Στην πραγματικότητα οι τελευταίες προτάσεις του υπουργείου Παιδείας δεν μας εκπλήσσουν. Βρίσκονται μέσα «στο πνεύμα» της αποδέσμευσης της πολιτείας από κάθε υποχρέωσή της να στηρίζει (κατά πρώτον, οικονομικά) τη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Ούτε και η χρονική στιγμή κατά την οποία το νομοσχέδιο εισάγεται προς ψήφιση μάς προκαλεί εντύπωση. Εδώ και πολλά χρόνια, μεγάλη σειρά αντιεκπαιδευτικών νομοσχεδίων έχει μετατραπεί σε νόμους, μέσα στο κατακαλόκαιρο. Εξάλλου, μέχρι πριν λίγες ημέρες η κυβέρνηση ήταν απασχολημένη υπερψηφίζοντας μεσοπρόθεσμα σχέδια και σχετικούς εφαρμοστικούς νόμους.
Δεν μας εντυπωσιάζει πλέον ούτε το γεγονός ότι μια σειρά από άρθρα του νομοσχεδίου έχουν καταφανώς αντισυνταγματικό χαρακτήρα. Μα μήπως και η ίδια η ψήφιση του Μνημονίου δεν υπήρξε αντισυνταγματική;
Η Διαμαντοπούλου, εκμεταλλευόμενη τη θερινή ραστώνη, και την απουσία φοιτητών από τους μαζικούς τους χώρους, αισιοδοξεί ότι θα μπορέσει να μετατρέψει τις εκτρωματικές τις προτάσεις σε νόμο: Σχεδιάζει να βάλει λουκέτο σε μεγάλο αριθμό σχολών (έτσι νοεί η κυβέρνηση την «εξοικονόμηση πόρων»), να κατατμήσει τη διάρκεια σπουδών, και να κατακερματίσει τη συνοχή των γνωστικών αντικειμένων (για να κάνει τους ίδιους τους φοιτητές και τους σπουδαστές «υπόλογους», αν δεν μπορούν να συγκεντρώσουν τις πιστωτικές μονάδες που θα απαιτούνται για μια θέση εργασίας), να φέρει τα πανεπιστήμια πιο κοντά στο μοντέλο μιας ιδιωτικής επιχείρησης (σύμφωνα πάντα με τους φιλελεύθερους οικονομικούς της σχεδιασμούς, και για να αποδεσμευτεί από κάθε υποχρέωση ενίσχυσης τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων).
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει πτυχή του Δημόσιου και Δωρεάν χαρακτήρα του πανεπιστημίου, που να μη βάλλεται από το νομοσχέδιο: Αν περάσουν οι αλλαγές, το ΤΕΙ και το ΑΕΙ του επόμενου ακαδημαϊκού έτους θα έχουν κάνει ένα μεγάλο ιστορικό βήμα, προς τα πίσω.
Μια μικρή μόνο υποσημείωση: ούτε τα προσχέδια νόμων που είδαμε όλο το προηγούμενο έτος από τη Διαμαντοπούλου, ούτε και το τωρινό αντιεκπαιδευτικό πακέτο κάνουν λόγο για το «πανεπιστημιακό άσυλο». Γίνεται απλώς μονολεκτική αναφορά στην υπεράσπιση «ακαδημαϊκών ελευθεριών». Ας μην είμαστε εμείς εκείνοι που θα ερμηνεύσουμε ότι «εφόσον δεν γίνεται αναφορά στο Άσυλο, το Άσυλο καταργείται». Ας είμαστε εκείνοι που θα πούμε ότι «εφόσον δεν γίνεται αναφορά στο Άσυλο, ο θεσμός ισχύει, πρέπει να ισχύει, και θα αγωνιστούμε για να συνεχίσει να ισχύει». Ας μη βγάλουμε τα μάτια μας μόνοι μας.
