αν σκεφτεί κανείς τη θέση που έχουν τα εμπορεύματα στη ζωή μας σε αυτό το σύστημα, μπορεί να καταλάβει εν μέρει πώς γίνεται σε μια πολιτισμένη, υποτίθεται, κοινωνία να παρουσιάζονται τέτοια φαινόμενα. Τα πάντα έχουν μετατραπεί σε εμπορεύματα. Καλύπτουμε σχεδόν κάθε ανάγκη μας αγοράζοντας. Αυτό δεν ισχύει μόνο για υλικά αντικείμενα, αλλά επεκτείνεται σε υπηρεσίες, στον ίδιο τον πολιτισμό ακόμα. Η ίδια η τέχνη είναι τόσο ευρέως εμπορευματοποιημένη που από έκφραση πολιτισμού συχνά μετατρέπεται σε απλό προϊόν μαζικής κατανάλωσης, αλλά και μέσα από αυτήν αναπαράγεται η κουλτούρα του καταναλωτισμού.
Την Μαύρη Παρασκευή ο άκρατος καταναλωτισμός έχει την τιμητική του. Μαζί του εορτάζουν και οι ψευδείς ανάγκες, και οι αξίες ενός συστήματος που ήδη έχει αρχίσει να ξεθωριάζει, να παλιώνει, που στην πραγματικότητα βλέπει την άλλοτε φρέσκια και ευπώλητη μπογιά του σήμερα να ξεφτίζει.
Χρυσάνθη Κ.
