Δημοσιεύουμε το κείμενο της παρουσίασης των επιτευγμάτων της Σοσιαλιστικής Οικοδόμησης στη Σοβιετική Ένωση, όπως αυτή έγινε στο «ΣΗΜΑ», στις 14/10, από την σ. Τάνια Ζωγράφου. Η παρουσίαση συνοδευόταν από οπτικό υλικό, αναφορές στο οποίο υλικό, βρίσκονται μέσα στη ροή του κειμένου.
Τα επιτεύγματα του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ένωση, σε όλη τη διάρκεια των χρόνων 1917, μέχρι και τη δεκαετία του '50, δεν αμφισβητούνται από κανέναν. Οι λαοί σε όλον τον κόσμο, τα αναγνωρίζουν, κρατώντας τα σε ένα ξεχωριστό κομμάτι στην καρδιά τους. Οι καταπιεστές, μη μπορώντας να τα αρνηθούν, 100 χρόνια τώρα, τα συκοφαντούν λυσσασμένα, προσπαθώντας, να τα παρουσιάσουν σαν αποτέλεσμα ανομολόγητης καταπίεσης των λαών της Ρωσίας, όταν δεν παραληρούν για τους μπολσεβίκους που έτρωγαν παιδιά και για τα θύματα του Στάλιν που κάθε χρονιά αυξάνουν κατά ένα εκατομμύριο.
Σε αυτή τη σύντομη παρουσίαση, σίγουρα δεν χωρούν όλα. Κάποια από αυτά που λείπουν, μπορούμε να τα συζητήσουμε στο τέλος. Ωστόσο η προτροπή είναι: Ας Διαβάσουμε! Ας Διαβάσουμε όσα μπορούμε περισσότερα, για αυτήν τη μεγαλειώδη ιστορική περίοδο, όπου τα όνειρα των κολασμένων της γης, γίναν πραγματικότητα. Την περίοδο όπου οι μέρες ισούνταν με χρόνια. Σε αυτήν την περίοδο ακουμπάνε σοβαρά πανανθρώπινα ζητήματα: Η καταπίεση του ανθρώπου, άρα η Ελευθερία. Η Δημοκρατία του λαού και άρα η Διχτατορία του προλεταριάτου. Η σχέση της προσωπικότητας με τις μάζες.
Ποια ήταν η Ρωσία μέχρι το 1917;
Ο Ρώσικος λαός στην τσαρική Ρωσία, ζούσε με το κνούτο, την αστυνομική και στρατιωτική βία, σε ανήλιαγες τρώγλες στις πόλεις, σε καλύβες, ή ακόμα και στο ύπαιθρο στα χωριά και στις εξορίες.
Στα εργοστάσια, ο εργάτης δούλευε 12,5 και 15 ώρες τη μέρα. Ακόμα περισσότερες οι ώρες στα αχανή ανατολικά της αυτοκρατορίας. Ο μισθός, στο μεγαλύτερο μέρος του, δινόταν σε μορφή κουπονιών, όπου εξαργυρώνονταν στα μαγαζιά του αφεντικού της φάμπρικας. Τα πρόστιμα για κακή εργασία, ήταν αρκετά συχνά και μείωναν ακόμα περισσότερο τον λίγο μισθό.
Σήμερα, 100 χρόνια μετά, οι μισθοί περιλαμβάνουν ξανά κουπόνια, που αν δεν εξαργυρώνονται στα μαγαζιά του αφεντικού, εξαργυρώνονται στο σουπερμάρκετ του οικονομικού συνεργάτη του!!
Η αγροτιά μέχρι το 1861, ζούσε σε συνθήκες δουλοπαροικίας. Ο τσιφλικάς μπορούσε να πουλήσει τους δούλους του τσιφλικιού του, μαζί με τα ζώα, ή να τους σκοτώσει γιατί έτσι έκρινε. Εκατοντάδες διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα, έχουν γραφτεί από τους Ρώσους κλασσικούς συγγραφείς που παρουσίαζαν την απάνθρωπη ζωή στη Ρώσικη αυτοκρατορία.
Το 1861 εφαρμόζεται ο λεγόμενος «Νόμος της Χειραφέτησης». Η έννοια «ψήφιση» δεν υπήρχε, αφού κάθε νόμος «δινόταν», σε εισαγωγικά, στο λαό, από τον Τσάρο. Ο Νόμος αυτός, απαγόρευε την πώληση ανθρώπων, αλλά ταυτόχρονα έδινε όσα εδάφη καλλιεργούνταν από τη φτωχή αγροτιά, στους τσιφλικάδες. Η κατάργηση της δουλείας καθόλου δεν άλλαξε τη ζωή των αγροτών.
Από το 1858, τρία χρόνια πριν το «Νόμο της Χειραφέτησης», και μέχρι το ξέσπασμα του Α' Παγκόσμιου Πόλεμου, σημειώθηκαν 22.000 αγροτικές εξεγέρσεις, στη χώρα. Ο Άντριου Ρόθσταΐν, στο βιβλίο του «Η Ιστορία μιας Εποχής», (σελ.24 ΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ) σημειώνει: «Κανένας λαός της Δυτικής Ευρώπης δε μπορεί να παρουσιάσει μια τόσο μεγαλόπρεπη σειρά από αγώνες εναντίον της τυραννίας, αγώνες για τη χαρά της ζωής, τη λευτεριά και την ευτυχία, σαν αυτούς που έδωσαν οι λαοί της τσαρικής Ρωσίας μέσα σε 150 χρόνια».
Με αυτές τις συνθήκες, μπαίνει η Τσαρική Ρωσία Στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
6 εκατομμύρια νεκροί στρατιώτες (Ιστορία των λαών της ΕΣΣΔ σελ.211) και 3 εκατομμύρια νεκροί πολίτες ήταν ο απολογισμός του Α' Παγκόσμιου Πόλεμου για τη Ρωσία. Τεράστια ήταν καταστροφή των υποδομών, των εργοστασίων, των κατοικιών της χώρας. Ο πόλεμος άφησε κυριολεκτικά τη χώρα στις λάσπες. Ανείπωτη πείνα και εκατοντάδες χιλιάδες ορφανά παιδιά– (περίπτωση Μακαρένκο).