Οι προωθούμενες αντιεκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει να θεαθούν αποκομμένες από το γενικό πισωγύρισμα της ελληνικής κοινωνίας και την απώλεια κατακτήσεων δεκαετιών, δεν πρέπει να ερμηνευτούν ανεξάρτητα από τις επιταγές των ευρωπαίων «εταίρων» μας και του ΔΝΤ για τη διαμόρφωση πανεπιστημίων που θα χτίζονται και θα λειτουργούν σύμφωνα με το φιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο, δεν πρέπει να εξεταστούν ξεχωριστά από τα μεγάλα νομοθετικά δώρα που έχουν προηγηθεί προς τα κολέγια, τα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων και την ιδιωτική μεταδευτεροβάθμια παρ-εκπαίδευση. Χρέος της αριστεράς, και όλων των προοδευτικών φωνών που αντιλαμβάνονται το επερχόμενο αντιεκπαιδευτικό πλήγμα, είναι άμεσα να ενημερώσουν τα ευρύτερα, κατά το δυνατόν, τμήματα της ελληνικής κοινωνίας για την ουσία των «μεταρρυθμίσεων» και να εργαστούν για την αγωνιστική απάντηση στο χτύπημα αυτό. Οι επικλήσεις σε δικαστικούς αγώνες (για να βγουν τα νομοσχέδια αντισυνταγματικά), και οι παραπομπές σε αγώνες που έρχονται στο μέλλον -αρχής γενομένης από Σεπτέμβρη-, (αλλά δεν μπορούν να εκδηλωθούν σήμερα), όσο εκπέμπουν ένα στίγμα αντίστασης, άλλο τόσο καλλιεργούν ένα πνεύμα ηττοπάθειας. Η κυβέρνηση όμως γνωρίζει καλά ότι η εκπαιδευτική κοινότητα, και πρωτίστως το φοιτητικό και σπουδαστικό κίνημα, είναι αυτή τη στιγμή ένας κοιμώμενος γίγαντας. Τον γίγαντα αυτόν φρόντισαν οι ίδιοι, σοφά πράττοντας, να μη τον ξυπνήσουν στο μέσον του ακαδημαϊκού έτους. Στοίχημα της αριστεράς και του προοδευτικού κόσμου πρέπει να γίνει η αφύπνιση του φοιτητικού και σπουδαστικού κινήματος, σε πείσμα της «θερινής ύπνωσης» στην οποία φαίνεται να επενδύει η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας και η κυβέρνηση.
Η ευθεία επίθεση, σε άρθρα
Όλο το σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας, Δια βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, αποτελεί μία ευθεία επίθεση στον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Από τις 110 σελίδες τού κειμένου, σταχυολογούμε ενδεικτικά μερικές από τις «μεταρρυθμιστικές» προτάσεις.
Άρθρο 7, 6.
«Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών και Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου του οικείου ιδρύματος και της ΑΔΙΠ, μπορούν να συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται, αλλάζουν έδρα και καταργούνται Α.Ε.Ι., καθώς επίσης και να ιδρύονται, συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται, αλλάζουν έδρα και καταργούνται σχολές..»
(Μια από τις κύριες μέριμνες του νομοσχεδίου είναι να προλειάνει το έδαφος για την επερχόμενη δραστικότερη δυνατή περικοπή εξόδων για κάποια ΑΕΙ, δηλαδή για την πλήρη κατάργησή τους. Πίσω από τις περισπούδαστες εκπαιδευτικές προτάσεις τής Διαμαντοπούλου, και τη διατύπωση του οράματός της για την τριτοβάθμια παιδεία του μέλλοντος, θα εντοπίσει κανείς πολύ εύκολα την απουσία ..ρευστού από την πλευρά της πολιτείας. Η υπουργός, με το νομοσχέδιο αυτό, απλά επιχειρεί να παρουσιάσει την ανάγκη του κράτους ως φιλοτιμία.)
7, 11.
«Είναι δυνατό να ιδρύονται παραρτήματα των Α.Ε.Ι σε άλλες χώρες σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που ιδρύεται μια σχολή σε ελληνικό ίδρυμα και τη διαδικασία που ισχύει για την ίδρυση στην άλλη χώρα..»
(Πρόκειται, ασφαλώς, για τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ανέκδοτο ή, ίσως, για νομοθετική απόδοση τού απύθμενου θράσους του υπουργείου Παιδείας. Την ώρα που το κράτος δεν είναι σε θέση -ή σε διάθεση- να πληρώσει ούτε το ρεύμα στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της επικράτειας, δηλώνει ότι θα φτιάξει πανεπιστήμια στο εξωτερικό! Φυσικά, πίσω από όλα αυτά, λανθάνει η πρόθεση της Διαμαντοπούλου να νομιμοποιήσει, και ηθικά πλέον, τη λειτουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα.)
33, 2.
«Ο φοιτητής εγγράφεται στη σχολή στην αρχή κάθε εξαμήνου σε ημερομηνίες που ορίζονται από την κοσμητεία/διεύθυνση, και δηλώνει τα μαθήματα που επιλέγει. Αν δεν εγγραφεί για δύο συνεχόμενα εξάμηνα, διαγράφεται αυτοδικαίως από τη σχολή. Οι φοιτητές που αποδεδειγμένα εργάζονται [περισσότερο από 20 ώρες την εβδομάδα] δύνανται να εγγράφονται ως φοιτητές μερικής φοίτησης, μετά από αίτησή τους που εγκρίνεται από την κοσμητεία/διεύθυνση της σχολής.»
