Μπορεί να ήταν το μεγαλύτερο και «αρχαιότερο» ταξιδιωτικό γραφείο στον κόσμο, να αποτελούσε σημείο αναφοράς του Τουρισμού και παράδειγμα «success story» για πολλούς, όμως τα πάντα γκρεμίστηκαν σε μια στιγμή, όταν η είδηση για τη χρεοκοπία της Thomas Cook έκανε το γύρο του κόσμου.
Χιλιάδες εργαζόμενοι σε Βρετανία και άλλες χώρες βρέθηκαν εν μία νυκτί στον «αέρα», γνωρίζοντας ότι δεν θα πληρώνονταν από πουθενά, ενώ το μέλλον τους προδιαγράφεται δυσοίωνο.
Ταυτόχρονα, αρκετές χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, μετρούν τις πληγές τους από το μεγάλο «κανόνι».
Η κατάρρευση
H Thomas Cook εφάρμοζε ένα «παραδοσιακό» μοντέλο, με προαγορά και μεταπώληση ταξιδιωτικών πακέτων, διευθετώντας τη μεταφορά των ταξιδιωτών μέσω σειράς θυγατρικών charter αεροπορικών εταιριών. Η δομή αυτή υποστηριζόταν από χιλιάδες γραφεία σε πολλές χώρες.
Το τελευταίο διάστημα, τα οικονομικά του ομίλου κατέρρεαν. Μεγάλος δανεισμός, «σκληρός» ανταγωνισμός, δυστοκία στην εισροή χρήματος, μείωση τζίρου και κερδών, αβεβαιότητα τόσο στη Βρετανία, λόγω Brexit, όσο και στην Ε.Ε γενικότερα, οικονομική κρίση, όλα αυτά δημιούργησαν ένα «εκρηκτικό» μείγμα.
Ακόμα, η διαφωνία μεταξύ κύριου μετόχου, της κινεζικής Fosun, και πιστωτών, για το ύψος της ενίσχυσης της Thomas Cook έβαλε την ταφόπλακα. Τα 200 εκατομμύρια λίρες δεν βρέθηκαν, με αποτέλεσμα 155.000 ταξιδιώτες να παγιδευτούν σε διάφορες χώρες, 800.000 πακέτα διακοπών να πεταχτούν στα σκουπίδια και χιλιάδες εργαζόμενοι να μείνουν στο δρόμο.
Την ίδια ώρα, στο «μικροσκόπιο» των βρετανικών αρχών φαίνεται ότι έχουν μπει τα οικονομικά του ομίλου. Σύμφωνα με την Guardian, εκφράζονται ανησυχίες για... «εξαιρέσεις» στους ισολογισμούς της εταιρίας και για bonus στους διευθυντές.
Επίσης, η βρετανική κοινοβουλευτική επιτροπή για τις επιχειρήσεις ανακοίνωσε ότι «υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν» και ότι δεν αποκλείεται τα στελέχη και οι ελεγκτές της Thomas Cook να κληθούν σε απολογία.
Αλλά και το Bloomberg κάνει λόγο για ευνοημένους από τις εξελίξεις, αποκαλύπτοντας πονταρίσματα εκατομμυρίων δολαρίων από hedge funds στην προοπτική... κατάρρευσης της εταιρίας! Μέσω των διαβόητων CDS, των συμβολαίων ασφάλισης έναντι κινδύνου χρεοκοπίας, τα «όρνια» των αγορών προσδοκούσαν κέρδη 250 εκατομμυρίων δολαρίων!
Απλήρωτοι οι εργαζόμενοι - Bonus εκατομμυρίων για τα στελέχη
Και ενώ 21.000 χιλιάδες εργαζόμενοι παραμένουν απλήρωτοι και με αβέβαιο μέλλον, τα στελέχη της εταιρείας και ο επικεφαλής της, Πήτερ Φανκχάουζερ, έλαβαν bonus, δεκάδες εκατομμύρια λίρες.
Αρκετά άτομα από το προσωπικό δούλευαν στην εταιρία πολλά χρόνια και πιάστηκαν απροετοίμαστα μπροστά στον «εφιάλτη» της ανεργίας και του αγώνα ανεύρεσης νέας εργασίας. Μεγάλος αριθμός είναι γυναίκες, πολλές ανύπαντρες μητέρες, που θα δυσκολευτούν ιδιαίτερα να βρουν δουλειά.
Επιπλέον, οι πιθανότητες διεκδίκησης δεδουλευμένων και αποζημιώσεων δια της δικαστικής οδού είναι ελάχιστες, καθώς η βρετανική νομοθεσία για τη χρεοκοπία είναι περίπλοκη και η δικαστική μάχη πολύ ακριβή, ενώ ενδεχόμενη εφαρμογή των αποφάσεων για οφειλόμενα χρεοκοπημένων εργοδοτών καθίσταται πολύ δύσκολη.
Παροχές στους ξενοδόχους – «Ψίχουλα» στους εργαζόμενους
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη εξήγγειλε «πακέτο» μέτρων για τους πληγέντες από τη χρεοκοπία.