Η στρατιωτική επέμβαση των ιμπεριαλιστών, το 1918, οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο, βάθυνε τα προβλήματα και αύξησε τους νεκρούς. Από το 1918, μέχρι το τέλος του 1922, οι λαοί της Ρωσίας ματώνουν στα πεδία των μαχών. Το 1920, το μπολσεβίκικο κόμμα έχει 300.000 κομμουνιστές, ριγμένους στα μέτωπα. Τα μισά μέλη του κόμματος! (Ιστορία των λαών της ΕΣΣΔ σελ.243). Οι μπολσεβίκοι διακρίνονται για τον ηρωισμό τους και γίνονται παράδειγμα και θρύλος, σαν τον Τσαπάγιεφ. Μόλις 20 χρόνια μετά, χρονικό ψήγμα στο συνολικό χρόνο της Ιστορίας, το μπολσεβίκικο κόμμα θα κάνει το ίδιο στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στρατεύοντας 3,5 εκατομμύρια μέλη του, το 60% των κομματικών μελών. (Ιστορία των λαών της ΕΣΣΔ σελ.287). Και να σκεφτεί κανείς πως ένα νεογέννητο του 1917, στα 23 χρόνια του, στρατευόταν για το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το μπολσεβίκικο κόμμα και ενώ μαίνεται η ιμπεριαλιστική επέμβαση, αταλάντευτο, συνεχίζει, με στόχο να δώσει σάρκα και οστά στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Προχωρεί για τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους, με εκμετάλλευση των πρώτων υλών, βαριά βιομηχανία, αγροτική οικονομία, τριτογενή τομέα. Η Σοσιαλιστική Ανοικοδόμηση, θα ξεκινήσει καλούμενη να λύσει τέτοια προβλήματα που κανένας μέχρι τότε δεν είχε μπορέσει να περιγράψει. Αν ο Μαρξ και ο Ένγκελς, αποδεικνύουν επιστημονικά την αναγκαιότητα της επανάστασης των εργατών, ο Λένιν και ο Στάλιν, επικεφαλής του μπολσεβίκικου κόμματος καλούνται να κάνουν τη θεωρία, πράξη. Αλλά και αμφίδρομα, να συνεισφέρουν στη θεωρία, κεφαλαιοποιώντας την πράξη.
I. Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Για να προχωρήσει η χώρα προς το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, έπρεπε να μετατραπεί «από μια χώρα καθυστερημένη σε χώρα βιομηχανική, ικανή να παράγει με τις δικές της δυνάμεις». Και αυτό το «με τις δικές τις δυνάμεις», είναι το καθοριστικό. «Είμαστε 50 ως και 100 χρόνια πίσω από τις αναπτυγμένες χώρες. Πρέπει να διανύσουμε αυτή την απόσταση σε 10 χρόνια. Ή θα το πετύχουμε αυτό ή θα μας συντρίψουν», θα πει ο Στάλιν.
Για να γίνει το άλμα των 50 με 100 χρόνων έπρεπε να :
1. Να δημιουργηθούν όλοι οι κλάδοι της βαριάς βιομηχανίας: Εργοστάσια μηχανών – εργαλείων και μηχανοκατασκευών, που να τροφοδοτούνται από τα νέα και παλιά μεταλλεία και ανθρακωρυχεία. Να εξασφαλιστεί η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για την τροφοδοσία ολόκληρης της χώρας. Εξηλεκτρισμός ίσον σοσιαλισμός.
2. Να δημιουργηθεί βιομηχανία άμυνας για την αποτροπή νέων επεμβάσεων από την καπιταλιστική περικύκλωση.
3. Να δημιουργηθεί βιομηχανία τρακτέρ και αγροτικών μηχανών για την άνθιση της γεωργίας.
4. Να δημιουργηθεί δίκτυο μεταφορών πρώτων υλών, καταναλωτικών αγαθών και ανθρώπων. Κατασκευάστηκαν χιλιάδες χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών, που μεταφέρουν πρώτες ύλες, μηχανήματα, καταναλωτικά αγαθά, από το δυτικότερο στο ανατολικότερο και από το βορειότερο στο νοτιότερο τμήμα της χώρας.
Και το άλμα συντελείται. Η χώρα των «10 εκατομμυρίων ξύλινων αλετριών» του 1913, θα μετατραπεί σε ένα σύγχρονο βιομηχανικό κράτος. Στα 1929, η βιομηχανία θα πάρει τον πρωτεύοντα ρόλο στο συνολικό παραγόμενο εθνικό προϊόν, για να πάει πολυ ψηλότερα σε τέσσερα (4) μόνο χρόνια, το 1933.
Οι επιτυχίες αυτές έρχονται σε συνθήκες άγριου οικονομικού αποκλεισμού, δημιουργίας πολεμικών προκλήσεων και δυσφήμισης του νεαρού σοβιετικού κράτους από τις χώρες της Δύσης και. (Δυσφήμιση της σοβιετικής ξυλείας Αγγλία, Καναδάς, Σουηδία). Η νεαρή σοβιετική Ένωση δεν θα πάρει κανένα δάνειο από το εξωτερικό.
Στις αρχές του Γενάρη του 1932 οι Τάιμς γράφουν: «Η ΕΣΣΔ κέρδισε την πρώτη μάχη, δηλαδή την εκβιομηχάνιση, χωρίς τη βοήθεια ξένων κεφαλαίων». (Ροζέ Γκαροντί ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ σελ.409).
Αυτή η γιγαντιαία μεταβολή δε θα γίνει σε βάρος του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων.
Από το 1928, έως το 1940, οι μισθοί θα εικοσαπλασιαστούν.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση της εξέλιξης της βιομηχανικής παραγωγής των αναπτυγμένων δυτικών ιμπεριαλιστικών χωρών, με τα επιτεύγματα της Σοβιετικής Ένωσης την περίοδο που εξετάζουμε.