(Το άρθρο προβλέπει πρακτικά την ύπαρξη φοιτητών δύο ταχυτήτων. Αν κάποιος φοιτητής χάσει τις εγγραφές ενός έτους, διαγράφεται αυτομάτως. Στην Ελλάδα της εργασιακής αστάθειας και της μαύρης, ανασφάλιστης εργασίας, εκείνος ο φοιτητής που θα μπορέσει να προσκομίσει σχετική βεβαίωση ενσήμων(;), κερδίζει το δικαίωμα να μη διαγραφεί, και να ενταχθεί στην κατηγορία των «φοιτητών μερικής φοίτησης». Δεν διευκρινίζεται περισσότερο η διάκριση ανάμεσα στις δύο κατηγορίες. Το βέβαιο είναι ότι το υπουργείο Παιδείας θέλει να «ξεμπερδεύει» με τους εργαζόμενους φοιτητές, και με εκείνους που καθυστερούν στις σπουδές τους. Το νομοσχέδιο εδώ γίνεται ακόμα βαθύτερα ταξικό.)
33, 3 και 6.
«3. Κάθε εξάμηνο περιλαμβάνει τουλάχιστον δεκατρείς πλήρεις εβδομάδες για διδασκαλία και τον απολύτως αναγκαίο αριθμό εβδομάδων για εξετάσεις.
6. Αν για οποιονδήποτε λόγο ο αριθμός των ωρών διδασκαλίας που πραγματοποιήθηκαν σε ένα μάθημα είναι μικρότερος από τα τέσσερα πέμπτα (4/5) του προβλεπόμενου στο Πρόγραμμα Σπουδών για τις εργάσιμες ημέρες του αντίστοιχου εξάμηνου, το μάθημα θεωρείται ότι δεν διδάχθηκε και δεν εξετάζεται, τυχόν εξέτασή του είναι άκυρη και ο βαθμός δεν υπολογίζεται για τη λήψη του πτυχίου.»
(Η Διαμαντοπούλου εδώ φιλοδοξεί να επιφέρει πλήγμα στις κινητοποιήσεις των φοιτητών, ενώ παράλληλα καλλιεργεί «αυτοματισμούς» ανάμεσα σε φοιτητές που θέλουν να αγωνιστούν και σε φοιτητές που φοβούνται για την απώλεια του μαθήματός τους.)
33, 12.
«Για τη λήψη του πτυχίου πρώτου κύκλου απαιτείται η επιτυχής ολοκλήρωση μαθημάτων μίας τουλάχιστον ξένης γλώσσας ή η αποδεδειγμένη γνώση της. Οι ξένες γλώσσες που απαιτούνται, ο αριθμός των μαθημάτων, το επίπεδο εκμάθησής τους και ο τρόπος απόδειξης της γνώσης της ξένης γλώσσας ή των γλωσσών ορίζονται στον Οργανισμό του ιδρύματος.»
(Θεσμοθετείται για πρώτη φορά η υποχρέωση γνώσης ξένης γλώσσας, ως αναγκαία προϋπόθεση για τη λήψη πτυχίου. Ένας ακόμη ταξικός φραγμός. Εκείνοι που είχαν τα χρήματα να διδαχθούν ιδιωτικώς μία ξένη γλώσσα, προκρίνονται άμεσα.)
33, 10 γ.
«Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ορίζεται το ύψος της οικονομικής συμμετοχής των αλλοδαπών φοιτητών που προέρχονται από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη φοίτησή τους σε όλα τα εξάμηνα σπουδών.»
(Από τα πρώτα κιόλας κείμενα της Διαμαντοπούλου για τις σχεδιαζόμενες αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, είχε διαφανεί η πρόθεση της κυβέρνησης για εισαγωγή διδάκτρων στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Κερκόπορτα για την άλωση του δωρεάν χαρακτήρα του ελληνικού πανεπιστημίου, με υπόνοια ρατσιστικής αντίληψης, η επιβολή διδάκτρων στους αλλοδαπούς φοιτητές.)
37, 2.
«Από το ακαδημαϊκό έτος 2014-15 παύει η διανομή των διδακτικών συγγραμμάτων στους φοιτητές με δαπάνες του Δημοσίου και θεσπίζεται η υποχρέωση ανάρτησης στο διαδίκτυο της αναλυτικής ύλης των παραδόσεων/σημειώσεων των μαθημάτων που διδάσκουν οι καθηγητές όλων των βαθμίδων.»
(Αντί για δωρεάν βιβλία, ιστοσελίδες με την ύλη των μαθημάτων.)
37, 5.