Όμως, την ώρα που θεσπίζεται άμεσα «δίχτυ» προστασίας για ξενοδόχους και επιχειρηματίες, με αναστολή καταβολής ΦΠΑ, απαλλαγή από το φόρο διαμονής, επίσπευση της διαδικασίας ελέγχου των επενδυτικών σχεδίων των επιχειρήσεων, με σκοπό να επιταχυνθούν οι εκταμιεύσεις κ.λπ, οι εργαζόμενοι λαμβάνουν ψίχουλα.
Όπως ανακοίνωσε ο υφυπουργός Τουρισμού, Μάνος Κόνσολας, οι εργαζόμενοι δικαιούνται μια απλή μείωση, από 100 σε 80, του αριθμού των ημερών εργασίας που απαιτούνται για την καταβολή επιδόματος ανεργίας, χρονική επέκταση καταβολής του επιδόματος ανεργίας κατά ένα μήνα, ενώ θεσπίζεται ειδικό πρόγραμμα διατήρησης συγκεκριμένου αριθμού θέσεων εργασίας.
Ουσιαστικά, η κυβέρνηση επεκτείνει την περίοδο που οι απολυμένοι θα λαμβάνουν το πενιχρό επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ, διατηρώντας παράλληλα ορισμένες θέσεις εργασίας. Ούτε λόγος φυσικά για την επόμενη σεζόν (μην ξεχνάμε ότι μεγάλο μέρος των εργαζομένων στον Τουρισμό δουλεύει σε συνθήκες «γαλέρας» για έξι μήνες και τους υπόλοιπους είτε εξαναγκάζεται σε ανεργία και διαβίωση με επιδόματα, είτε απασχολείται με δυσμενείς όρους σε δουλειές «του ποδαριού») και τη διαφαινόμενη απώλεια θέσεων εργασίας.
Το «παραμύθι» για τη «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας
Η κατάρρευση της Thomas Cook κλόνισε τον ελληνικό Τουρισμό, στοιχίζοντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, καθώς η ταξιδιωτική εταιρεία έφερνε περίπου τρία εκατομμύρια τουρίστες το χρόνο. Κρήτη, Ρόδος, Ζάκυνθος και άλλες περιοχές επηρεάστηκαν άμεσα, με μεγάλο αριθμό ξενοδοχείων να έχει συνάψει μακροχρόνια συμβόλαια και να μένει ξαφνικά στον «αέρα». Και κάπου εδώ αποκαλύπτεται το απατηλό αφήγημα περί «βαριάς βιομηχανίας» και «κινητήριας δύναμης της οικονομίας της χώρας».
Την ώρα που στον Τουρισμό «ανθεί» η ευκαιριακή επένδυση, η λογική του εύκολου και γρήγορου κέρδους και ο αδυσώπητος ανταγωνισμός, με την κατάσταση αυτή να παρουσιάζεται ως... «ευκαιρία», την ίδια ακριβώς ώρα η κατάρρευση μιας ξένης εταιρίας έρχεται να συνταράξει έναν ολόκληρο κλάδο, που μάλιστα παρουσιάζεται ως «ατού» και «στρατηγική επένδυση» για την Ελλάδα.
Και αποδεικνύεται περίτρανα ότι «ο βασιλιάς είναι γυμνός», ότι η συγκρότηση της οικονομίας της Ελλάδας, με την ολόπλευρη εξάρτησή της από το ξένο κεφάλαιο, τη μονόπλευρη ανάπτυξη υπηρεσιών και Τουρισμού και την πλήρη υποταγή της στα «τερτίπια» των «αγορών» και της «παγκοσμιοποιημένης οικονομίας», τη μετατρέπουν σε πραγματικό έρμαιο του ξένου κεφαλαίου.
Τουρισμός και ναυτιλία, ξενοδόχοι και εφοπλιστές, φαίνεται πως δεν αποτελούν και τόσο «βαρύ πυροβολικό» και το πρώτο πράγμα που κάνουν σε κάθε δυσκολία είναι να ζητούν παχυλές κρατικές χρηματοδοτήσεις.
Ουσιαστικά, η αέναη και χωρίς κλυδωνισμούς «ανάπτυξη» της ελληνικής οικονομίας και οι ξένες επενδύσεις που τόσο ευαγγελίζονται ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ «σκοντάφτει» στην κατάρρευση μιας τουριστικής εταιρίας. «Άριστοι» επιχειρηματίες και «βαριές βιομηχανίες» έγιναν εν μία νυκτί ο «εφιάλτης» του νεοφιλελεύθερου αφηγήματος.
★★★
Η κατάρρευση της Thomas Cook φέρνει στο προσκήνιο τη ζοφερή πραγματικότητα του καπιταλιστικού συστήματος και της εξάρτησης και υποταγής μιας χώρας όπως η Ελλάδα.
Οι «αγορές», μέσα στη καπιταλιστική οικονομική κρίση, δεν διστάζουν να θυσιάσουν ένα κομμάτι τους, ακόμη και ένα μεγαθήριο όπως το βρετανικό ταξιδιωτικό γραφείο, προκειμένου να επιβιώσουν και να... «αυτορρυθμιστούν», με βάση την επιβίωση του ισχυρότερου.
Και φυσικά την όποια κατάρρευση, την όποια κρίση, την όποια διάθεσή τους πληρώνουν πρώτα και κύρια οι εργαζόμενοι και ολόκληρες περιοχές και κλάδοι.