Ο χρόνος που χρειάζεται για το ξεπέρασμα των συνεπειών του πολέμου και η επιστροφή στις προπολεμικές συνθήκες, για τις καπιταλιστικές χώρες, κατά τους οικονομολόγους τους, θεωρείται ότι είναι μια περίοδος μιας δεκαετίας περίπου. Πρέπει να προσθέσουμε ότι απολύτως αναγκαίος και φυσιολογικός θεωρείται ο αλληλοδανεισμός για το ξεπέρασμα των συνεπειών του πολέμου. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι αυτός δημιουργεί νέες ισορροπίες στις μεταξύ τους ανταγωνιστικές σχέσεις. Στον Πίνακα 2 παρατηρούμε τον τετραπλασιασμό της σοβιετικής παραγωγής, την επιστροφή στα προπολεμικά επίπεδα, των ΗΠΑ και της Γαλλίας και την υστέρηση της Αγγλίας και της Γερμανίας, μέσα στη δεκαετία.
Στις 26 Οκτώβρη του 1917, την επόμενη μέρα της Επανάστασης, με το παλιό ημερολόγιο, υπογράφεται το Διάταγμα για τη Γη με το οποίο καταργήθηκε – χωρίς καμία αποζημίωση – η ιδιοκτησία της γης από τους τσιφλικάδες, συμπεριλαμβανομένης της αυτοκρατορικής και της μοναστηριακής. Πάνω στη δημόσια γη, θα προχωρήσει η ανάπτυξη της σοβιετικής Γεωργίας, με τη δημιουργία, μερικών χρόνων αργότερα, των κολχόζ και των σοβχόζ. Η ανάπτυξή τους θα προχωρήσει προς τα μπρος με την ταυτόχρονη ανάπτυξη της βιομηχανίας τρακτέρ και αγροτικών μηχανημάτων, για τις ανάγκες όλης της χώρας.
II. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ 1.ΕΡΓΑΣΙΑ
Οι οικονομικές επιτυχίες θα φέρουν σημαντικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή, με πρώτη την εργασία.
Το νεαρό σοβιετικό κράτος, στις 12 Νοεμβρίου του 1917, μόλις πέντε μέρες μετά την κατάκτηση της εξουσίας, με διάταγμά του, επιβάλλει την εφαρμογή του οκταώρου, για όλους τους εργαζόμενους. (Ροθσταιν σελ.79) Η εργατική τάξη, κατακτάει, για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία το 8ωρο. Οκτώ χρόνια μετά, το 1925, ο μέσος όρος των ωρών εργασίας είχε κατέβει στις 7,5 ώρες τη μέρα, (Ροθσταιν σελ.194) και το 1927, παίρνονται μέτρα ώστε η εργάσιμη μέρα να γίνει 7ωρο. 1917/ οκτώ ώρες, 1925/ 7,5 ώρες 1927/ 7ώρες.(Παρύσατις Παπαδοπούλου, σελ. 55),(Άπαντα Στάλιν, τόμος 13 σελ.372, Λογοδοσία στο 17ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ).
Οι άνεργοι το 1923, έφταναν το 1.00.000. Το 1930, δεν υπάρχει κανένας άνεργος πια στη νεαρή Σοβιετική Ένωση. (Ροθσταιν σελ.184).
Την ίδια στιγμή, το 1932 η ανεργία στην Αμερική ήταν στο 23,6%, (Πηγή: ΣΕΒ: Η ανεργία στην Ελλάδα το 2016 μεγαλύτερη από ό,τι στην Αμερική το 1929 [πίνακες] | iefimerida.gr), σαν αποτέλεσμα του κραχ του 1929. Οι φτωχοί – άνεργοι Αμερικανοί, σχηματίζουν τεράστιες ουρές για την εύρεση εργασίας.
Αυτοί που έχουν χάσει τα σπίτια τους σε πλειστηριασμό, στοιβάζονται σε τενεκεδένιες παραγκουπόλεις, τις ονομαζόμενες «Χούβερβιλ». Το «βιλ» στην ορολογία σημαίνει κηπούπολη. Το όνομα αυτό θα τους δώσουν ειρωνικά, οι κάτοικοί τους, κοροϊδεύοντας τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Χούβερ, ο οποίος τρεις μήνες πριν από το κραχ, έταζε πως στην επόμενη γωνία, σε δυο - τρεις μήνες, τον αμερικάνικο λαό τον περιμένει η Χρυσή Εποχή. Αυτή την περίοδο την αποτυπώνει εξαιρετικά ο Τσάπλιν στην ταινία του «Μοντέρνοι Καιροί».
Ο Αμερικανός συγγραφέας Τζον Στάινμπεκ, που επισκέφτηκε τη Σοβιετική Ένωση το 1948, στη νουβέλα του «Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες», περιγράφει την κατάσταση των εργατών στη βιομηχανία, το 1935, στην Καλιφόρνια, στην Αμερική, σκιαγραφώντας, ανάμεσα στα άλλα, μια παρέα άστεγων και άνεργων ενηλίκων: «Όλοι τους είχαν για μόνιμη κατοικία τους μεγάλους σκουριασμένους σωλήνες που κείτονταν στο γήπεδο, πλάι στου Λη Τσονγκ το μαγαζί. Για να είμαστε εξηγημένοι, κατοικούσαν μέσα στους σωλήνες μόνο σαν έκανε υγρασία, μα όταν ήταν καλός ο καιρός, ζούσανε κάτω από τον ίσκιο του κυπαρισσιού, στο μικρό υψωματάκι καταμεσής του γηπέδου. Τα κλωνιά του γέρνανε και σχημάτιζαν ένα είδος τσαντιριού...». («Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες», Κωνστ.-Μαγγανιας, σελ.16)
Αυτή ήταν η κατάσταση της εργατικής τάξης στις ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή ο σοβιετικός εργάτης δούλευε για τον εαυτό του και καρπωνόταν τα οφέλη της εργασίας του.
Ας παρακολουθήσουμε πότε εφαρμόστηκε το οκτάωρο, στις μεγάλες καπιταλιστικές χώρες.