«..καθορίζονται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία της δωρεάν προμήθειας από τους φοιτητές αριθμού συγγραμμάτων ίσου με τον αριθμό των υποχρεωτικών και επιλεγόμενων μαθημάτων που απαιτούνται για τη λήψη του πτυχίου από τον κατάλογο διδακτικών συγγραμμάτων..»
(Μέχρι το ακαδημαϊκό έτος 2014-15, οπότε και παύει οριστικά η χορήγηση δωρεάν βιβλίων στους φοιτητές, προβλέπεται η χορήγηση ενός συγγράμματος ανά μάθημα, ανεξάρτητα από το επίπεδο δυσκολίας ή την έκταση του διδασκόμενου αντικειμένου.)
47.
«Εθνικό πλαίσιο προσόντων ανώτατης εκπαίδευσης.
Στην παράγραφο 4 του άρθρου 16 του νόμου 3879/2010 προστίθεται περίπτωση δ’ ως εξής: “δ) οι όροι διαμόρφωσης και εφαρμογής του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων της Ανώτατης Εκπαίδευσης και ιδίως τα θέματα που αφορούν την αντιστοίχηση με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων Δια Βίου Μάθησης καθώς και το Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης.”»
(Με μία φράση, ενεργοποιείται το «Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων». Σύμφωνα με την υπουργό Δια Βίου Μάθησης, το Ε.Π.Π. κατατάσσει στα προσόντα όλα τα πιστοποιημένα πτυχία, τα διπλώματα και τους τίτλους σπουδών που προέρχονται «τόσο από το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα όσο και από μαθησιακές δραστηριότητες που εντάσσονται στη μη τυπική και άτυπη μάθηση». Πριμοδοτούνται, με δυο λόγια, τα πάσης φύσεως καταρτίσεις και σεμινάρια, μέσα και έξω απ’ το πανεπιστήμιο, οι δεντροφυτεύσεις, οι δραστηριότητες στα πλαίσια μιας ΜΗ.Κ.Ο., αρκεί «η άτυπη αυτή μάθηση» να πιστοποιείται με κάποιον «επίσημο» τρόπο. Εδώ ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για «παζάρια» ανάμεσα σε εκείνους που πιστοποιούν την τυπική και άτυπη μάθηση, και σ’ εκείνους που, υποτίθεται, την προσφέρουν. Πεδίο δόξης -και οικονομικής επένδυσης- λαμπρό για τους διοργανωτές διαλέξεων και τους συντονιστές ιδιωτικών σεμιναρίων. Οι φοιτητές μπαίνουν επισήμως στο κυνήγι «πιστωτικών μονάδων», με την ελπίδα κάποιας θέσης στην αγορά εργασίας.)
48.
«Με τον οργανισμό του ιδρύματος ορίζονται (…) η δυνατότητα οργάνωσης και λειτουργίας θερινών εξαμήνων για ταχύρρυθμη διδασκαλία ή συμπλήρωση ύλης εξάμηνου, η δυνατότητα και οι όροι μερικής φοίτησης…»
(Για πρώτη φορά εισάγεται ο θεσμός του «θερινού» εξαμήνου. Χειμερινό, εαρινό και θερινό εξάμηνο συγκροτούν το ..18μηνο ακαδημαϊκό έτος. Κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα ξεχωριστά θα ορίζει και θα διαχειρίζεται τον χρόνο του με τρόπο που θα εμπλέκει τους φοιτητές «μερικής φοίτησης».)
54, 2.
Σε φοιτητές πρώτου και δεύτερου κύκλου σπουδών μπορούν να παρέχονται από τα ιδρύματα στα οποία φοιτούν, ανταποδοτικές υποτροφίες με υποχρέωση, εκ μέρους των φοιτητών, να προσφέρουν εργασία με μερική απασχόληση, μέχρι σαράντα ώρες μηνιαίως σε υπηρεσίες του ιδρύματος.
(Επίταση της εργασιακής εκμετάλλευσης με τη σφραγίδα του νόμου, πλέον και στον χώρο των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.)
55, 1 α.
«Κάθε ίδρυμα με τον οργανισμό συνιστά αυτοτελές γραφείο με την επωνυμία “Συνήγορος του φοιτητή”, με σκοπό τη διαμεσολάβηση μεταξύ φοιτητών και καθηγητών ή διοικητικών υπηρεσιών του ιδρύματος, για την τήρηση της νομιμότητας στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής ελευθερίας, την αντιμετώπιση φαινομένων κακοδιοίκησης και τη διαφύλαξη της εύρυθμης λειτουργίας του ιδρύματος.»
(Οι οίκοι της γνώσης, μετατρέπονται σε οίκους ανταγωνισμού. Τα προβλήματα λύνονται από γραφεία, ενώ τα όργανα των φοιτητών παρακολουθούν ανενεργά.)
56, 3.
«Τα Α.Ε.Ι. μπορούν επίσης να χρηματοδοτούνται από ιδιωτικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού με βάση συμφωνίες..»
(Οι εταιρείες και οι χορηγοί μπαίνουν πλέον ανερυθρίαστα μέσα στις σχολές. Καταστρατηγείται η ανεξαρτησία της γνώσης, ενώ τα προγράμματα σπουδών μοιραία υποχρεώνονται να παρακολουθήσουν τις διαθέσεις των χρηματοδοτών τους.)
58, 1 και 2.
«1. Μεταξύ των πόρων που διαχειρίζονται τα Α.Ε.Ι. περιλαμβάνονται και εκείνοι που προέρχονται από την αξιοποίηση της περιουσίας τους, καθώς και τα κονδύλια που σχετίζονται με την επιστημονική έρευνα, την ανάπτυξη και την επιστημονική μελέτη που χρηματοδοτούνται εν όλω ή εν μέρει από τρίτους.
2. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου του ιδρύματος, είναι δυνατή σε κάθε Α.Ε.Ι. η ίδρυση νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας, με μία μόνο μη μεταβιβάσιμη μετοχή που ανήκει στο οικείο Α.Ε.Ι., για την αξιοποίηση και διαχείριση μέρους ή του συνόλου των πόρων που αναφέρονται στην παράγραφο 1..»
(Τα ίδια τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μετατρέπονται σε επιχειρήσεις που μπορούν να εμπορεύονται την επιστημονική τους έρευνα.)
62, 5.
«Εάν, με ευθύνη του ιδρύματος, δεν καταρτιστεί τετραετές ακαδημαϊκό-αναπτυξιακό πρόγραμμα, αναστέλλεται κάθε κρατική χρηματοδότηση προς το ίδρυμα με εξαίρεση τους πόρους για τη μισθοδοσία όλων των κατηγοριών προσωπικού, για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών και για τη φοιτητική μέριμνα.»
(Νομοθετική διατύπωση ενός οικονομικού εκβιασμού, τον οποίο έχουμε δει εξάλλου να υλοποιείται και στο προηγούμενο ακαδημαϊκό έτος, σε έναν ορισμένο αριθμό σχολών. Όσοι δεν συμμορφωθούν, δεν χρηματοδοτούνται!)
63, 2 α-β-γ.
«α) Ποιότητα και αποτελεσματικότητα εκπαιδευτικής διαδικασίας (αριθμητική σχέση αποφοίτων προς εισερχόμενους φοιτητές, αριθμός Κέντρων Αριστείας στην εκπαίδευση και την οργάνωση της μάθησης, αριθμός φοιτητών σε προγράμματα δια βίου μάθησης, πορεία επαγγελματικής ένταξης των αποφοίτων, κ.λπ.).
β) Ερευνητική αριστεία (αριθμός δημοσιεύσεων ανά καθηγητή, αριθμός ετεροαναφορών ανά καθηγητή, αριθμός ανά καθηγητή απλών συμμετοχών σε διεθνή ανταγωνιστικά προγράμματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αριθμός ανά καθηγητή συμμετοχών με συντονιστικό ρόλο σε ανταγωνιστικά προγράμματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αριθμός μελών του επιστημονικού προσωπικού που επιτυγχάνουν χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, αριθμός Κέντρων Αριστείας στην έρευνα, αριθμός διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού που κατέχει θέσεις στα κεντρικά όργανα διοίκησης διεθνών ακαδημαϊκών ή ερευνητικών οργανισμών ή διεθνών επιστημονικών εταιρειών κ.λπ.).
γ) Διεθνοποίηση (αριθμός αλλοδαπών φοιτητών, αριθμός φοιτητών που προσελκύονται στο ίδρυμα μέσω των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αριθμός φοιτητών που αποστέλλονται στο εξωτερικό μέσω ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αριθμός συμφωνιών συνεργασίας με άλλα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης της Ελλάδας ή του εξωτερικού κ.λπ.)»
(Πρόκειται για παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη χρηματοδότηση ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος. Και, επιτέλους, μάθαμε τι εννοούσε η Διαμαντοπούλου και ο Παπανδρέου με τον όρο «διεθνοποίηση»: όσο περισσότερους αλλοδαπούς φοιτητές (=συνάλλαγμα) θα προσελκύουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τόσο περισσότερο αυτά θα πριμοδοτούνται από το κράτος. Η «ανταποδοτικότητα» είναι βασική προϋπόθεση χρηματοδότησης των ΑΕΙ και ΤΕΙ από την επίσημη πολιτεία.)