Νόμοι για το οκτάωρο, ψηφίστηκαν, στα διάφορα καπιταλιστικά κράτη. Αυτό δεν σήμαινε ότι το οκτάωρο εφαρμόστηκε καθολικά και για όλους τους εργαζόμενους. Ή ότι δεν παραβιαζόταν συστηματικά αυτοί οι νόμοι. Σήμερα για παράδειγμα, νόμος που να λέει ότι καταργείται το οκτάωρο στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Αυτό δεν εμποδίζει καθόλου την ψήφιση των ελαστικών ωραρίων, τη δεκάωρη και δωδεκάωρη δουλειά των νέων, 100 χρόνια μετά.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ - ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ- ΑΘΛΗΣΗ
Η Κοινωνική Ασφάλιση, κάλυπτε όλους τους εργαζόμενους και τα μέλη των οικογενειών τους, ήταν καθολική, χωρίς εισφορές από το μισθό των εργαζομένων. Οι εισφορές προέρχονταν από τα κονδύλια των επιχειρήσεων, ιδρυμάτων και κολχόζ και τον κρατικό προϋπολογισμό.
Υπήρχαν οι συντάξεις για γηρατειά, για αναπηρία, και λόγω απώλειας του προστάτη της οικογένειας. Το όριο ηλικίας για συνταξιοδότηση, λόγω γηρατειών, για τους άνδρες ήταν τα 60 χρόνια, για τις γυναίκες τα 55 χρόνια. Σήμερα, η συνταξιοδότηση στην Ελλάδα και την Ευρώπη είναι στα 67 χρόνια. Οι εργάτες και υπάλληλοι που απασχολούνταν σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες, έπαιρναν σύνταξη στα 50 χρόνια ηλικίας οι άνδρες και στα 45 οι γυναίκες. Για να βγει στη σύνταξη ο άντρας έπρεπε να είχε δουλέψει 25 χρόνια και η γυναίκα 20 χρόνια. Σήμερα πρέπει να δουλεύει 40 χρόνια.
Και τα πιο απομακρυσμένα μέρη της αχανούς χώρας, αποκτούν τους γιατρούς τους και η περίθαλψη των «ξεχασμένων από το θεό» χωρικών, είναι πραγματικότητα. (Τρία τραγούδια για τον Λένιν)
Γυμναστική
Βασικός παράγοντας της υγείας, η άθληση. Σε αυτή συμμετέχουν όλοι οι πολίτες. Παρατηρείστε τα μαγιό που φορούν οι αθλήτριες, σε αυτή τη φωτογραφία από τον «Άνθρωπο με την κινηματογραφική μηχανή», γυρισμένο το 1929. (Σχέση φυσιολογική με το ανθρώπινο σώμα. -Ευρώπη 1950).
3.ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΕΓΑΣΗ
Το 1917, με το πρώτο διάταγμα που εκδίδει η νέα σοβιετική εξουσία για την ειρήνη, όλη η γη των τσιφλικάδων, περνάει στο κράτος. Και τον Αύγουστο του 1918, με ένα ακόμα διάταγμα, η αστική γη γίνεται κρατική. Σπίτια και κτίρια που έχουν σωθεί από τον πόλεμο ανακαινίζονται και αποδίδονται στο λαό, ενώ καινούργια χτίζονται.
Στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης, μόνο το 4% των χωριών είχε πληθυσμό πάνω από 1.000 κατοίκους ενώ περισσότερο από το 50% των χωριών, είχε κάτω από 100 κατοίκους. Τέτοια χωριά δεν είχαν δρόμους που να τα συνδέουν με τα διπλανά τους. Ήταν απόλυτα αποκομμένα.
Στο νέο σοβιετικό κράτος, η αποκέντρωση της βιομηχανίας έχει σαν αποτέλεσμα σε ακατοίκητους τόπους να ξεφυτρώσουν μεγάλες πόλεις με μεγάλο πληθυσμό, κοντά σε νέες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ή μεγάλα κολχόζ. Οι παλιές πόλεις και τα παλιά βιομηχανικά κέντρα ανακατασκευάζονται. Σε αυτές συγκεντρώνονται κάτοικοι των χωριών. Όλες οι πόλεις και τα χωριά έχουν νερό, ηλεκτρικό θέρμανση.
Δημιουργούνται οι πρώτες σοβαρές επιτυχίες για την κατάργηση της αντίθεσης πόλης – χωριού. Για το ζήτημα της κατοικίας μιλήσαμε αναλυτικά το καλοκαίρι στο θέμα της Αρχιτεκτονικής στη Σοβιετική Ένωση. Εδώ θα προσθέσουμε μόνο πως θεσμοθετήθηκε στην οικοδόμηση, η σχέση του κτισμένου με τον άκτιστο χώρο στο 18% έως 20%. Ένα μέτρο σύγκρισης είναι το γεγονός ότι στο δικό μας ονομαζόμενο Πανταχόθεν Ελεύθερο σύστημα, με το οποίο έχουν κτισθεί τα ακριβά βόρεια προάστια, η σχέση είναι στο 50%.
ΓΙΑ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ, ΤΟ ΜΙΣΟ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ:
Η θέση της λαϊκής γυναίκας στην προεπαναστατική Ρωσία, ήταν παρόμοια με αυτή των ζώων.
Ο Γκόρκι, στη «ΜΑΝΑ», σκιαγραφώντας το χαρακτήρα της μητέρας του πρωταγωνιστή, αλλά και τη θέση της γυναίκας στη ρώσικη κοινωνία, γράφει: «... η μάνα του ήταν αθώρητη στο σπίτι, αμίλητη και πάντα ζούσε σε κατάσταση ανήσυχης προσμονής ξυλοδαρμών». (σελ.16, εκδόσεις Ζαχαρόπουλος). Η παντρειά, κανόνας για να ξεφορτωθεί η φαμίλια ένα στόμα από το λιγοστό, καθημερινό φαΐ , οδηγούσε τη γυναίκα στο, επίσης, άθλιο σπίτι του καινούργιου συζύγου, όπου ο κανόνας ήταν ο ξυλοδαρμός από τον μεθυσμένο σύζυγο.