71, 4.
«Η Αρχή δύναται να εισηγηθεί στον Υπουργό Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων την ολική ή μερική αναστολή της χρηματοδότησης ενός ιδρύματος αν το ίδρυμα, με δική του υπαιτιότητα, δεν παρέχει το απαιτούμενο υλικό πληροφόρησης και την απαραίτητη τεκμηρίωση.»
(Αναφερόμαστε στην Αρχή Πιστοποίησης της Ποιότητας, η οποία πραγματοποιεί την αξιολόγηση των ΑΕΙ και ΤΕΙ. Αν κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν δεχτεί να υποβληθεί σε αξιολόγηση, ή ενεργήσει με ..μισή καρδιά, κινδυνεύει να μείνει χωρίς κρατική χρηματοδότηση. Ένας ακόμη εκβιασμός προς νομοθετική επικύρωση.)
72, 1.
«Το ανώτατο διοικητικό όργανο της Αρχής είναι το Συμβούλιο. Το Συμβούλιο της Αρχής συγκροτείται από δεκαπέντε μέλη, τα οποία ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Τα μέλη του Συμβουλίου απολαμβάνουν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας.»
(Σημειωτέον, η έγκριση και των 15 μελών της Αρχής Πιστοποίησης της Ποιότητας περνάει από την υπουργό Παιδείας. Η «αντικειμενική» αξιολόγηση των Σχολών πατάει σε «πολύ υποκειμενικούς» διορισμούς από τη Διαμαντοπούλου.)
Οι αντιδράσεις
Το σχέδιο εκπαιδευτικού Νόμου, το οποίο παρουσίασε τις ημέρες αυτές η Διαμαντοπούλου, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε προτάσεις της που είχαν δει το φως της δημοσιότητας ήδη από το φθινόπωρο του 2010. Αρχικά η υπουργός θέλησε να προωθήσει τον λεγόμενο «νόμο-πλαίσιο Νο2» μέχρι το τέλος του προηγούμενου έτους, μετά έδωσε παράταση μέχρι τέλος Μαρτίου 2011, και σήμερα, αρχές Ιουλίου, επαναφέρει στην ατζέντα το ζήτημα των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, με πρόθεση τελικά να τις ψηφίσει μέσα στο καλοκαίρι.
Μολονότι η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας και η κυβέρνηση επιθυμούσαν να έχουν ξεμπερδέψει εδώ και καιρό με τις αλλαγές σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, δηλαδή με τον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εν γένει, και παρά το γεγονός της (επιφανειακής) νάρκης της φοιτητικής και σπουδαστικής νεολαίας, η Διαμαντοπούλου και ο Παπανδρέου δεν τόλμησαν να φέρουν το αντιεκπαιδευτικό τους πακέτο προς ψήφιση. Ήδη είχαν πολλά και μεγάλα μέτωπα ανοιχτά.
Ίσως το πιο ευχάριστο μήνυμα από τις αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν τις ημέρες αυτές ενάντια στην τελική πρόταση Νομοσχεδίου προέρχεται από την ΠΑΣΠ: «Πρωτοφανής επίθεση ενάντια στο δημόσιο Πανεπιστήμιο, που ξεπερνά κάθε προηγούμενο, αποτελεί το σχέδιο νόμου για τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ που ήρθε χτες (σ.σ. 04/07/2011) στη δημοσιότητα από το Υπουργείο Παιδείας. Σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις προ δεκαετίας και ξεπερασμένες πλέον αποφάσεις τις συνόδου της Μπολώνια, διαμορφώνεται το πλαίσιο για την 3ετή φοίτηση, την υποβάθμιση και την πλήρη εμπορευματοποίηση των σπουδών.» Η ανακοίνωση της ΠΑΣΠ καταλήγει: «Η ΠΑΣΠ (…) σήμερα οφείλει ξανά πρώτη να σηκώσει το λάβαρο του αγώνα και να συνταχτεί μαζί με τους φοιτητικούς συλλόγους και όλους τους φορείς της ακαδημαϊκής κοινότητας, η οποία σύσσωμη καλείται να ενημερώσει, να αντιδράσει να αγωνιστεί και τελικά να αποτρέψει την ψήφιση του νομοσχεδίου-έκτρωμα, που θα μετατρέψει το πανεπιστήμιο σε επιχείρηση και θα αλλοιώσει ολοκληρωτικά τη φύση, το χαρακτήρα και την αποστολή του». Ασχέτως από το αν η φοιτητική παράταξη του κυβερνώντος κόμματος θα κινητοποιηθεί όσο προβλέπει η ανακοίνωση της, είναι σημαντικό ότι στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ υπάρχει διαφωνία. Το μέτωπο δεν είναι αρραγές. Ας σημειωθεί ότι διαφωνίες -χαμηλής έντασης- για το καλοκαιριάτικο αντιεκπαιδευτικό νομοσχέδιο εκφράστηκαν και στα πλαίσια του ίδιου του υπουργείου Παιδείας.
Η ΔΑΠ αντιδρά από την πλευρά της στο Νομοσχέδιο μάλλον από συνήθεια, διότι κατά τα άλλα θα υπερθεμάτιζε στις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις. Εμμένει στις δικές τις προτάσεις, στις οποίες είχε καταλήξει μετά από ..ηλεκτρονική διαβούλευση: «Ως ΔΑΠ-ΝΔΦΚ καταθέσαμε σε όλους τους αρμόδιους φορείς τον περασμένο Φεβρουάριο την “Πρόταση Παιδείας”, ένα σύνολο τεκμηριωμένων θέσεων και λύσεων για όλα τα πραγματικά προβλήματα της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης, οι οποίες προέκυψαν μέσα από ένα ευρύ διαδικτυακό διάλογο..». Η επίσημη ανακοίνωση της ΔΑΠ αναγνωρίζει και ιδιοτελείς σχεδιασμούς από την πλευρά της Διαμαντοπούλου. Η κατακλείδα του κειμένου παρατηρεί: «Δυστυχώς όμως για όλους μας, οι προσωπικές της φιλοδοξίες και το κυνήγι για το δαχτυλίδι της διαδοχής του ΠΑΣΟΚ την οδηγούν στο να χρησιμοποιήσει ακόμα και την ανώτατη εκπαίδευση προκειμένου να προβληθεί. Φτάνει όμως πια. Τα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα όμως δεν αντέχουν άλλο. Μην παίζετε άλλα παιχνίδια με την Παιδεία. Αρκετά κακά η Κυβέρνηση σας προκάλεσε στον τόπο. Μη γίνεστε ακόμα περισσότερο επικίνδυνοι για το μέλλον μας.»
Και το ΜΑΣ, μέσα από ανακοίνωση της Εκτελεστικής του Γραμματείας, καταδικάζει τις σχεδιαζόμενες αλλαγές, ως «είναι κομμάτι της ενιαίας σαρωτικής αντιλαϊκής επίθεσης που κεφάλαιο-ΕΕ-κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ έχουν εξαπολύσει στο έδαφος της κρίσης.». Ενδιαφέρον πάντα παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο το ΜΑΣ βρίσκει κάθε φορά την ευκαιρία να ευλογεί τα γένια του· στην επίσημη ανακοίνωσή του διαβάζουμε: «Επαληθεύεται το Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών που σχεδόν ένα χρόνο προειδοποίησε, ενημέρωσε και αποκάλυψε το τι θα επακολουθήσει.» και «Κανείς να μην ξεχάσει αλλά ίσα-ίσα να κάνει κριτήριο, τις δεκάδες κινητοποιήσεις, καταλήψεις, συλλαλητήρια, παραστάσεις διαμαρτυρίας που οργάνωσαν οι σύλλογοι και οι επιτροπές αγώνα με τη συμβολή του ΜΑΣ, όταν όλοι οι άλλοι έλεγαν πως κινδυνολογούμε.» και «Μαζί μας θα είναι το κομμάτι των πανεπιστημιακών δασκάλων που δεν είναι μπλεγμένο με επιχειρηματικά συμφέροντα. Τώρα να πάρουμε θέση μάχης πλάι στους εργάτες και το ΠΑΜΕ, τους αγρότες και την ΠΑΣΥ, τους μικρομαγαζάτορες και την ΠΑΣΕΒΕ, το ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα και την ΟΓΕ. Να χτίζεται μέρα με τη μέρα η μεγάλη συμμαχία που θα διεκδικεί έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης, που συμφέρει το λαό και τη νεολαία.»