Στις αρχές του Γενάρη του 1918, δικαίωμα ψήφου δόθηκε στους πολίτες πάνω από τα 18. Με το ίδιο διάταγμα αναγνωρίστηκε η ισότητα των δικαιωμάτων των δυο φύλλων στα ζητήματα ιδιοκτησίας και οικογένειας, δόθηκε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες και καθιερώθηκε ο πολιτικός γάμος.
Η γυναίκα στη νέα σοσιαλιστική κοινωνία θα ανθίσει. Απαλλάσσεται από την κουζίνα και το νοικοκυριό όχι μόνο γιατί πια δουλεύει, αλλά γιατί η οικογένεια τρώει δωρεάν στους τόπους δουλειάς και απασχόλησης. Στο εργοστάσιο, στο κολχόζ, στο σχολείο, στη γειτονιά. Θα ανέβει στα ψηλότερα κυβερνητικά κέντρα, θα οδηγήσει τρακτέρ και τραίνα, θα διευθύνει γιγάντια εργοτάξια και θα δουλέψει σαν εργάτης σε αυτά, θα γίνει επιστήμονας. Και όλα αυτά με την αξία της και όχι με ποσόστωση.
Το Σεπτέμβρη του 1938, τρεις γυναίκες πιλότοι, θα πετάξουν από το ένα άκρο της Σοβιετική Ένωσης, στο άλλο. Τιμητικά αναφέρουμε τα ονόματά τους: Γκριζοντούμποβα, Οσιπένκο και Ράσκοβα.
Προτείνουμε να δείτε ξανά το αριστούργημα του Βερτόφ «Τρία τραγούδια για τον Λένιν», όπου αναφέρεται στη θέση των γυναικών στη νέα Σοβιετική πραγματικότητα.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΩΣΗ.
Για να έχουμε μια αντίληψη των μεγεθών, λίγους μήνες πριν από την Οχτωβριανή Επανάσταση, τρεις στους τέσσερις ενήλικες (3/4) δεν ήξεραν γραφή και ανάγνωση.
Τα 4/5 των παιδιών και των εφήβων δεν είχαν πρόσβαση ούτε καν στο Δημοτικό. Πολλές εθνότητες δεν είχαν τη δική τους γραφή (προφορική γλώσσα). Ύστερα απ’ την Επανάσταση 40 εθνότητες απέκτησαν γραπτή γλώσσα.
Σε μια κολοσσιαία προσπάθεια της σοβιετικής εξουσίας να αναμετρηθεί με τον αναλφαβητισμό, ξεκίνησε μια καμπάνια καταπολέμησής του, μεταξύ 1923 - 1927. Καθιερώθηκε η δωρεάν Παιδεία και η κοινή φοίτηση των δύο φύλων στα σχολεία. Στην Ελλάδα στη δεκαετία του 1970, υπήρχαν ακόμα Γυμνάσια αμιγώς «θηλέων» και «αρρένων» αντίστοιχα. Στα μέσα, λοιπόν, της δεκαετίας του '30 ο αριθμός των εθελοντών δασκάλων, που πήγαν στις εσχατιές της αυτοκρατορίας, έφτασε το 1 εκ. και ο αριθμός των ενήλικων μαθητών άγγιξε τα 10 εκ.
Ενήλικες μαθητές σημαίνει πως στο Δημοτικό, παρακολουθούσαν άνθρωποι πολύ μεγαλύτεροι ηλικιακά, από τα 12 χρόνια. Και κυρίως εργάτες.
Στα τέλη του 1933 το ποσοστό των εγγράμματων σοβιετικών πολιτών έφτασε το 90%. (Άπαντα Στάλιν, τόμος 13 σελ.373, Λογοδοσία στο 17ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ). Στα τέλη του 1937 η Ρωσία του άλλοτε μαζικού αναλφαβητισμού, μετρούσε ήδη διπλάσιους φοιτητές Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης από ό,τι οι ΗΠΑ, η Αγγλία και η Γαλλία μαζί.
Ύστερα απ’ τα 1917 η έκδοση των βιβλίων έγινε υπόθεση του κράτους. Εκδόθηκαν στην Ε.Σ.Σ.Δ. 90 χιλιάδες τίτλοι βιβλίων κλασσικής λογοτεχνίας.
Ως τα 1937 τα έργα των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Στάλιν εκδόθηκαν σε 360 εκατομμύρια αντίτυπα σε δεκάδες γλώσσες των λαών της Ε.Σ.Σ.Δ.
Τα περισσότερα βιβλία πριν απ’ την Επανάσταση βγαίνανε στη ρωσική κυρίως γλώσσα. Στα 1937 το ένα τέταρτο των βιβλίων που εκδίδονταν, ήταν τυπωμένα στις εθνικές γλώσσες των διαφόρων εθνοτήτων της Ε.Σ.Σ.Δ. Στα τέλη του 1948, τα βιβλία τυπώνονταν σε 115 γλώσσες. 115.
Στα 1934, οι εργάτες ανάμεσα στους φοιτητές Ρωσικών Πανεπιστημίων, ήταν το 52%. Στη Γερμανία το 1934, μόνο το 3% των φοιτητών
ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
«Στις γιορτές η νεολαία ερχόταν στο σπίτι αργά τη νύχτα, με ξεσκισμένα ρούχα, γεμάτη λάσπες και σκόνη, με σπασμένα τα μούτρα, και καυχιόταν χαιρέκακα για τα χτυπήματα που είχε δώσει σε συντρόφους, ή με έντονο το αίσθημα της προσβολής, με ξέχειλη οργή και δάκρυα από πίκρα, μεθυσμένη και αξιοθρήνητη, δυστυχισμένη και σιχαμερή». Λέει ο Γκόρκι στη ΜΑΝΑ, περιγράφοντας τη μόνη ψυχαγωγία προεπαναστατικά .
Το νέο σοβιετικό κράτος, πρώτα απ' όλα καταπολεμά την εξάρτηση από το αλκοόλ, με καμπάνιες. (αφίσες Μαγιακόφσκι). Το 1925, παρότι ο πληθυσμός είχε αυξηθεί κατά 25%, η παραγωγή αλκοόλ μειώθηκε κατά 60%.
Ήδη από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '20, δημιουργούνται οι «ΛΕΣΧΕΣ» και τα «ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΚΛΑΜΠ», και τα «ΠΑΛΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ». Έχουν ακριβώς την αντίθετη σύνθεση από τα αντίστοιχα κλειστού τύπου με εξέχοντα μέλη, στη Δύση, όπως πχ στην Αγγλία. Σε αυτά μπορεί οποιοσδήποτε, τον ελεύθερο χρόνο του, να διαβάσει, καθώς διαθέτουν βιβλιοθήκη, να παρακολουθήσει κινηματογράφο, συναυλίες και θέατρο, πολιτικές συζητήσεις. Να αποκτήσει και να ασκήσει κάποιο χόμπι, πχ ζωγραφική, υποκριτική, χορός, σκάκι. Στα 1933, υπάρχουν 54.000 τέτοιες λέσχες και κλαμπ.
Οι μουζίκοι της τσαρικής Ρωσίας, μετατρέπονται σε ένα ανήσυχο πνευματικά λαό, που διψάει για τη γνώση και τον πολιτισμό. Οι σοβιετικές τέχνες του κινηματογράφου, του θεάτρου, της ζωγραφικής, της μουσικής, του χορού, θα τραβήξουν ψηλά και θα γίνουν αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού από τους δυτικούς κύκλους της διανόησης, κορυφές των οποίων επισκέπτονται τη Σοβιετική Ένωση για να δουν από κοντά τα θαυμαστά επιτεύγματα.
Επιστήμη
Άδικα μικρός, είναι ο χώρος που αφιερώνεται σε αυτή την παρουσίαση, στην απογείωση των Επιστημών. Αν ο καλπασμός της βιομηχανίας είχε ζωτική σημασία για τη δημιουργία του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους, η έκρηξη των Επιστημών και της Έρευνας δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι την ξεπέρασε. Η Ιατρική, η Ψυχιατρική, τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία, οι Τεχνικές Επιστήμες, η Πυρηνική Φυσική, η Διαστημική, θα είναι τα σφυριά που θα καρφώσουν στέρεα, την ιλιγγιώδη εξέλιξη της σοσιαλιστικής χώρας. Το σοβιετικό κράτος χρηματοδοτεί την Έρευνα και εκατοντάδες χιλιάδες νέες ανακαλύψεις θα δημοσιευτούν και θα παρουσιαστούν στο εξωτερικό. Είναι αυτή η ανάπτυξη της Επιστήμης που θα κάνει πυρηνική δύναμη αποτροπής, τη Σοβιετική Ένωση και που θα στείλει τον πρώτο άνθρωπο στο διάστημα το 1964, μόλις εκατό χρόνια μετά την κατάργηση της δουλείας, το 1861. Και καθόλου δεν το χρεώνουμε αυτό, στον Χρουστσόφ. (Αν μας μείνει χρόνος στο τέλος μπορούμε να μιλήσουμε για τον Παβλόφ). Σε αυτή την παρουσίαση δε θα μιλήσουμε για τα ηρωικά χρόνια του Β' Παγκοσμίου πολέμου και την συντριβή του χιτλεροφασισμού, αφού αυτό αναλύθηκε στην εκδήλωση για την Αντιφασιστική Νίκη, τον περασμένο Μάη.
Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ.
Μέχρι τώρα μιλήσαμε για αριθμούς, ποσοστά, χειροπιαστή καλυτέρευση των συνθηκών ζωής του 1/6 της γης. Και θα ήταν άδικο να μην αναφερθούμε σε αυτά. Τι ήταν όμως αυτό που δημιούργησε αυτά τα θαυμαστά νούμερα;
Το σημαντικότερο επίτευγμα της φωτεινής αυτής περιόδου της παγκόσμιας ιστορίας είναι η άνοδος της εργατικής τάξης και των συμμάχων της στην εξουσία. Η εργατική τάξη γίνεται κυρίαρχη πολιτικά και δημιουργεί το δικό της κράτος, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι άνθρωποι για πρώτη φορά αρχίζουν να δουλεύουν για τον εαυτό τους και όχι για τον τσιφλικά, τον καπιταλιστή, ή για ένα αφεντικό κάτω από τη βία του κνούτου. Εργάζονται και το προϊόν της εργασίας τους το καρπώνονται οι ίδιοι. Κάνουν τιμητική την ιδιότητα του ΕΡΓΑΤΗ. Έχουν αιρετούς και ανακλητούς όλους τους εκπροσώπους της εξουσίας, στο εργοστάσιο, στο κολχόζ, στην πόλη, το χωριό, στο Πανεπιστήμιο, την Κεντρική Διοίκηση και μπορούν και οι ίδιοι να εκλεγούν. Ουσιαστικά και όχι τυπικά. Έχουν την εξουσία των Σοβιέτ. (Για τα σοβιέτ το ολότελα καινούργιο αυτό σύστημα λαϊκής διοίκησης, χρειάζεται μια μονοθεματική συζήτηση). Εφαρμόζουν τις σχέσεις ισότητας ανάμεσα στα δυο φύλλα. Τις σχέσεις ισότητας ανάμεσα στις πολυάριθμες Εθνότητες της αχανούς χώρας. Το ζήτημα των εθνοτήτων έχει τεράστια σημασία και τότε και τώρα.
Εφαρμόζουν τη διχτατορία της εργατικής τάξης και της επαναστατικής αγροτιάς, πάνω στην τάξη των εκμεταλλευτών.
Η σύγκριση του νεαρού σοβιετικού κράτους με τα υπάρχοντα καπιταλιστικά ήταν συντριπτική. Από τη μια ο ενθουσιασμός της δημιουργίας και ο καλπασμός της ανάπτυξης και από την άλλη η απελπισία, η καταπίεση και το οικονομικό κραχ. Και αργότερα ο παγκόσμιος πόλεμος.