Δυστυχώς, οι κύριες αντιδράσεις στο εκτρωματικό Νομοσχέδιο δεν προέρχονται μέχρι στιγμής από τους πρώτιστα θιγόμενους, τους φοιτητές και τους σπουδαστές των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, αλλά από τις διοικήσεις των ΑΕΙ και ΤΕΙ και το Διδακτικό και Επιστημονικό Προσωπικό. Η Διοικούσα Επιτροπή της ΠΟΣΔΕΠ ζήτησε επισήμως να μην κατατεθεί το νομοσχέδιο διότι δεν έχει τη συναίνεση της πανεπιστημιακής κοινότητας και της ΠΟΣΔΕΠ, ενώ η Σύνοδος των Πρυτάνεων, που συνήλθε ενόψει της παρουσίασης του Νομοσχεδίου, απέρριψε σχεδόν στο σύνολό τους τις προτεινόμενες αλλαγές, τις οποίες χαρακτήρισε «χαριστική βολή στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο». Μέχρι στιγμής, το Διοικητικό συμβούλιο διδασκόντων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και η σύγκλητος του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έχουν επισήμως απορρίψει τις προωθούμενες αλλαγές, ενώ αναμένονται άμεσα αποφάσεις και άλλων πανεπιστημίων.
Μολονότι το σχέδιο νόμου της Διαμαντοπούλου θέτει πραγματική βόμβα στα θεμέλια του δημόσιου και δωρεάν πανεπιστημίου (ή τουλάχιστον σε ό,τι έχει απομείνει από αυτό), και παρά το γεγονός ότι πολλά από τα άρθρα του νομοσχεδίου θα μπορούσαν να ονομαστούν απλώς «αντισυνταγματικά», πρέπει να σημειωθεί ότι η ηγεσία του υπουργείου Δια Βίου Μάθησης βρήκε αρκετούς «καλοθελητές»:
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς, Κουβέλης Φ., την ώρα που κατεδαφίζεται η τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας, εκείνο που βρήκε να πει ήταν: «η Δημοκρατική Αριστερά υπερασπίζεται σταθερά την ανάγκη να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» και «το πανεπιστήμιο πρέπει να απαλλαγεί από το κράτος».
Μα και η ΝΔ δυσκολεύεται να διαφωνήσει με τους αντι-εκπαιδευτικούς σχεδιασμούς του ΠΑΣΟΚ, δίπλα στους οποίους, στην πραγματικότητα, τάσσεται ολόψυχα. Ο Αρμόδιος τομεάρχης Παιδείας της ΝΔ, Σπηλιωτόπουλος Α., θέλοντας και μη, «μάσησε τα λόγια του»: «Είναι πάγια θέση της ΝΔ ότι στα σημαντικά ζητήματα, όπως η Παιδεία, πρέπει να υπάρχει συναίνεση και σύνθεση απόψεων που να ευνοεί την διαμόρφωση μακροχρόνιας στρατηγικής που να μην αλλάζει από κυβέρνηση σε κυβέρνηση και από υπουργό σε υπουργό». Σαμαράς και Σπηλιωτόπουλος τάσσονται εκ βάθους καρδίας υπέρ των μεταρρυθμίσεων, αλλά υποδύονται τους διαφωνούντες, ζητώντας να κατατεθεί το νομοσχέδιο τον Σεπτέμβριο· ελπίζουν ότι θα έχουν με τον τρόπο αυτό «και την πίτα ολόκληρη, και το σκυλί χορτάτο» δηλαδή φαίνεται να εκτιμούν ότι και θα υπερψηφιστεί το νομοσχέδιο (έστω και με τους 155 του ΠΑΣΟΚ μόνους τους) και θα υπάρξει (επιπρόσθετη) φθορά της κυβέρνησης από τις αντιδράσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας, ιδίως αν η ψήφιση του νομοθετικού πακέτου-εκτρώματος μετατεθεί χρονικά στην έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς.
Πέρα όμως από τα επικοινωνιακά παιχνίδια των πολιτικών ηγεσιών, και πέρα από τις αυστηρές προειδοποιήσεις και δηλώσεις των πανεπιστημιακών, κρύβεται η σημερινή υποτονικότητα του φοιτητικού και σπουδαστικού κινήματος, το οποίο θα όφειλε να είναι το πρώτο στη σειρά των προασπιστών της δημόσιας και δωρεάν τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η διάλυση των οργάνων εκπροσώπησης του φοιτητικού και σπουδαστικού κινήματος (ΕΦΕΕ και ΕΣΕΕ) με τη συνευθύνη όλων, ανεξαιρέτως, των γνωστών παρατάξεων, η διάσπαση της ενότητάς του και η απομαζικοποίηση των δημοκρατικών λειτουργιών του στην πλειονότητα των σχολών, αλλά και η απουσία μιας συνεπούς προοδευτικής, αριστερής, δημοκρατικής φωνής στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας, έχουν το ρόλο τους στην αδυναμία του κινήματος να αντιμετωπίσει ανά πάσα στιγμή, ακόμη και αν μιλάμε για τον 15αύγουστο, τα αντιεκπαιδευτικά νομοσχέδια, τους αντιδραστικούς σχεδιασμούς και μεθοδεύσεις του υπουργείου Παιδείας.