Πως όμως στήνεται το σοβιετικό κράτος; Ποια είναι η βάση του; Δυο αποσπάσματα:
Το 1931, ο Στάλιν θα πει: «Θα ήταν ηλίθιο να νομίσει κανείς πως το σχέδιο παραγωγής αναλύεται σε ένα πίνακα αριθμών και καθηκόντων. Στην πραγματικότητα το πλάνο παραγωγής είναι η ζωντανή και πρακτική δραστηριότητα εκατομμυρίων ανθρώπων. Η πραγματικότητα του δικού μας πλάνου παραγωγής είναι τα εκατομμύρια εργαζομένων που δημιουργούν την καινούργια ζωή».
Πολύ νωρίτερα, το 1918, ο Λένιν θα πει: «Ο Σοσιαλισμός μπορεί να γεννηθεί και να εγκαθιδρυθεί μονάχα όταν η εργατική τάξη μάθει να κυβερνά, μονάχα όταν εγκαθιδρυθεί η εξουσία της μάζας των εργατών. Χωρίς αυτήν ο Σοσιαλισμός είναι μια φιλοδοξία και τίποτα παραπάνω». (Λένιν στο 6ο Συνέδριο των σοβιέτ, 1918). Περιγράφοντας την πορεία για τη στερέωση της λαϊκής εξουσίας διαπιστώνει: «Χωρίς άλλο τα λάθη είναι αναπόφευκτα, στις πρώτες ενέργειες του μηχανισμού αυτού». Εννοεί την εργατολαϊκή εξουσία. Και συνεχίζει: «Όμως μπορεί να μην κάνουν λάθη οι αγρότες όταν, αμέσως μόλις έσπασαν τα δεσμά της δουλοπαροικίας και έγιναν ελεύθεροι άρχισαν να χειρίζονται τις δικές τους υποθέσεις; Μπορεί να υπάρχει άλλη μέθοδος διδασκαλίας του λαού να χειρίζεται τις δικές του υποθέσεις και να αποφεύγει τα λάθη από την πρακτική δράση, από το να αρχίσει αμέσως η αληθινή λαϊκή αυτοδιοίκηση; Το σπουδαιότερο πράγμα σήμερα είναι να αποβάλλουμε την προκατάληψη των αστών διανοουμένων πως μονάχα ειδικοί υπάλληλοι, ολότελα εξαρτημένοι από το κεφάλαιο, απ' την ίδια τους την κοινωνική θέση, μπορούν να διοικήσουν το Κράτος... το πιο σπουδαίο πράγμα είναι να ενσταλάξουμε στις καταπιεζόμενες και εργαζόμενες μάζες την εμπιστοσύνη στις δικές τους δυνάμεις...».(Ροθσταιν σελ.85. Λένιν, Σεπτέμβρης 1917, «Θα κρατήσουν οι μπολσεβίκοι την εξουσία;».)
Έτσι λοιπόν:
-Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού, δεν είναι αριθμοί και λίστα καθηκόντων.
-Χωρίς την εξουσία της εργατικής τάξης ο σοσιαλισμός είναι απλά φιλοδοξία.
-Θα γίνουν λάθη.
-Ανυπόκριτη εμπιστοσύνη στις λαϊκές μάζες και στην απελευθέρωση της δημιουργικότητά τους.
Τα εκατομμύρια των μαζών εμπιστεύονται και κινητοποιούν οι μπολσεβίκοι. Απευθύνονται σε αυτά, σε κάθε βήμα του νεαρού κράτους, για να εγκρίνουν την πορεία που χαραζόταν από το κόμμα και να την κάνουν δική τους υπόθεση, μέσα από τις συνεδριάσεις των σοβιέτ στα εργοστάσια, στα κολχόζ, στα χωριά και στις πόλεις.
Την εμπιστοσύνη του μπολσεβίκικου κόμματος, ανταποδίδει ο λαός, δουλεύοντας και υπερασπίζοντας τα δικά του εργοστάσια, τα δικά του ορυχεία, τη δική του γη, τις δικές του εργατικές κατακτήσεις, τα δικά του κοινωνικά επιτεύγματα. Εφαρμόζει τη σοσιαλιστική προσφορά και την άμιλλα. Δυο τέτοια παραδείγματα αξίζει να αναφερθούν.
Το πρώτο κύμα, λαϊκής πρωτοβουλίας, είναι τα Κόκκινα Σάββατα, τα (σουμπότνικ). Άρχισαν να εφαρμόζονται, αυθόρμητα, το 1919 σε κάποια εργοστάσια. Ήταν προσφερόμενη, εθελοντική, απλήρωτη εργασία, προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγή αγαθών καθώς ο εμφύλιος πόλεμος στερούσε το λαό από βασικά αγαθά. Το πρώτο γενικευμένο Κόκκινο Σάββατο, πραγματοποιήθηκε την Πρωτομαγιά του 1920. Στη Μόσχα, πήρε μέρος ο Λένιν και ολόκληρη η ηγεσία του μπολσεβίκικου κόμματος.
(Μόνο ένας χολερικός εθελότυφλος, σαν τους τροσκιστές, θα εξομοίωνε τα Κόκκινα Σάββατα με τις απλήρωτες υπερωρίες στον καπιταλιστικό κόσμο).
Το δεύτερο κύμα, σοσιαλιστικής άμιλλας, είναι το σταχανοφικό κίνημα, στα 1935. Η ιστορία του Αλεξέι Σταχάνωφ είναι γνωστή. Η διαφορά του σταχανοφικού κινήματος με τα Κόκκινα Σάββατα, είναι ότι τώρα ο σοβιετικός εργάτης έχει στα χέρια του την τεχνολογία. Έχει το ψηλό εκπολιτιστικό επίπεδο (γνώσεις) και μπορεί εφευρετικά να βελτιώσει την παραγωγή, κάνοντας το πρώτο βήμα για την εξάλειψη της αντίθεσης ανάμεσα στην πνευματική και τη σωματική εργασία. Το κλίμα του ενθουσιασμού επιβεβαιώνεται από την επίτευξη των 5χρονων πλάνων, σε τέσσερα χρόνια. Ακόμα και το πεντάχρονο 1946 -1951, πεντάχρονο της ανοικοδόμησης της χώρας από τις απέραντες καταστροφές που έφερε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, συμπληρώθηκε σε τέσσερα χρόνια.
Το μπολσεβίκικο κόμμα, όλη την περίοδο αυτή, κατεύθυνε στιβαρά, τις λαϊκές μάζες προς τις απανωτές επιτυχίες. Στο τιμόνι του βρισκόταν ο Λένιν και ο Στάλιν. Αυτοί δίδαξαν πως η οικοδόμηση του σοσιαλισμού δεν είναι μια ευθεία γραμμή. Ότι θα γίνουν λάθη. Δίδαξαν πως όταν χρειάζεται μια υποχώρηση, πρέπει να ξέρεις καλά σε ποιους θα στηριχτείς, ποιους πρέπει να προσπαθήσεις να κερδίσεις, ή να αδρανοποιήσεις και ποιος είναι ο εχθρός. Ένα βήμα πίσω, για να γίνουν με μεγαλύτερη ορμή τα επόμενα βήματα, όπως πχ στη ΝΕΠ, στο Μρεστ – Λιτόφσκ, στο σύμφωνο Ρίμπεντροφ – Μολότοφ.
Απόδειξαν πως η κοινωνία που θα δε θα στηρίζεται στην εκμετάλλευση του ανθρώπου, και που οι άνθρωποί της θα εργάζονται για να απολαύσουν τα αγαθά της δικής τους δουλειάς, δηλαδή ο σοσιαλισμός, μπορεί να πάρει σάρκα και οστά και πως δεν είναι Ουτοπία.
Γιατί όμως παλεύουμε σήμερα;
Όλα αυτά τα θαυμαστά έγιναν «μια φορά κι έναν καιρό»; Θα τα βάλλουμε δίπλα στην άρνηση των Μηλιών να υποταχτούν στους Αθηναίους, δίπλα στο Σπάρτακο και τελείωσε; Είναι πέρα για πέρα αληθινό ότι, η εξέλιξη της ανθρωπότητας δεν είναι μια ευθεία γραμμή. Ότι λάθη, μέχρι να κεφαλαιοποιηθεί η εμπειρία που αποκτιέται από την πράξη, κάθε ιστορική περίοδο, θα γίνουν. Και θα την πισωγυρίσουν. Μα πως κεφαλαιοποιείται η εμπειρία, αν όχι μέσα από τη συνέχιση της πάλης των μαζών, στην ιστορική περίοδο, που περνάμε σήμερα, την περίοδο του ιμπεριαλισμού; Οι μάζες δεν είναι ένα γενικό και αφηρημένο σύνολο. Είναι ο καθένας μας ξεχωριστά. Και ο καθένας μας ξεχωριστά πρέπει να σηκώσει τη σημαία της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης, να στοιχηθεί στον αγώνα για να ξανακερδιθούν, αυτά που κατορθώθηκαν την περίοδο του σοσιαλισμού, στη χώρα του Λένιν και του Στάλιν, στη χώρα των Σοβιέτ. Ας πάρουμε το νήμα της Ιστορίας, από εκεί που μας το άφησαν εκείνοι.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
-(289). .........Πριν κλείσουμε θα θέλαμε να αναφερθούμε στο επιχείρημα της «ανομολόγητης καταπίεσης» των λαών της Ρωσίας, από τους... κομμουνιστάς.
Οι λαοί της Σοβιετικής Ένωσης είχαν δυο σημαντικές ευκαιρίες να «αποτινάξουν» το υποτιθέμενα καταπιεστικό καθεστώς της σοβιετικής εξουσίας και τους μπολσεβίκους.
Η πρώτη φορά ήταν στα χρόνια 18- 22, στη διάρκεια του εμφυλίου. Ο λαός έχοντας όπλα στα χέρια, τσάκισε τους στρατούς των λευκών, κάνοντας ταυτόχρονα τα Κόκκινα Σάββατα. Οι χρονιές που είχαν περάσει, από το 1917 μέχρι το 1924, ήταν χρονιές πείνας και μεγάλων προσπαθειών. Όταν πέθανε ο Λένιν το Γενάρη του '24, το μπολσεβίκικο κόμμα κάλεσε το λαό να ενισχύσει τις γραμμές του. 240.000 νέες αιτήσεις εγγραφής κατατέθηκαν.
Δεύτερη φορά ήταν ο Β' Παγκόσμιος. Ο σοβιετικός λαός έχει πάλι τα όπλα στα χέρια. Και έχει γευτεί την υποτιθέμενη σκαιότητα του Στάλιν (δίκες, γκούλαγκ και άλλα τέτοια γραφικά). Όταν όμως ο Στάλιν τους λέει «προχωράτε μπροστά», δείχνοντας τη φωλιά του φιδιού, το Βερολίνο, πηγαίνουν μπροστά. Δε γυρίζουν για να ρίξουν τους μπολσεβίκους. Και σε αυτόν τον πόλεμο, οι απώλειες των κομματικών μελών, έφεραν την εγγραφή 1.600.000, νέων μελών.
-«Να ξέρεις να συμμαχείς με το μεσαίο αγρότη, χωρίς ούτε λεπτό να παραιτείσαι από την πάλη κατά του κουλάκου,έχοντας σταθερό στήριγμα μόνο το φτωχό αγρότη». Λένιν
-Οι Λένιν -Στάλιν καθοδηγούν το κόμμα όχι μόνο στη θεωρία και την πράξη αλλά και στο πώς πρέπει να είναι ο κομμουνιστής: «Ο έντιμος φλύαρος», τύπος διαφορετικός από τον γραφειοκράτη...
-Στάλιν: Πώς τα πάτε με τη σπορά;
-Συντρ.: Με τη σπορά σύντροφε Στάλιν; Κινητοποιηθήκαμε.
-Στάλιν: Και τι έγινε;
-Συντρ.: Βάλαμε το ζήτημα με οξύτητα.
-Στάλιν: Και λοιπόν;
-Συντρ.: Παρατηρείται πρόοδος.
-Στάλιν: Καλά αλλά πως τα πάτε με τη σπορά;
-Συντρ.: Με τη σπορά, για την ώρα δεν γίνεται τίποτε, σύντροφε Στάλιν.(Άπαντα Στάλιν, τόμος 13 σελ.409, Λογοδοσία στο 17ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ)
